Sa isang bansang araw-araw na binubulabog ng mga balita ng anomalya, kung saan ang bilyon-bilyong pondo ay tila bula na naglalaho, ang kolektibong buntong-hininga ng pagkadismaya ay halos maririnig na sa bawat sulok. Ang mga ordinaryong mamamayan, na walang sawang kumakayod at nagbabayad ng tamang buwis, ay matagal nang nagtatanong: Saan napupunta ang aming pera? At sa gitna ng ingay ng mga imbestigasyon at pagtuturuan, isang boses ang biglang umalingawngaw, mas malakas kaysa sa lahat—isang boses na hindi inaasahan, mula sa entablado ng isang tanghaling-tapat na palabas.

Ang boses na iyon ay pag-aari ni “Meme” Vice Ganda.

Ang Unkabogable Star, na kilala hindi lamang sa pagpapatawa kundi sa pagiging isa sa mga top celebrity taxpayer ng bansa, ay gumawa ng isang pahayag na higit pa sa isang “hirit” o biro. Ito ay isang matapang na deklarasyon ng pagkapuno, isang artikulasyon ng galit na matagal nang kinikimkim ng sambayanan.

“Sana ‘wag niyo kaming pagbayarin muna ng tax, sana may TAX HOLIDAY.”

Ang mga salitang ito, binitawan nang live sa “It’s Showtime,” ay hindi lamang isang mungkahi. Ito ay isang akusasyon. At mabilis niya itong sinundan ng isang paliwanag na kasing-diretso ng isang sampal: “Kasi ninanakaw niyo, e!”

Sa isang iglap, ang isang noontime show ay naging isang pambansang forum. Si Vice Ganda, na kinilala mismo ng Bureau of Internal Revenue (BIR) para sa kanyang tapat na pagbabayad ng buwis, ang siya pang nagsabi na itigil muna ang pagkolekta nito. Ang kabalintunaan ay malinaw: ang taong isa sa mga pinakamalaking nag-aambag sa kaban ng bayan ay siya pang nakakaramdam na ang kanyang ambag ay walang saysay.

Ang pahayag na ito ay hindi lumabas sa kawalan. Ito ay direktang tugon sa naglalagablab na isyu ng malawakang korupsyon, partikular na ang mga naibunyag na bilyon-bilyong anomalya sa mga flood control project. Ang mga pangalan tulad ng mga “Discaya” contractor firm ay naging laman ng mga balita, mga simbolo ng kung paano ang pondong dapat sana ay para sa kaligtasan ng publiko ay tila napunta lamang sa bulsa ng iilan.

Ang “hirit” ni Vice ay ang boses ng isang mamamayang napagod na. Ito ang tinig ng bawat empleyado na nakikita ang kaltas sa kanilang sahod buwan-buwan, ng bawat negosyante na tapat na nagdedeklara ng kanilang kita, habang sa kabilang banda ay nababalitaan ang mga mansyon, mamahaling sasakyan, at marangyang pamumuhay ng mga opisyal na pinapasahod ng kanilang buwis.

“Hindi pwedeng ninakaw niyo ‘yung tax namin tapos magbabayad pa rin kami,” giit pa ni Vice Ganda. “Ibalik niyo muna ‘yung ninakaw niyo sa’min, ‘di ba?”

Ang lohika ay simple at hindi mapapasubalian. Inihalintulad ito ng ilan sa isang sitwasyon kung saan ka bumili ng pagkain, binayaran mo ito, ngunit bago mo pa man makain ay ninakaw sa iyong harapan. At pagkatapos, inaasahan kang magbayad muli para sa panibagong order. Ito ay isang absurdong sitwasyon na perpektong naglalarawan sa nararamdaman ng maraming Pilipino.

Ang kapangyarihan ng pahayag ni Vice Ganda ay hindi lamang nakasalalay sa kung sino siya, kundi sa kung saan niya ito sinabi. Ang “It’s Showtime” ay hindi isang political commentary program; ito ay isang palabas na naghahatid ng aliw at pag-asa. Ngunit sa sandaling iyon, ang entablado ay naging salamin ng tunay na kalagayan ng lipunan. Ang hinaing ng isang contestant tungkol sa buwis ang nagsilbing mitsa para sa mas malaking pagsabog mula sa host.

Ginamit ni Vice Ganda ang kanyang napakalaking plataporma—isang platapormang binigyan siya ng milyun-milyong tagasunod—upang maging “megapono” ng taumbayan. Hindi na ito usapin ng pagiging isang komedyante; ito ay usapin ng pagiging isang “socially awakened” na mamamayan na may direktang interes sa usapin, bilang isa sa mga haligi ng pagbabayad ng buwis sa industriya ng entertainment.

Agad na nagliyab ang social media. Ang mga katagang “LOUDER MEME,” “Araw-arawin mo sila,” at “Dapat ibalik ‘yung ninakaw” ay bumaha sa mga comment section. Ang panawagan para sa “tax holiday” ay naging isang ‘rallying cry’ para sa mga pagod na sa sistema. Marami ang nagsabi na si Vice Ganda ang perpektong tao para sabihin ito—isang taong may kredibilidad na magsalita dahil siya mismo ay tumutupad sa kanyang obligasyon.

Kinabukasan, laman na si Vice Ganda ng mga headline ng balita, hindi dahil sa isang bagong pelikula o konsyerto, kundi dahil sa kanyang matapang na paninindigan sa isang isyung pambansa. Ang kanyang mga salita ay umalingawngaw sa mga pahayagan at mga news website, na nagpatunay na ang kanyang “hirit” ay tumama sa isang sensitibong ugat ng pambansang kamalayan.

Ngunit ano nga ba ang praktikal na implikasyon ng isang “tax holiday”? Para sa mga eksperto, ito ay isang ekonomikong bangungot. Ang gobyerno ay tumatakbo sa pamamagitan ng buwis. Ang pagpapatigil sa koleksyon nito, kahit pansamantala, ay mangangahulugan ng pagtigil ng mga serbisyo, pagpapasahod sa mga guro, doktor, at sundalo, at pagpapatakbo ng buong makinarya ng estado.

Subalit, ang punto ni Vice Ganda ay hindi isang teknikal na ekonomikong panukala. Ito ay isang moral na argumento. Ito ay isang panggigising. Ang kanyang mensahe ay hindi literal na “huwag na tayong magbayad,” kundi, “Ayusin niyo muna ang sistema bago niyo hingin ang aming pinaghirapan.” Ito ay isang desperadong panawagan para sa accountability.

Ang kanyang tapang ay nagsilbing inspirasyon sa iba. Sa panahong tila maraming kilalang personalidad ang pinipiling manahimik sa harap ng mga kontrobersiya, ang pagsasalita ni Vice—kasama na rin ang iba pang mga bituin na hayagang nagpahayag ng kanilang pagkadismaya—ay nagpapakita ng isang pagbabago. Ito ay isang pagkilala na ang kanilang boses ay isang mahalagang kasangkapan para sa pagbabago, at hindi lamang para sa pag-aaliw.

Ang isyu ng korupsyon sa Pilipinas ay isang malalim at matagal nang karamdsa gobyerno, kundi sa bawat Pilipinong nangangarap ng mas magandang kalsada, mas mahusay na ospital, at mas maraming oportunidad. Ito ang perang dapat sana ay para sa gamot ng may sakit, sa aklat ng mga estudyante, at sa ayuda para sa mga nasalanta ng baha—na ironikong pinalalala ng mga palyadong flood control project.

Sa huli, ang sigaw ni Vice Ganda ay higit pa sa isang “tax holiday.” Ito ay isang boto ng kawalan ng tiwala. Ito ay isang paghamon sa mga nasa kapangyarihan na patunayan sa mga tao na ang kanilang pinagpaguran ay may halaga pa. Hangga’t ang tiwala na iyon ay hindi naibabalik, hangga’t ang mga magnanakaw ay hindi napapanagot at ang perang ninakaw ay hindi naisasauli, ang tanong ay mananatili: Para saan pa ang pagbabayad?

Ang “hirit” ni Vice Ganda ay isang sandali ng pambansang katarsis, kung saan ang isang komedyante ang nagsabi ng pinakamalubhang katotohanan—isang katotohanang masakit, nakakagalit, at desperadong humihingi ng katarungan.