Ang Lihim ng Taal: Missing Sabungeros, Dumanas ng Karumal-dumal na Kapalaran Ayon sa Whistleblower, Habang Naghahanap ng Linaw ang mga Pamilya

Sa loob ng isang silid ng pagdinig, kung saan ang bawat paghinga ay may bigat ng pag-aalala at paghahanap sa katotohanan, isang balita ang gumulantang at nagpahayag ng karumal-dumal na senaryo na matagal nang bumabagabag sa bansa: ang kaso ng mga nawawalang sabungero. Ang misteryo ng mahigit 31 katao na tila bigla na lang naglaho ay nagbago ng direksyon, mula sa isang simpleng kaso ng missing person tungo sa isang posibleng mass murder na nag-ugat sa online sabong.

Ang matinding pasabog ay nagmula sa isang dating akusado na ngayo’y kinilalang testigo, si Alyas Totoy. Ayon sa kanyang isiniwalat, ang mga nawawalang sabungero ay umano’y nuken (tinortyur) at pinatay, bago tuluyang inilibing o itinapon sa Lawa ng Taal. Ang alegasyong ito ay hindi lamang nagdulot ng matinding pagkabigla, kundi nagbigay din ng kasagutan—bagamat isang napakasakit—sa mga pamilyang walang tigil ang pagdarasal para sa linaw.

Ang Pag-amin at ang Hamon ng Lawa

Ang mga detalye mula kay Alyas Totoy ay sapat upang ikilabot ang sinuman. Bukod sa sinapit ng mga biktima, isiniwalat din niya na nasa humigit-kumulang 10 katao ang nasa likod ng pagkawala, at nagbigay pa ng isang nakakagulat na pahayag na higit 100 umano ang bilang ng mga biktima na inilibing sa Lawa ng Taal.

Kinumpirma naman ni Department of Justice (DOJ) Secretary Jesus Crispin Remulla ang arrangement sa Philippine National Police (PNP) upang busisiin ang veracity ng impormasyon ni Alyas Totoy. Nagpahayag si Secretary Remulla ng kahandaan na “seek the truth” at tinukoy na hindi ito pwedeng “pabayaan at basta na lang palampasin.”

Gayunpaman, kinilala ng mga awtoridad ang napakalaking hamon na kaakibat ng paghahanap sa Lawa ng Taal. “Pagka ma-determine natin ang veracity ng information, we will need technical divers to do it kasi malalim din iyan,” paliwanag ni Remulla. Ang paghahanap sa mga labi ng tao sa ilalim ng lawa ay isang napakahirap na operasyon, na nangangailangan ng masusing pagpaplano at technical drivers. Handa naman si PNP Chief General Nicolas Torre na personal na pangunahan ang paghahanap, lalo’t dati na niya itong inimbestigahan bilang hepe ng Criminal Investigation and Detection Group (CIDG).

Ang Walang Katapusang Daing ng mga Pamilya

Kung ang alegasyon ni Alyas Totoy ang nagbigay ng kasagutan sa publiko, ang testimonya naman ng mga pamilya ang nagpinta ng mas malalim at mas masakit na larawan ng kanilang kalbaryo.

Nagsalita ang isang ina na may matinding damdamin, na nagpahayag ng kanyang tanging nais: “Kahit buto ng anak ko gugulin ko pa, babawiin ko. Masaya na ako pagka nakuha ko ang buto ng anak ko.” Ang pahayag na ito ay nagpapakita ng labis na pagmamahal at determinasyon na hindi magpapahinga hangga’t walang natatagpuang closure.

Ibinahagi ni Marilyn Germar, ina ni Arsen Germar, ang huling tawag ng kanyang anak noong Mayo 12, 2021. Sinabi ni Arsen na siya at ang lima niyang kasamahan ay pinatawag at na-hold ng “management” sa loob ng cockpit arena sa Santa Cruz, Laguna. Hindi raw siya makaalis dahil ang gate pass ng sasakyan ay nasa kanyang mga kasamahan. Pagkatapos nito, namatay na ang kanyang cellphone, at naglaho na parang bula ang kanyang anak. Lalo pang dumagdag sa kanilang paghihirap ang mga balitang “pinakain na raw po sa buwaya” o “tinambog na raw po sa dagat” ang mga biktima—mga usap-usapan na nagpapahiwatig ng karahasan na lampas sa karaniwan.

Katulad ng sitwasyon ni Germar, ibinahagi naman ni Lan Bautista, asawa ni Michael Bautista (na nagmamaneho lang ng service van), ang kuwento ng pag-hold sa grupo ng kanyang asawa pagkatapos ng derby. Isang kaibigan/amo na si Brindon, ang nag-udyok sa kanya na hanapin si Dick Olano sa opisina ng sabungan upang makipag-usap sa management. Nang magtungo si Bautista sa Santa Cruz Arena, pinapasok siya, ngunit pagkatapos niyang magtanong, nagbago ang ihip ng hangin. “Nagsunod-sunod na lang ’yung mga tingin nila. Mga naka-black po na polo shirt. May tatak na security sa likod,” aniya, inilarawan ang mga guwardiya na tila “parang tikim sila” at walang gustong magsalita o magbigay ng impormasyon. Ang nakakapagtaka pa, simula noon, naglaho na rin at tumigil sa pakikipagtulungan si Brindon, na nagdudulot ng matinding hinala sa mga pamilya.

Isang nakakagulantang na detalye rin ang ibinahagi ni Mary Joy Lopez, partner ni Jason Amoredo. Aniya, inanyayahan ang kanyang partner na mag-bitaw ng manok kapalit ng ₱5,000 bawat bitaw—isang napakataas na halaga na nagbunsod ng espekulasyon, maging sa mga eksperto sa sabong, na posibleng may kinalaman ito sa “tsupian” o game fixing.

Ang Pader ng Sabungan at ang Walang Ulat

Ang pinakamalaking hadlang sa pag-usad ng imbestigasyon ay tila ang hindi pakikipagtulungan at ang tila kawalang-alam ng mga tagapamahala ng sabungan.

Sa pagdinig, tinanong ng mga senador ang presidente ng kumpanya na nagpapatakbo ng Santa Cruz Arena. Nakakabigla ang sagot ng presidente: wala raw anumang ulat ang nakarating sa kanya tungkol sa insidente kung saan hinold ng kanilang mga security guards ang mga taong ngayon ay nawawala.

Napansin ng mga imbestigador na ang kawalan ng ulat ay salungat sa testimonya ng mga nakasibat o nakatakas na kasamahan ng mga biktima, na nagsabing “very clear” na naiwan ang mga nawawala at sila ay hinold ng security ng sabungan. Emosyonal na nagpahayag ang Tagapangulo: “Obligation natin Attorney, kahit na huwag na natin idaan sa legal na pamamaraan kundi sa konsensya na lang natin bilang tao, ito ngayon nawawala mga anak ilang buwan na….”

Lumabas sa imbestigasyon na ang mga insidente ng pagkawala ay may “common denominator”: ang parehong may-ari ng “all day cap” at ng online sabong. Ang mga pagkawala ay naganap sa iba’t ibang lokasyon, kabilang ang Laguna, Manila Arena, at Lipa. Sa lahat ng kasong ito, ang palaging rason ng management ay “walang CCTV,” ngunit mayroon naman umanong logbook at rekord ng mga guwardiya. Dahil dito, mahigpit na iniutos ng Senado sa kumpanya na i-turn over ang lahat ng rekord at logbook upang maipagpatuloy ang imbestigasyon.

Mga Hamon sa Imbestigasyon at ang Paghahanap sa mga Nakasibat

Bukod sa pader ng katahimikan na itinayo ng management ng sabungan, nakaranas din ng mga hadlang ang mga awtoridad sa paghahanap ng search warrant. Naglabas ng hinaing ang CIDG na nahihirapan silang kumuha ng search warrant dahil sa mahihigpit na bagong kinakailangan, lalo na ang paggamit ng body-worn cameras, isang teknolohiya na limitado pa ang supply sa PNP. Agad naman itong tinugunan ng Senado, na nag-utos na mag-redeploy ng mga body camera upang matugunan ang kakulangan, lalo na para sa kritikal na kasong ito.

Bilang isang kritikal na hakbang sa paghahanap ng hustisya, mahigpit ding iniutos ng Senado sa CIDG na hanapin at dalhin sa susunod na pagdinig ang mga nakasibat o mga kasamahan ng mga biktima na nakatakas mula sa sabungan. “Dalhin niyo dito at protektahan na rin ninyo,” ang direktiba, kasabay ng pagbibigay-diin sa kahalagahan ng kanilang testimonya upang maipaliwanag kung bakit hindi sila agad nagsumbong sa pulisya noong una nilang nalaman na hinold ang kanilang mga kasamahan.

Ang mga testimonya ng mga pamilya, ang “sloppy work” ng mga kriminal na nagpahintulot sa paglitaw ng mga detalye, at ang bagong rebelasyon ni Alyas Totoy ay nagpapatunay na ang krimen na ito ay “far from perfect.”

Isang Pag-asa ng Pagsasara

Ang kaso ng missing sabungeros ay hindi lamang tungkol sa nawawalang tao; ito ay tungkol sa kaluluwa ng Pilipino at kung paano natin haharapin ang mga kaso ng karahasan at kawalan ng hustisya. Ang mga pamilya ay patuloy na nagdarasal hindi lamang para sa kanilang mga mahal sa buhay, kundi para na rin sa katapusan ng kanilang kalbaryo.

Sa kabila ng mga banta at bulungan na “malalaking tao ang may hawak” sa kaso, ang pagkakabunyag ng mga detalye, mula sa huling tawag ng biktima hanggang sa paglitaw ng pangalan ni Dick Olano at ang alegasyon ng paglilibing sa Taal Lake, ay nagbigay ng bagong pag-asa. May pangako ang mga awtoridad na hindi nila bibitawan ang imbestigasyon, hanggang sa maipaliwanag sa batas ang mga may kagagawan at mabigyan ng kapayapaan ang mga pamilyang naghahanap ng linaw, maging ito man ay sa pamamagitan na lang ng paghahanap sa mga labi sa ilalim ng Lawa ng Taal. Ang laban para sa hustisya ay mahaba at masalimuot, ngunit ang pagnanais ng mga ina at asawa para sa closure ay mananatiling nag-aalab at nagtutulak sa buong bansa upang makamit ang katotohanan.

Full video: