Ang Bilyon-Bilyong Pera ng Bayan, Naging Rolls-Royce at ‘Ghost Project’: Mga Sensasyonal na Rebelasyon sa Imbestigasyon ng Senado sa Korapsyon sa DPWH

Sa gitna ng isang mainit at emosyonal na pagdinig sa Senado, lumabas ang mga nakakagulat na detalye ng diumano’y malawakang korapsyon sa mga proyekto ng gobyerno. Ang tanungan ay hindi lamang umikot sa mga nawawalang pondo o mga proyektong hindi natapos, kundi pati na rin sa nakakabinging pag-iwas ng mga susing testigo at ang nakakapanghinayang na karangyaan ng ilan sa mga kontratista—karangyaang pinondohan, wari mo, ng mismong kaban ng bayan.

Sa loob ng Bulwagan ng Senado, nagmistulang paligsahan ng pag-iwas at pag-angkin ng ‘right against self-incrimination’ ang mga testigo, na siyang nagpataas sa tensyon at nagpabaling sa ulo ng mga mambabatas. Nanguna si Senador Jinggoy Estrada sa pagbusisi sa dalawang pangunahing personalidad: si Ms. Sarah Discaya, isang kontratista na nagmamay-ari umano ng siyam na magkakahiwalay na construction firm, at si Mr. Arevalo ng Wawa Construction. Ang kanilang mga testimonya ay nagbigay-liwanag sa isang sistema ng pandaraya na tila matagal nang nag-ugat sa Department of Public Works and Highways (DPWH).

Ang Rolls-Royce, Maybach, at Ang Tanong ng Konsensiya

Isa sa pinakamatingkad at nakakagulat na bahagi ng pagdinig ay ang isyu ng yaman ni Sarah Discaya. Mula sa inisyal niyang pag-amin sa isang panayam na apat (4) lang ang kanyang luxury cars, biglang umakyat ito sa dalawampu’t walo (28) at sa kalaunan, umabot pa sa pagdududa ng mga Senador na baka hanggang apatnapu (40) pa ang kabuuang bilang!

Nang isa-isahin ni Senador Estrada ang mga sasakyan—Rolls-Royce (nagkakahalaga ng P42 milyon), Maybach (P22 milyon), Bentley (P20 milyon), Cadillac Escalade (P11 milyon), at iba pa—tila naupos ang pag-iwas ni Discaya. Ang tanong: Saan galing ang perang pambili ng lahat ng ito?

“Sa dami niyo ng kotse, this is unbelievable to have 28 or 40 luxury cars at your disposal,” mariing pahayag ni Senador Estrada [09:50]. Hindi na raw bale kung mga Fortuner o simpleng sasakyan, ngunit ang Rolls-Royce at Bentley? Sa gitna ng pagpapaliwanag ni Discaya na “installment” ang ilan at “second hand” naman ang iba, nanindigan ang Senador: “Tapos pera ng gobyerno oh. Sabi ni Senator Sotto, tapos pera ng gobyerno. Ano ba? Nasaan ang konsensya niyo madam?” [10:20].

Ang emosyonal na paghahanap sa konsensiya ay hindi sinagot ni Discaya. Sa halip, ang kanyang sagot sa mga seryosong tanong tungkol sa koneksyon sa DPWH, pagbibigay ng porsyento, o “advance” ay palaging isa: “Wala po akong binibigyan sa DPWH po,” na sinundan ng “I invoke my right against incrimination, your honor” [01:36]. Ang paulit-ulit na paggamit ng karapatang ito ay lalong nagpatindi sa hinala ng mga Senador na may matindi itong tinatago. Ang pagkuwestiyon sa kanya, kasabay ng kanyang pagdismaya, ay nagpapakita ng matinding kabiguan ng mga mambabatas sa tila walang katapusang pambabastos sa proseso.

Ang Bidding-Bidingan at ang Iisang Nanalo

Bukod sa koleksyon ng mamahaling sasakyan, ibinunyag din ni Senador Estrada ang isang kakatwang taktika ni Discaya sa pagkuha ng kontrata: ang “bidding-bidingan” [02:27].

Tinanong ni Senador Estrada si Discaya kung may pagkakataon bang naglalaban-laban sa biding ang kanyang siyam (9) na construction company. Sa una’y itinanggi ito ni Discaya, ngunit nang isa-isahin ang mga pangalan ng kanyang mga kumpanya—St. Timothy, St. Gerard, Alpha Fe Omega, at iba pa—inamin niyang sa kanya ang lahat ng siyam na kumpanya [02:30].

Dito na sumiklab ang pagkadismaya ng mga Senador. “So that is not a legitimate bidding dahil ‘yung siyam na ‘yon na naglalaban-laban sa isang award… iisa lang ang may-ari. So kahit sino doon, kahit sinong manalo doon sa bidding na ‘yon, ikaw ang panalo dahil sa’yo lahat ‘yun eh. Correct?” [02:36].

Ang sistemang ito ay nagpapakita ng isang malinaw na pang-aabuso sa proseso ng bidding, kung saan ginagawang legal ang pandaraya sa pamamagitan ng paggamit ng maraming kumpanya na iisa lang ang may-ari. Nagkukunwari silang naglalaban-laban para masabing may kumpetisyon, ngunit sa dulo, ang pera ng gobyerno ay iisa lang ang pinupuntahan: ang bulsa ni Discaya. Ang pagtatangkang ipaliwanag na “hindi po kasi iba-iba yung may-ari nung mga companies” matapos niyang aminin na siya ang nagmamay-ari ng mga ito ay lalong nagpakita ng pagiging evasive niya [02:52].

Ang 42 ‘Ghost Project’ at Ang Evasive na Contractor

Hindi lang si Discaya ang nabusisi. Sinalang din si Mr. Arevalo ng Wawa Construction and Development Corporation, isang kontraktor na may nakakagulat na bilang ng proyekto sa Bulacan—apatnapu’t dalawa (42) [19:59]—na pawang nagkakahalaga ng P50 milyon pataas. Nagpaliwanag si Arevalo na nag-umpisa siya ng kanyang soul proprietorship noong 2017 na may P9 milyong kapital lamang [12:30]. Ang tanong: Paano siya nakakuha ng ganoon kalalaking proyekto sa DPWH?

Habang tinatanong tungkol sa lokasyon ng kanyang mga proyekto, nagpakita ng labis na pag-iwas si Arevalo, paulit-ulit na sumasagot ng “Hindi ko po na ma ma alam po ‘yung exact na number” [16:48] o kaya naman ay tumitingin lang sa kanyang cellphone, na siyang ikinagalit ni Senador Estrada [16:17].

Ang pinakamatindi ay ang pagbusisi sa isyu ng “ghost projects.” Ipinakita ni Senador Estrada ang isang video ng isang proyekto sa Sagonoy, Bulacan, na diumano’y proyekto ng Wawa Construction, na kung saan ang nakalagay sa report ay “completed” ngunit sa video ay wala pa pala [22:55].

“Hindi dahil hindi ka nga talaga magiging familiar dahil ghost nga! Tama ‘yan. Ang nakalagay diyan sa report completed. Nakakobra ka na. Nabayaran ka na ng gobyerno pero hindi pa completed. Tama ba?” [23:06] Ang hindi pag-amin ni Arevalo at ang patuloy niyang pag-iwas ay nagdala kay Senador Estrada sa punto ng pagbabanta ng contempt [23:48].

Ang tindi ng sitwasyon ay ipinaliwanag ni Senador Estrada sa pamamagitan ng pagbibigay ng ‘deal’: “Kung 42 projects ito, 42 plunder cases ito eh… hindi kayo ang most guilty. Kapag nakapagturo po kayo nung mga kasangkot talaga diyan… baka imbes na criminal prosecution, huwag na ‘yon. Bayaran niyo na lang ang gobyerno, pero magturo po kayo” [21:06]. Isang apela ito na nagpapakita ng pagnanais ng Senado na mahanap ang “big fish” na nasa likod ng talamak na korapsyon.

Ang Nakakabahalang “Double Appropriation” at ang DPWH

Hindi lang mga kontratista ang isinalang. Hinarap din ng mga Senador ang mga opisyal ng DPWH, partikular si Undersecretary Cabral, tungkol sa iba pang anomalya, gaya ng tumataas na bilang ng “double appropriation” sa General Appropriations Act (GAA).

Ibinunyag ni Senador Alan Cayetano ang nakakabahalang pagtaas ng double appropriation (magkaparehong proyekto na may magkaparehong halaga, na nakalista nang dalawang beses sa budget):

2023: P2.77 bilyon

2024: P3.48 bilyon

2025: P78.5 bilyon (Isang nakakagulat at napakalaking pagtalon)

“Every year tinatanong ko ‘to at every year sinasabi niyo na harmless ito at mistake lang ito, pero every year, rather than natatanggal, dumadagdag!” dismayadong pahayag ni Senador Cayetano [36:21]. Ang pag-amin ni Usec Cabral na “personally hindi po” siya nag-imbestiga kung parehong binayaran ang mga dobleng proyekto ay lalong nagpataas ng kilay at nagpakita ng kakulangan ng pro-aktibong aksyon sa loob ng DPWH [38:36]. Ang pagpapahirap na mag-imbestiga at magbigay ng preventive suspension sa mga opisyal na sangkot ay nagbigay ng impresyon na tila hinahayaan na lang na mamatay ang isyu [41:53].

Isa pang isyu ang kawalan ng koordinasyon sa Local Government Units (LGU). Ibinahagi ni Senador Risa Hontiveros ang reklamo ni Quezon City Mayor Joy Belmonte na 1% lamang ng 254 flood control projects sa QC ang may koordinasyon sa LGU [47:07]. Ang DPWH, sa pamamagitan ni Usec Cabral, ay umaming “dapat” nagco-coordinate ang kanilang implementing offices sa LGU [48:03], ngunit hindi maipaliwanag kung bakit 99% ng proyekto sa QC ay walang koordinasyon, na nagpapahiwatig ng posibleng problema sa tamang pagpapatupad at pananagutan [49:00].

Ang Panawagan para sa Pananagutan at ang Kinabukasan

Ang pagdinig ay nagtapos sa pag-iiskedyul ng susunod na pagpupulong, bitbit ang mga mahahalagang utos:

Pagsusumite ng Data: Inutusan ang DPWH na maghanda ng kumpletong detalye sa paggamit ng kanilang Engineering and Administrative Overhead (EAO) Fund, lalo na sa isyu ng testing at geo-tagging ng mga proyekto [45:36]. Hiniling din ang DPWH NCR Director na ipaliwanag kung bakit walang koordinasyon sa QC LGU ang marami nilang proyekto [49:34].

Pagsusuri sa Buwis: Inimbitahan ang Bureau of Internal Revenue (BIR) Commissioner na magdala ng tax payment data ng mga kontratista sa susunod na executive session, at titingnan din kung ang mga ito ay may mga tax evasion cases [35:04].

Pagtuturo sa ‘Big Fish’: Inimbitahan ang Anti-Money Laundering Council (AMLC) sa susunod na pagdinig para busisiin ang usapin ng salapi [53:08].

Pagbabanta ng Contempt: Nagbigay ng Show Cause Order ang Senado sa isang kontratista na hindi dumalo, na nagpapahiwatig ng seryosong hakbang ng Senado laban sa mga nagpapabaya [52:34].

Ang lahat ng rebelasyon—mula sa bidding-bidingan, mga ghost project, nakakagulat na koleksyon ng mamahaling kotse, hanggang sa tumataas na double appropriation—ay nagpinta ng isang malungkot na larawan ng talamak na korapsyon na tila walang katapusan. Ang pagdinig ay nagsilbing isang matalim na paalala na ang mga bilyong piso na nagmumula sa dugo at pawis ng bawat Pilipino, na sana’y ginagamit sa paggawa ng maayos na tulay, kalsada, at flood control projects, ay nagiging Rolls-Royce at Maybach lamang, habang ang mga proyekto ay nananatiling multo—walang kaluluwa at hindi napapakinabangan ng taumbayan.

Ang hamon ngayon ay nananatili sa mga testigo at sa mga ahensya ng gobyerno: ituro ang “most guilty” at linisin ang sistema. Gaya ng tinuran ni Senador Jinggoy Estrada, “We are living in a time where some people are proud of what they should be ashamed of” [35:47]. Ang pagdinig na ito ay hindi lamang pagbubunyag ng korapsyon, kundi isang panawagan sa bawat Pilipino na magbantay at magpursigi para sa pananagutan. Ang laban para sa tapat na pamamahala ay patuloy, at ang susunod na pagdinig ay inaasahang magdadala ng mas matitinding ebidensya at, sana, ng inaasam-asam na katarungan.

Full video: