Tsina, May Kakayahang Patayin ang Ilaw ng Pilipinas? Mga Nakakabiglang Pagtuklas sa Kontrol ng NGCP, Binulgar sa Kongreso

Ang Pambansang Grid: Hindi na Ba Ito Ating Kontrolado?

Sa isang mapanganib at tila nakakagulantang na pagdinig sa Kongreso, isiniwalat ang matinding pangamba na ang puso ng enerhiya ng Pilipinas—ang National Grid Corporation of the Philippines (NGCP)—ay tila hindi na lubos na nasa ilalim ng kontrol ng Pilipino. Ang serye ng mga pagbubunyag, na pinangunahan ni Congresswoman Atty. Jinky Luistro, ay naghatid ng malamig na kaba sa buong bansa, nagdulot ng seryosong tanong tungkol sa pambansang seguridad, konstitusyonalidad, at ang kinabukasan ng ating suplay ng kuryente. Ang imbestigasyon ay nagpinta ng isang larawan kung saan ang mga dayuhang interes, partikular ang mga konektado sa Tsina, ay may malalim na hawak hindi lamang sa pagmamay-ari kundi maging sa operasyon ng kritikal na imprastraktura na ito.

Ang Paglabag sa Konstitusyon at ang Chinese Chairman

Ang NGCP, bilang isang public utility, ay mahigpit na sakop ng Saligang Batas ng Pilipinas. Isa sa pinakamahalagang probisyon ay ang limitasyon sa pagmamay-ari: 60% Filipino-owned, at 40% lamang ang maaaring foreign-owned [01:11:14]. Bagama’t tila nasusunod ang porsyentong ito base sa 2024 General Information Sheet (GIS) ng NGCP, kung saan 40% ng stock holdings ay pag-aari ng Chinese State Grid Corporation of China (SGCC) at apat na iba pang Chinese individuals [02:00:03], ang isyu ay lumalim pa sa antas ng pamamahala.

Ang isa pang susing probisyon ay nagsasaad na ang mga executive at managerial officers ng mga public utility ay dapat na mga mamamayan ng Pilipinas [01:13:58]. Dito binalasa ni Congresswoman Luistro ang depensa ng NGCP. Isiniwalat niya na ang kasalukuyang Chairman ng Board of Directors ng NGCP ay si Zu Guangchao, isang Chinese National [01:21:13].

Nang tanungin kung nasusunod pa rin ang Konstitusyon, nanindigan ang kinatawan ng NGCP na ang kanilang mga executive officers ay pawang Pilipino, at ang Chairman ng Board ay hindi nila itinuturing na kabilang sa executive o managerial na posisyon [01:43:40]. Mariing tinutulan ito ni Luistro [01:44:55]. Para sa Kongresista, ang isang Chairman ng Board—lalo na sa isang kritikal na pambansang korporasyon—ay imposibleng hindi ituring na nasa pinakamataas na antas ng pamamahala, at ang presensya ni Zu Guangchao ay isang malinaw na paglabag sa batas [01:44:55]. Ito, aniya, ay sapat na batayan upang ideklara na lumabag ang NGCP sa Konstitusyon.

Mga Dayuhang Hawak sa Mapanlikhang Operasyon

Hindi lamang ang Chairman ang isyu. Nag-ulat din si Luistro tungkol sa iba pang mga Chinese National na may hawak sa mga sensitibong posisyon. Kabilang dito sina Leo Zhaoyang, na inilarawan bilang Assistant Chief Technical Officer, at Wen Bo, ang Chief Technical Officer [01:50:40], [01:64:45].

Ang mas nakababahala ay ang alegasyon na ang mga Chinese National ang may functional na kontrol sa mga kritikal na proseso. Inihayag ni Luistro na may mga Chinese National sa Technical Working Group (TWG) ng NGCP, kabilang sina Yuan Mingjun (Acting CTO) at Chen Chengwei (Alternate Chairman), na umano’y sangkot sa pag-e-evaluate ng mga bid at pagrekomenda para sa award ng mga kontrata sa mga pangunahing proyektong transmisyon [03:10:06]. Kung ang mga dayuhan ang nagpapasya kung sino ang mananalo sa mga kontrata para sa ating imprastraktura, paano pa natin masasabing hawak ng Pilipinas ang kontrol sa sarili nitong sistema?

Pinalakas pa ang argumento ni Luistro ng isang publication na nagmula sa SGCC mismo—ang major stockholder ng NGCP. Ayon sa publikasyon, ito ang “first time acquired right to run transmission grid outside China” ng SGCC, na tumutukoy sa NGCP [03:60:6]. Ito ay isang diretsong pagtutol sa posisyon ng NGCP na nasa kontrol pa rin ng Pilipino ang korporasyon. Ang NGCP, sa pamamagitan ng kanilang kinatawan, ay nanindigan pa rin na ang mga Pilipino ang may kontrol, ngunit ang patuloy na pagbubunyag ng mga pangalan at dokumento ay naglagay sa posisyon na ito sa matinding pagdududa [03:73:7].

Ang ‘Operational Computer’ sa Nanning: Isang Banta ng Pambansang Blackout

Ang pinakamalaking pagkabahala at pinakamapanganib na isyu na ibinato ni Congresswoman Luistro ay ang usapin ng pambansang seguridad at ang kakayahang putulin ang suplay ng kuryente ng Pilipinas sa isang iglap.

Itinanong niya sa technical officer ng NGCP, si Mr. Clark Austine, ang tungkol sa umano’y pagkakaroon ng isang “operational computer” sa Nanning, Tsina [04:31:11]. Ang computer na ito, ayon sa mga ulat na natanggap ni Luistro, ay diumano’y konektado sa server sa Pilipinas at may kakayahang kontrolin ang availability ng kuryente sa bansa, o sa madaling salita, magdulot ng blackout [04:39:27].

Mabilis na pinabulaanan ito ni Mr. Austine, na nagbigay-diin na ang kanilang SCADA (System Control and Data Acquisition) system ay “isolated” at hindi nakakonekta sa internet, kaya’t hindi ito maaaring kontrolin nang remotely mula sa ibang bansa [04:42:57]. Gayunpaman, hindi natinag si Luistro.

Ipinaalala niya na ang IT infrastructure ng NGCP ay dating ibinibigay ng isang Filipino Corporation (Escada) ngunit ito ay pinalitan ng NARI, isang Chinese Corporation [05:44:00]. Bagama’t nilinaw ng kinatawan ng NGCP na ang NARI ay isang brand lamang ng mga kagamitan at hindi ang buong sistema, pinunto ni Luistro ang isang hindi matatawarang lohika: “Ang gumawa ng sistema, mas nakakaalam kaysa sa gumagamit” [04:54:12]. Ipinahihiwatig nito na anuman ang sinasabi ng mga Pilipinong user sa NGCP tungkol sa security at isolation ng sistema, ang mga creator—ang mga Chinese na nagdisenyo ng architecture—ang tanging nakakaalam kung may backdoor o mekanismo na maaaring magamit upang kontrolin ang grid. Ang tanong ay: Maaari bang may secret switch sa Nanning na hindi alam ng mga Pilipino?

Kinumpirma naman ni Mr. Austine na ang kuryente ay maaaring patayin gamit ang mga circuit breaker na kontrolado ng system operators sa tatlong control centers (Luzon, Visayas, Mindanao) [04:59:49]. Ang isang system operator na nasa duty ay may kapangyarihang mag- switch off ng suplay [05:14:46]. Nag-udyok ito ng mga katanungan mula sa ibang mambabatas tungkol sa vulnerability ng sistema, lalo na kung ang isang terrorist group o isang corrupt official ay magbigay ng instruksyon upang patayin ang kuryente. Ang katotohanan na ang suplay ng kuryente ng isang bansa ay nasa kamay ng iilan ay isang napakabigat na panganib sa pambansang seguridad [05:30:00].

Ang Epekto sa Presyo ng Kuryente at ang Delayed Projects

Hindi lamang seguridad ang isyu. Malaking bahagi rin ng pagdinig ang nakatuon sa epekto ng operasyon ng NGCP sa bulsa ng mga ordinaryong Pilipino. Sa pamamagitan ni Congresswoman Garin, ipinaliwanag na bagama’t ang transmission charge ay maliit lamang na porsyento (10%) kumpara sa generation charge (50%), ang pagkaantala ng mga proyekto ng NGCP ay nagdudulot ng indirect ngunit malaking dagok sa ekonomiya at sa mga konsyumer [0:69:00].

Ang mga delayed projects ay nagreresulta sa mas mataas na gastos dahil sa implasyon. Mas mahal ang magtayo ng imprastraktura sa 2020 kaysa sa 2010 [0:70:00]. Higit pa rito, ang mga delayed o unconnected na mga proyektong transmisyon ay pumipigil sa mga generation companies na magbenta ng kuryente [0:80:00], na sa huli ay nakakaapekto sa kabuuang supply at generation rates [0:82:5]. Sa madaling salita, ang inefficiency ng NGCP ay nagreresulta sa pagtaas ng presyo ng kuryente sa bawat tahanan [0:71:00].

Ang Apela para sa Agarang Aksyon

Bilang konklusyon sa kanyang interpelasyon, nagbigay ng matinding panawagan si Congresswoman Luistro. Iginiit niya ang pangangailangan para sa agarang ocular inspection sa IT infrastructure ng NGCP [01:00:40], kasama ang mga technical expert na hindi konektado sa korporasyon. Ito ay upang mapatunayan kung ang sistema ba ay talagang kontrolado ng mga Pilipino o kung ito ay nasa ilalim na ng impluwensya ng Tsina, sa pamamagitan ng mga kagamitan at sistema tulad ng NARI.

Ang buong pagdinig ay nagsilbing isang nakakagimbal na paalala: ang National Grid Corporation of the Philippines ay hindi lamang isang simpleng kumpanya ng kuryente. Ito ang lifeblood ng ekonomiya, ang batayan ng pambansang seguridad, at ang garantiya na magigising tayo kinabukasan na may ilaw sa ating mga tahanan. Ang pagdududa tungkol sa kontrol nito, lalo na sa gitna ng mga patuloy na tensyon sa rehiyon, ay isang krisis na nangangailangan ng agarang at determinadong aksyon ng pamahalaan. Ang tanong ay nananatiling nakalutang: Saan patungo ang control ng ating pambansang ilaw, at kailan tayo kikilos upang tiyakin na mananatili itong hawak ng mga Pilipino? Ang pagkompromiso sa NGCP ay hindi lamang isyu ng kuryente, ito ay isyu ng soberanya.

Full video: