‘FALSUS IN UNO’: Witness sa DPWH Anomaly, NA-CORNER sa ‘Selective Amnesia’—P12B Kontrata sa Nakaraan, Bakit Itinago?

I. ANG BANGUNGOT NG KURAPSYON AT ANG HINDI KOMPLETONG PAGBUNYAG

Sa gitna ng isang matitinding pagdinig sa Senado, kung saan ang tila matatag na pundasyon ng isang nakabibiglang alegasyon ng kurapsyon ay unti-unting ginigiba, nakita ng publiko ang masalimuot na mukha ng pag-uulat sa katotohanan. Si Mr. Discaya, ang kontratistang naglakas-loob umanong magbunyag ng malawakang “panghihingi” at anomalya sa mga unprogrammed flood control projects sa ilalim ng kasalukuyang administrasyon, ay biglang nahanap ang kanyang sarili sa mainit na upuan, hindi bilang isang bayani, kundi bilang isang saksi na inuusig dahil sa kawalan ng katotohanan at pagiging selective ng kanyang testimonya.

Ang pagdinig na ito, na pinamunuan ng matalas at mapanuri na pagtatanong ni Atty. Jinky Luistro, ay naglantad ng isang nakababahalang katotohanan: sa mata ng batas, ang bahagyang pagtatapat ay kasing bigat ng buong pagsisinungaling. Ang matinding pagtatanong ay umikot sa isang makapangyarihang legal na prinsipyo, ang Falsus in uno, falsus in omnibus, o “false in one testimony is false in all testimonies” [02:03].

Ang laban ay hindi na lamang tungkol sa kung mayroon ngang kurapsyon sa DPWH (Department of Public Works and Highways), kundi kung tapat at buo ang salaysay ni Discaya, lalo na sa paghahambing ng kanyang mga karanasan sa ilalim ng kasalukuyan at ng nakaraang administrasyon.

II. ANG HIWAGA NG SELEKTIBONG AMNESIA

Sa kanyang sinumpaang salaysay (affidavit), tahasang inilarawan ni Mr. Discaya ang matinding panghihingi at panggigipit na kanyang nararanasan ngayon. Ang kanyang dahilan sa paglalantad ay ang pagnanais niyang tumulong kay Pangulong Ferdinand Marcos Jr. (PBBM) na mabunyag ang mga tiwali at masolusyunan ang mga problemang ito [01:41]. Gayunpaman, nang tanungin siya kung bakit parang “ganap na wala” ang mga ganitong karanasan sa ilalim ng nakaraang administrasyon, doon nagsimulang magbago ang kanyang kuwento.

“Would you like us to believe na may nanghihingi during the current administration tapos walang nanghihingi during the past administration?”—Ito ang paulit-ulit at mapanuksong tanong ni Atty. Luistro, na naglalayong buwagin ang salaysay ni Discaya [01:21].

Matapos ang paulit-ulit na pagtanggi, napilitan si Discaya na umamin: “Your honor, ah meron din naman po na may nanghihingi po pero hindi po kami hindi ganon kahigpit po” [01:47].

Ang biglang pag-amin na ito ay hindi nagpaluwag sa sitwasyon, bagkus ay nagpalala pa. Bakit hindi niya isinama ang mga insidente ng panghihingi sa nakaraan sa kanyang affidavit kung ang layunin niya ay magbunyag ng buong katotohanan [01:55]? Para kay Atty. Luistro, ito ay patunay ng selective amnesia at hindi pagkakapare-pareho—isang nakababahalang palatandaan ng isang di-kumpletong testimonya. Ang paghahanap ng katotohanan ay nangangailangan ng buong pagtatapat, hindi ang pagpili lamang sa mga detalyeng pabor sa isang kasalukuyang naratibo.

III. ANG PCIJ REPORT: ISANG P12-BILYONG KONTRAST

Ang pagdududa sa kredibilidad ni Discaya ay lalong sumidhi nang ihayag ni Atty. Luistro ang mga datos na nagmumula sa Philippine Center for Investigative Journalism (PCIJ). Ayon sa mga ulat, ang kumpanya ni Discaya, ang St. Gerard Construction, ay nakaranas ng matinding spike at nagtala ng mas malaking revenue sa ilalim ng nakaraang administrasyon, mula 2016 hanggang 2022 [03:54].

“This only shows, Mr. Desay, that the revenue that you are generating during the former administration 2016 to 2022 is bigger than the revenue that you are generating under the current administration,” diin ni Atty. Luistro [04:08].

Ang pinaka-matinding rebelasyon ay ang katotohanang si Discaya ay itinuturing na Top One Contractor mula Hulyo 2016 hanggang Disyembre 2017 [07:01]. Sa loob lamang ng isa at kalahating taon, ang total value ng mga kontratang iginawad sa kanyang kumpanya ay umabot sa P12 BILYON [07:19].

Paano ipapaliwanag ang napakalaking tagumpay na ito—isang P12-Bilyong imperyo ng kontrata—kung sadyang malala at nakahahadlang ang kurapsyon noong panahong iyon? Kung totoo ang kanyang sinasababi na “walang nanghihingi” [04:23], taliwas naman ito sa kanyang inaming “meron din naman po na may nanghihingi” [01:47]. Ang malaking pagtaas ng kita at ang pagiging top contractor ay mistulang sumasalungat sa kanyang naratibo na ang panggigipit ay nagagawa lamang niyang labanan sa pamamagitan ng pagpapadyaryo [05:35, 06:16].

Pilit na dinedepensahan ni Discaya ang sarili, sinabing hindi tama ang P12-Bilyong datos ng PCIJ, at iginiit na ito ay mas mababa pa sa P3 Bilyon dahil sa mga “mutually terminated contract” [08:15]. Gayunpaman, para kay Atty. Luistro, ang pagtatanong ay nanatiling: “How would you even explain na during the past administration top one contractor ka from PCIG data And yet you are claiming walang nanghihingi unlike during the current administration?” [19:04].

IV. ANG PAGPAPADYARYO BILANG ‘PANLABAN’ AT ANG TATLONG ULIT NA KATUMPAKAN

Upang ipaliwanag ang kanyang matagumpay na operasyon sa nakaraan kahit mayroon ding panghihingi, sinabi ni Discaya na nagagawa niyang “labanan” ang sistema sa pamamagitan ng paglalathala ng mga pangalan ng tiwaling opisyal sa mga dyaryo [05:35, 06:16]. Ayon sa kanya, “takot po sila pag nilalagay na po yung kanilang hatian doun sa diyaryo sa open letter” [14:07].

Ngunit ang tanong ay, kung ganoon siya kalakas noon sa paglaban sa pamamagitan ng media, bakit hindi niya ito magawa ngayon [14:16]? Dito niya isiningit ang tungkol sa “Three Strike Policy”—isang bagong department order na nagtatakda na ang isang kontratista na ma-disqualify ng tatlong beses ay ire-rekomenda na ma-blacklist [16:25]. Para kay Discaya, ang patakarang ito, na aniya ay nauso lamang ngayon [16:59], ang dahilan kung bakit takot na takot ang lahat ng kontratista, at napipilitan na lamang silang “makisama” o magbigay sa mga opisyal upang hindi mahanapan ng butas, kahit “tuldok lang o salitang nagkamali” [16:46, 16:51].

Ipinahihiwatig nito na hindi nagbago ang sistema, kundi ang panganib lamang para sa mga kontraktor. Nag-iba ang tindi ng panggigipit dahil sa bagong policy na nagbigay ng mas malaking kapangyarihan sa mga miyembro ng Bids and Awards Committee (BAC) na mag-disqualify ng mga kumpanya [16:46].

V. ANG MGA PANGALAN SA DILIM: PATAY O BUHAY?

Upang piliting gawing patas ang kanyang testimonya, iginiit ni Atty. Luistro na pangalanan din niya ang mga humingi ng pera noong nakaraang administrasyon [20:22]. Ito ang naging pinaka-dramatikong bahagi ng pagdinig.

Unang binanggit ni Discaya ang pangalan ni “De Pascal” [20:57], na aniya ay nagpa-blacklist sa kanya. Ngunit kaagad siyang kinuwestyon ni Luistro: “Pangalan ng patay na. Bakit pangalan ng patay yung binabanggit mo? Hindi makakasagot sayo” [21:13, 21:20].

Sa matinding panggigipit, at sa babala ng committee na seseryosohin ang pagsagot upang maiwasan ang walang katapusang pagdinig [21:25], napilitang magbigay si Discaya ng iba pang pangalan, bagama’t halatang nahihirapan. Sa huli, pinangalanan niya si Director Samson Hebra, isang Regional Director ng Region 4A [23:46]. Ayon kay Discaya, si Hebra ay may “inuutusan lang po siya na kailangan ay may bigay magbigay po” [24:03], at ang hinihingi raw ay nasa “10%” na para sa “taas” o mga nakatataas [24:21].

Gayunman, tumanggi siyang pangalanan ang mga pulitiko na sinasabing pinag-uukulan ng “taas” na iyon [24:35]. Ang pagtanggi niyang ito ay muling nagpatibay sa argumento ni Atty. Luistro: selective ang paglalahad ng katotohanan. Mas madaling pangalanan ang mga opisyal o mambabatas sa kasalukuyan, ngunit halos imposible at puno ng pag-aatubili ang pagtukoy sa mga sangkot sa nakaraan, lalo na kung ito ay maaaring magdulot ng pagduda sa kanyang P12-Bilyong tagumpay.

VI. PAGTATASA SA KREDIBILIDAD

Ang kaso ni Mr. Discaya ay isang kritikal na aral sa batas at public accountability. Bilang isang resource person o whistleblower, ang kanyang kredibilidad ang pinakamahalaga niyang asset. Kung ang isang bahagi ng kanyang testimonya ay napatunayang hindi totoo—o hindi kumpleto, na tinatawag na falsus in uno—ang buong salaysay ay mapagdududahan [27:36].

Ang pagdinig ay nagtapos sa isang hamon kay Discaya: Ang pagsasabi ng katotohanan ay hindi dapat selective lamang [26:47]. Kung siya ay nanumpa na sasabihin ang buong katotohanan at wala nang iba pa, kailangan niyang ilantad ang lahat, mula 2016 hanggang sa kasalukuyan [27:09].

Ang isyu ng kurapsyon sa DPWH ay nananatiling isang matinding problema, ngunit ang pagdinig na ito ay nagbigay-diin na ang pag-uulat at pagbunyag sa anomalya ay kailangang gawin nang may integridad at walang pulitikal na kulay. Kung ang layunin ay tumulong sa pamahalaan at sa bayan, ang pagtatago ng anumang bahagi ng katotohanan ay nagiging bahagi mismo ng problema, na nagpapahintulot sa pagdududa at pag-aalinlangan sa tunay na layunin ng whistleblower. Sa huli, ang pagdinig ay naglantad hindi lamang ng kurapsyon, kundi pati na rin ang kumplikado at selective na paghahanap ng katotohanan sa loob ng sistema.

Full video: