Isang Dekada ng Pagsasakripisyo, Isang Ilegal na Negosyo ang Kumitil sa Pangarap

Sa isang iglap, gumuho ang siyam na taong pagod, luha, at pangungulila. Ito ang masakit na realidad na ngayo’y pasan-pasan ni Sir Dexter, isang Overseas Filipino Worker (OFW), na halos isang dekada nang hindi nakakatikim ng yakap ng pamilya, matapos ma-scam ng sarili niyang kababayan sa isang ilegal na ‘palending’ business na nangangako ng di-pangkaraniwang tubo. Ang P1.1 Milyong piso, na bunga ng kanyang walang humpay na pagsisikap sa ibang bansa at inilaan niya para sa kinabukasan ng kanyang anak, ay nalimas sa kamay ni Joan La Condazo, isang babaeng nagtago sa likod ng nakakaawang persona at matatamis na salita.

Ang kaso ni Dexter ay sumasalamin sa talamak na isyu ng pang-aabuso sa tiwala at pag-asa, partikular na sa mga OFW na naghahanap ng mabilis na paraan upang makauwi at makapagsimula ng negosyo. Ito ay isang kuwento ng pananampalataya na ginamit bilang sandata, at ng pangarap na ginawang bitag. Ang matinding emosyon at pagmamakaawa ni Dexter ang nagpapatunay kung gaano kabigat ang epekto ng ganitong klaseng panloloko, na hindi lamang materyal na bagay ang kinukuha, kundi ang mismong kaluluwa at pag-asa ng isang tao.

Ang Bunga ng Siyam na Taong Pagbabalat ng Buto at ang Misyon ng OFW

Ang kuwento ni Dexter ay kuwento ng maraming Pilipino: ang pangungulila sa bayan at pamilya, at ang pagsasapalaran sa malayo para sa pangarap na umasenso. Sa loob ng siyam na taon, hindi man lang umuwi si Dexter sa Pilipinas. Ang bawat sentimo na kinitil ay ipinupundar niya, hindi para sa luho, kundi para sa tanging hangarin: ang matiyak ang edukasyon at magandang kinabukasan ng kanyang anak. Dahil dito, nagtiis siyang malayo sa kanyang mga mahal sa buhay, bitbit ang pangarap na makakita ng paraan upang makauwi na nang tuluyan at makasama ang kanyang pamilya. Ang sakripisyong ito ang nagbigay-bigat sa kanyang mga salita nang siya ay humarap sa publiko.

“Sabi ko sa’yo, ‘wag mong lolokohin ‘yung pera kong ‘to para sa anak ko. Nine years akong hindi umuwi ng Pilipinas para lang mapag-ipunan ko ‘yung edukasyon ng anak ko, nine years!” Ito ang naghihinagpis at emosyonal na pahayag ni Dexter, na nagmamakaawa kay Joan habang inilalahad niya ang kanyang kalunos-lunos na sitwasyon. Ang mga katagang ito ay hindi lamang panawagan para sa hustisya kundi isang sigaw ng isang amang sinira ang pinakaiingatan niyang pangarap. Ang bawat luha na pumatak mula kay Dexter ay nagpapakita ng bigat ng kanyang pagsasakripisyo at ang hindi matatawarang pagmamahal niya sa kanyang pamilya. Para sa kanya, ang P1.1 Milyon ay hindi lang pera, ito ay katumbas ng siyam na taon ng kanyang buhay na hindi niya nakasama ang kanyang anak—isang presyo na hindi matutumbasan ng anumang tubo.

Ang Nakakaawang Bitag ng Isang ‘Manager’ at ‘Widow’

Paano nga ba nahulog si Dexter sa bitag? Nagsimula ang lahat sa social media, sa Facebook, nang i-add ni Joan La Condazo ang live-in partner ni Dexter. Sa simula, nag-alok lamang si Joan ng simpleng reseller business ng ginto, bago ito unti-unting umusad sa mas malaking “oportunidad.” Ang diskarte ni Joan ay ang bumuo ng tiwala sa pamamagitan ng pagpapakita ng isang huwad na imahe. Nagpakilala si Joan na nagtatrabaho siya sa Brunei bilang isang manager ng restaurant sa isang cruise line. Higit pa rito, ipinagmalaki niya na isa siyang “widow” o biyuda, at sa kabila ng posisyon, nag-iipon pa rin siya at nag-nanny pa sa kaniyang day off para lamang kumita—isang kuwento na sadyang nakakakuha ng simpatiya at tiwala.

Sa paningin ni Dexter, si Joan ay isang masipag, responsableng tao, at masinop sa buhay, kaya’t nagdalawang-isip siya ngunit kalaunan ay nagtiwala. Ang ganitong taktika—ang paggamit ng “nakakaawa” at “masipag” na persona—ay karaniwang ginagamit ng mga scammer upang makalusot sa kritikal na pag-iisip ng biktima. Nang inalok ang ‘lending business’ sa Brunei, nagpahayag ng pag-aalinlangan si Dexter, lalo na kung Pilipino ang mga nangungutang, ngunit tiniyak ni Joan na ang mga uutang ay “mga local to sa Brunei,” karamihan ay mga businessman, na nangangailangan lamang ng kapital. Tila lahat ay maayos at lehitimo, ngunit ang katotohanan ay malayo sa ipinipinta ni Joan.

Ang Nakakasilaw na 30% na Pangako: Ang Pagsisimula ng Pagbagsak

Ang unang pondo na ibinigay ni Dexter ay ₱225,000, na kanyang inilaan. Ang pangako? Isang nakakalulang 20% na tubo sa loob lamang ng 28 araw—isang porsiyentong halos imposible sa legal na lending industry. Hindi man kinuha ni Dexter ang unang kita (ROI), pinili niya itong “ipa-ikot” o i-re-invest, kaya’t lumobo ang kanyang puhunan. Sa ganitong sistema, tinangay si Dexter ng ideya ng compounding interest, na nagbigay sa kanya ng ilusyon ng mabilisang pagyaman.

“Kung nagpautang ka ng 100,000, ilan ba ‘yung porsyento ng tubo? 20% po… Naku, talo pa nila ‘yung mga malalaking negosyo nito,” ang pahayag ng host, na nagpapakita kung gaano ka-kahina-hinala ang negosyo. Ang ganitong porsiyento ay higit pa sa kaya ng mga lehitimong institusyon, na dapat sana ay nagbigay ng red flag kay Dexter, ngunit ang pag-asa ng pag-uwi ang mas nanaig.

Pero lalo pang tumindi ang alok. Di-nagtagal, nag-alok si Joan ng isang “high profile na loaner” (si Mr. Chua) na nangangailangan ng ₱400,000, subalit ang kikitain dito ay aabot sa 30% na tubo sa loob lamang ng 18 araw. Sa mata ng isang OFW na naghahanap ng mabilis at malaking paraan para makauwi, naging napakatinding tukso nito. Inamin mismo ni Dexter na umapila sa kanya ang alok, at ang pag-asang makakabalik sa Pilipinas ang nagtulak sa kanya upang ipagsapalaran ang malaking halaga. Sa huling bahagi ng transaksyon, kabilang ang pag-abono niya ng ₱180,000 para sa isang huling ‘investor,’ umabot sa humigit-kumulang ₱1.1 Milyon ang pera na naibigay niya kay Joan. Ang lahat ng ito ay naitala sa mga resibo na inisyu ni Joan, na kalaunan ay naging ebidensya laban sa kanya.

Ang Pagbagsak: Tumigil ang ROI, Sumingaw ang Katotohanan

Tuloy-tuloy ang kita ni Dexter sa loob ng ilang buwan, hanggang sa pagsapit ng Nobyembre, biglang walang dumating na tubo. Nagbigay pa ng ₱20,000 si Joan noong Nobyembre, ngunit ito ay tila pampakalma lamang. Ang P90,000 na kita sana niya para sa Setyembre at Oktubre ay nakuha pa niya, pero pagdating ng Nobyembre, zero na. Mas nagpadagdag pa sa kanyang desperasyon, ang pag-uwi ng kanyang anak ngayong Disyembre. Wala siyang maibibigay dahil nasa kamay ni Joan ang lahat. Dahil dito, kinailangan niyang humingi ng tulong, na nagresulta sa paghaharap nila ni Joan sa isang programa.

Nang harapin si Joan La Condazo ng programa, hindi na siya makapalag. Inaamin niya ang pag-o-operate ng lending business, ngunit iginigiit niya na ito ay nasa Brunei. Subalit, lalong sumingaw ang matitinding paglabag sa batas nang siya ay usisain.

Ang Ilegal na Operasyon at ang Huwad na Resibo

Nang tanungin si Joan kung lisensyado ba ang kanyang negosyo sa Securities and Exchange Commission (SEC) o sa insurance commission ng Pilipinas, diretso siyang sumagot: “Hindi po siya license.”

“O ba’t kayo nag-ooperate, Ma’am, na walang lisensya? Illegal ‘yan, kasi,” ang matigas na sagot ng taga-programa. Ang kawalan ng lisensya ay agad na nagpapatunay na ang negosyo ni Joan ay isang Ponzi o pyramiding scheme, na nakatuon sa pangongolekta ng pera sa halip na lehitimong pagpapautang.

Higit pa rito, tiningnan ang mga “official receipt” na inisyu ni Joan. Napatunayan na ang mga resibo ay “fraudulent” o huwad, dahil wala itong kaukulang rehistro o akreditasyon mula sa Bureau of Internal Revenue (BIR). Ang simpleng pag-iisyu ng resibo na hindi rehistrado ay isa nang malaking paglabag sa batas, na nagpapahiwatig ng pag-iwas sa pagbabayad ng buwis.

Ang isyu ng “point of sale” ang lalong nagpahamak kay Joan. Kahit aniya sa Brunei ang negosyo, ang pera ni Dexter ay ipinadala sa kanya sa Pilipinas—sa pamamagitan ng online transfer o GCash—habang siya ay narito. Ibig sabihin, ang transaksiyon ay nangyari sa bansa, at kinikilala siyang nagnenegosyo sa Pilipinas, na dapat ay nagbabayad ng tamang buwis at may kaukulang lisensya. Dito pa lang, may kaso na siya sa gobyerno, na lalong nagpapabigat sa kanyang sitwasyon.

Ang Banta ng Estafa at Large-Scale Swindling

Dahil sa kawalan ng lisensya, ang sobrang taas na porsyento ng tubo (30% sa 18 araw), at ang hindi pagbabalik ng puhunan, ipinaliwanag ng legal team na ang kasong kinakaharap ni Joan ay papasok na sa kategorya ng Estafa o Swindling, at posibleng Large-Scale Swindling pa dahil sa lumaki ang halaga at may iba pa umanong biktima. Kinumpirma ni Dexter na may isa pa siyang kasamahan na biktima, si “Ma’am Marie.”

Ang paninindigan ni Joan na hindi niya maibabalik agad ang P1.1 Milyon dahil nasa Brunei ang pera ay agad na tinutulan. Kung kaya niyang tanggapin ang pera online, kaya niya rin itong ibalik. Ang paggiit niya na kailangang bumalik sa Brunei ay isa lamang daw “excuse.” Ang pinanghahawakan ng legal team ay ang kawalan ng kontrata. Kung walang kontrata, anumang oras, pwedeng bawiin ni Dexter ang kanyang capital. Ito ang nagbigay-daan sa matinding ultimatum.

Ang Matinding Ultimatum: Bukas na ang Deadline!

Sa gitna ng tensyon, nagbigay ng matinding ultimatum ang kinatawan ni Dexter: kailangang maibalik ang buong P1.1 Milyon puhunan ni Dexter. Ang deadline? Bukas na! Hiningi ni Dexter na maibalik na ang pera dahil kailangan niya ito, lalo na at nasa Pilipinas na ang kanyang anak at napakalaking halaga ang kinakailangan niya para sa edukasyon at pangangailangan ng pamilya.

Ang babala sa huli ay hindi biro. Kung hindi maipapakita ni Joan ang halaga kinabukasan, agad na isasampa ang kasong kriminal laban sa kanya. Nag-aalok din ng tulong ang programa, sa pamamagitan ng pagpapadala ng kinatawan kasama ang otorisadong representative ni Dexter, patungo sa Barangay Dalawa sa Ilocos Sur—kung saan kasalukuyang naninirahan si Joan—upang pormal na isulat ang kasunduan na dapat ibalik ang kapital. Kailangang lagyan ng specific date and time ang kasunduan, o tuluyan na itong magiging kaso.

Ang kuwento ni Dexter ay isa lamang sa maraming kuwento ng OFW na nabibiktima ng matatamis na pangako ng mabilisang kita. Ito ay matinding paalala sa lahat na maging mapanuri sa mga investment scheme, lalo na kung ang inaalok ay di-kapani-paniwalang tubo. Para kay Dexter, ang tanging hiling niya ay maibalik ang perang pinaghirapan niya sa loob ng siyam na taon. Ang katarungan para sa kanya ay hindi lamang ang pagpapakulong sa scammer, kundi ang pagbawi sa pag-asa at pangarap ng kanyang anak na sinira ng ilegal na negosyong ito. Ang lahat ay nakatutok ngayon sa Ilocos Sur, kung saan nakasalalay ang kinabukasan ng isang OFW at ang hustisya laban sa mga mapagsamantalang nagtatago sa likod ng social media. Ang pagbabantay ng publiko sa kasong ito ay inaasahang magsisilbing proteksyon at babala sa iba pang mapagsamantalang naghahasik ng panloloko sa kapwa Pilipino.