Sa magulong mundo ng showbiz, walang permanente. Ang kasikatan ay parang isang gulong—minsan ikaw ay nasa ibabaw, minsan ay nasa ilalim. Ngunit ang pinakamalaking pag-uga sa industriya sa modernong kasaysayan ng Pilipinas ay hindi isang bagong love team o isang blockbuster na pelikula. Ito ay ang pagpapasara ng ABS-CBN noong 2020. Ang kaganapang ito ay hindi lamang isang isyung pampulitika; ito ay isang krisis na yumugyog sa pundasyon ng libu-libong buhay, lalo na ng mga artistang tinawag ang network na kanilang “tahanan.”

Ngayon, makalipas ang ilang taon, habang ang ABS-CBN ay tila isang phoenix na muling bumabangon mula sa abo sa pamamagitan ng mga estratehikong pakikipag-alyansa, isang bagong usap-usapan ang nangingibabaw sa social media: Nasaan na ang mga bituing unang lumisan sa barko? Ang mainit na tanong ng mga netizen: Sila ba ay “nalaos” na at ngayo’y “nagsisisi”?

Ang artikulong ito ay isang malalimang pagsusuri sa phenomenon ng “paglipat,” ang realidad sa likod ng “pagka-laos,” at ang kumplikadong emosyon ng loyalty, pagtataksil, at praktikalidad sa gitna ng isang digmaang pang-network na nagbago ng laro magpakailanman.

Ang Dakilang Pag-Alis: Isang Desisyon ng Pagkalunod

Upang maintindihan ang isyu, kailangan nating balikan ang madilim na araw ng Mayo 2020. Ang pagtanggi ng Kongreso na bigyan ng bagong prangkisa ang ABS-CBN ay hindi lang pagpatay sa signal; ito ay pagkitil sa kabuhayan. Ang pinakamalaking network sa bansa, ang tinaguriang “star factory,” ay biglang naparalisa. Nawalan ng trabaho ang libu-libong empleyado, mula sa mga cameraman at staff hanggang sa pinakamalalaking bituin nito.

Sa mga unang buwan, nanaig ang pakikiramay at pagkakaisa. Ngunit habang ang kawalan ng katiyakan ay lumalalim, ang mga artista—na karamihan ay mga freelancer—ay napaharap sa isang brutal na katotohanan: walang network, walang proyekto. Walang proyekto, walang kita.

Dito nagsimula ang “Great Exodus” o ang malawakang paglipat. Ang mga network na dati nilang katunggali, partikular ang GMA-7 at TV5, ay nagbukas ng kanilang mga pintuan. Para sa maraming artista, ang paglipat ay hindi isang isyu ng pagtataksil, kundi isang isyu ng “survival” o pagpapatuloy ng buhay. Kailangan nilang pakainin ang kanilang mga pamilya, bayaran ang kanilang mga obligasyon, at ipagpatuloy ang kanilang propesyon. Gaya ng sinasabi ng ilang netizen na sumusubok umintindi, “kanya-kanya naman silang dahilan.”

Ito ay isang desisyon na ginawa sa gitna ng matinding pressure. Para sa isang bituin na sanay sa walang tigil na daloy ng mga teleserye, pelikula, at endorsement sa ilalim ng makapangyarihang makinarya ng ABS-CBN, ang biglang paghinto ay nakakabingi. Ang paglipat ay ang tanging lohikal na hakbang.

Ang “Nalaos” Phenomenon: Proyeksyon ng Fans o Realidad?

Dito ngayon pumapasok ang kasalukuyang diskusyon online. Ang mga netizen, partikular na ang mga loyalistang Kapamilya, ay matamang nagmamasid. Ang kanilang naratibo ay malinaw: marami sa mga lumipat ay tila nawalan ng “ningning.”

“Sayang, nung nasa ABS-CBN pa sila, tuloy-tuloy ang project at trending palagi,” komento ng isang netizen. “Ngayon, parang nawala na sa spotlight,” dagdag pa ng isa.

Ang persepsyon ng “pagka-laos” ay isang kumplikadong bagay. Totoo ba na humina ang kanilang karera, o nag-iba lang ang paraan natin ng pagtingin sa kanila?

May ilang mga kadahilanan dito. Una, ang “Kapamilya” brand ay may kasamang isang “ecosystem” ng suporta—mula sa Star Magic, sa walang kapagurang promosyon ng kanilang mga online platform, hanggang sa global na abot ng TFC. Ang “magic” na ito ay mahirap gayahin. Kahit na ang isang artista ay lumipat at nabigyan ng proyekto, ang ingay at epekto ay tila hindi pareho. Ang dating “Primetime King” o “Queen” sa kanilang lumang tahanan ay maaaring maging isa lamang sa maraming artista sa kanilang bagong network.

Pangalawa, ang “chemistry” ng produksyon. Ang ABS-CBN ay kilala sa kanilang mataas na kalidad ng drama at pag-develop ng mga love team. Sa paglipat ng isang artista, maaaring hindi agad makuha ang tamang proyekto o tamang katambal na babagay sa kanilang naunang “brand.” Ang resulta? Mga palabas na hindi kasing-tumatak o hindi kasing-ingay ng dati nilang mga teleserye.

Pangatlo, at marahil ang pinakamabigat, ay ang sentimyento ng mga fans. Para sa mga pinaka-tapat na Kapamilya viewers na dinamdam ang pagpapasara ng network, ang pag-alis ng isang idolo ay naramdaman na parang personal na pagtataksil. Ang suportang dating ibinubuhos nila ay biglang nawala, napalitan ng panlalamig o, sa ilang kaso, galit.

Ang Muling Pagbangon ng Kapamilya: Isang Matamis na Kabalintunaan

Ang lalong nagpatindi sa usapang “pagsisisi” ay ang hindi inaasahang muling pagbangon ng ABS-CBN. Sa halip na mamatay, ang network ay nag-transform. Ginamit nila ang kanilang kahinaan at ginawa itong kalakasan. Nagsimula silang gumawa ng mga blocktime agreement at co-production deal—hindi lang sa TV5, kundi maging sa dati nilang pinakamahigpit na katunggali, ang GMA-7.

Bigla, ang mga palabas ng ABS-CBN, tulad ng “It’s Showtime,” ay napapanood na sa GTV at A2Z. Ang mga teleserye ng Star Creatives ay umeere sa iba’t ibang platform. Ang “network war” ay biglang lumabo.

Ito ang naglagay sa mga artistang lumipat sa isang alanganing posisyon. Ang network na kanilang iniwan dahil sa kawalan ng “ere” ay ngayon ay nasa lahat ng “ere.” Samantala, ang ilang artistang naiwan—ang mga nagpakita ng “loyalty” tulad nina Kathryn Bernardo, Daniel Padilla, Vice Ganda, at Coco Martin—ay lalong itinanghal bilang mga haligi. Ang kanilang mga karera ay hindi lamang nagpatuloy, kundi lalo pang kuminang, na nagmistulang mga bayani sa mata ng mga fans.

Ang kabalintunaan (irony) ay malinaw: ang ilang lumipat sa GMA ay ngayon ay kasama sa network na nagpapalabas din ng mga programa ng ABS-CBN. Ang “tahanang” kanilang iniwan ay tila sumunod sa kanila.

“Pagsisisi”: Isang Masalimuot na Emosyon

Kaya, “nagsisisi” na nga ba sila?

Ang sagot ay hindi simple. Ang “pagsisisi” ay isang malalim na personal na emosyon. Sa publiko, walang artistang aamin nito. Ang propesyonalismo ay mangingibabaw; sasabihin nilang “grateful” sila sa kanilang bagong tahanan.

Ngunit sa likod ng mga camera, maaaring may ibang kuwento. Marahil hindi ito “pagsisisi” sa desisyong umalis—dahil iyon ay isang desisyon para mabuhay. Marahil, ito ay “pagsisisi” sa timing. Marahil, “what if” na lang nila ngayon: “Paano kung naghintay pa ako ng kaunti?” “Paano kung naniwala akong babangon muli ang network?”

Ang sitwasyon ay nagbigay-diin sa isang mahalagang aral sa showbiz: ang suporta ng fans ay kasinghalaga ng network machinery. At ang loyalty, sa panahon ng krisis, ay nagiging isang napakamahal na puhunan.

Ang mga artistang naiwan ay hindi lang nagpakita ng katapatan; sila ay tumaya. Tumaya sila sa isang network na walang prangkisa, at ang kanilang taya ay nagbunga. Sila ngayon ang mga reyna at hari ng muling nabuong kaharian.

Para sa mga umalis, hindi ito nangangahulugang katapusan na ng kanilang karera. Ang talento ay talento. Ngunit ang landas pabalik sa dating tugatog ay naging mas mahirap. Kailangan nilang muling patunayan ang kanilang sarili, hindi lang sa bagong management, kundi maging sa mga manonood na kanilang “iniwan.”

Sa huli, ang kuwentong ito ay higit pa sa “laos” o “sikat.” Ito ay isang testamento sa katatagan—pareho ng isang network na tumangging mamatay at ng mga artistang napilitang gumawa ng mga desisyong mahirap lunukin. Ang tunay na bituin, gaya ng sabi sa transcript, ay magniningning. Ngunit ang krisis na ito ay nagturo sa atin na ang “tamang tahanan” ay hindi na lang tungkol sa kung aling channel ka napapanood, kundi kung saan nananatili ang puso ng mga tagahanga mo.