HINDI LANG BASTA PAG-ARESTO: IKINUBLING “OPLAN TUGIS” AT KOMPREHENSIBONG OPERASYON SA LIKOD NG ICC ARREST NI DUTERTE, IBINULGAR NI SENADOR IMEE MARCOS; PANG-AALIPUSTA SA SOBERANYA AT KONSTITUSYON, BINABALAAN!

Sa isang press conference na may bigat at tindi ng isang pambansang krisis, inilabas ni Senador Imee Marcos, bilang Tagapangulo ng Senate Committee on Foreign Relations, ang isang preliminary report na yumanig sa pundasyon ng kasalukuyang administrasyon. Ang sentro ng kontrobersiya: ang mahiwagang pag-aresto at mabilis na pagpapalabas sa bansa kay dating Pangulong Rodrigo Roa Duterte noong Marso 2025 matapos mag-isyu ng warrant of arrest ang International Criminal Court (ICC).

Ngunit higit pa sa simpleng legal na usapin, ibinunyag ni Senadora Marcos ang tatlong nakakagimbal na preliminary findings na nagpapakita ng isang sinadyang operasyon, pinalalang hidwaan ng pamilya, at isang mapanganib na political betrayal na naglalagay sa alanganin ang soberanya ng bansa. Ang press briefing mismo ay nagpinta ng larawan ng isang gobyernong nagtatago, nagbabago-bago ng posisyon, at tila hindi nagtutugma ang mga pahayag, na nag-ugat sa isang malalim na paghihiwalay sa pagitan ng mga paksyon na dati’y magkakaalyansa.

Ang Tatlong Nakakabahalang Preliminary Findings

Ang ulat, batay sa masusing imbestigasyon at pampublikong pagdinig ng Komite, ay naglatag ng matitinding konklusyon na direktang sumasalungat sa mga opisyal na pahayag ng Ehekutibo.

1. Walang Legal na Obligasyon ang Pilipinas na I-aresto si Duterte

Ayon sa Senate Committee, maliwanag at mariing iginiit na walang legal obligation ang Pilipinas na arestuhin o iturn-over si dating Pangulong Duterte sa International Criminal Court. Ang dokumentong natanggap ng mga awtoridad ng Pilipinas ay isang Diffusion Notice lamang, at hindi ito ang kinakailangang Red Notice na verified at approved ng Interpol Secretariat.

Ang punto, ayon kay Senadora Marcos, ay simple ngunit kritikal: ang diffusion notice ay hindi nagtataglay ng kapangyarihang mag-utos ng pag-aresto o pag-surrender ng isang mamamayan, lalo na ng isang dating Punong Ehekutibo. Wala ring indikasyon na humingi ng pormal na extradition o surrender ang ICC, na siyang kinakailangan sa ilalim ng Article 92 ng Rome Statute kasunod ng isang provisional arrest.

Dagdag pa rito, binatikos ni Senador Marcos ang posisyon ni Secretary of Justice Remulla na may hurisdiksyon ang ICC dahil ang International Humanitarian Law (IHL) ay customary law. Malinaw na ipinaliwanag ng Senadora na ang customary law ng IHL ay tumutukoy lamang sa war crimes, at hindi ito ang kaso ni Duterte na inakusahan ng crimes against humanity. Ang ganitong pagbaluktot sa legal na interpretasyon, ayon sa Komite, ay nagpapakita ng kapalpakan at sinadyang pagkakamali ng mga opisyal na ginamit upang ipaliwanag ang ilegal na aksyon.

2. Ang Comprehensive Plan sa Likod ng Aresto: Hindi Ito Biglaan

Ang ikalawang finding ang nagbunyag ng pinakamalaking sikreto: nagdesisyon ang gobyerno ng Pilipinas na tulungan ang ICC sa pag-aresto sa dating pangulo. Ang isinasagawang operasyon ay hindi biglaan, kundi pinagplanuhan na bago pa man dumating ang Marso 11, 2025 na petsa ng warrant.

Base sa mga impormasyong nakalap, lumabas na:

Nag-mobilize na ng mga yunit ang Philippine National Police (PNP) noong Marso 10.

Tracked na ng National Security Advisor (NSA) ang kampo ni Duterte bago pa man ang aktuwal na pag-aresto.

Mayroon nang mga naunang pahayag ang mga key executive officials na titiyakin ng administrasyon ang kooperasyon sakaling idaan ang hiling ng ICC sa Interpol.

Kinuwestiyon din ni Senadora Marcos ang pahayag ni DILG Secretary Jonvic Remulla na ang pag-aresto ay batay lamang sa “chismis” o “tsismis” na group effort. Aniya, ang tangkang itago ang mga impormasyon na naipalabas na sa media ay “incredible” at nagpapahiwatig ng isang comprehensive plan na inilatag na bago pa man lumabas ang warrant mismo.

3. Lantaran at Nakagigimbal na Paglabag sa Karapatan ni Duterte

Ang ikatlong finding ay tumutukoy sa mga “lantarang paglabag” sa karapatan ni Duterte na ginagarantiyahan ng Saligang Batas ng Pilipinas. Kabilang dito ang:

Kawalan ng Philippine Warrant: Walang warrant na inisyu ng lokal na hukuman, at hindi rin ito pumasok sa mga eksepsyon ng warrantless arrest.

Panghihimasok sa Liberty of Abode: Ipinawalang-bahala ang karapatan ni Duterte sa kalayaan ng paninirahan. Walang court order na nag-uutos na i-alis siya sa Pilipinas laban sa kanyang kalooban.

Pagkakait sa Karapatang Bumisita: Inamin ni General Tore na hindi niya pinayagan si Bise Presidente Sara Duterte na bumisita sa kanyang ama sa Villamor Airbase, na isang paglabag sa Republic Act 7438 (Rights of Persons Arrested, Detained, or Under Custodial Investigation).

Pagbaliktad ng DOJ: Ibinunyag na ang Department of Justice (DOJ), sa pamamagitan ni Prosecutor General Richard Fadulon, ay una munang naglabas ng sertipikasyon na sumusunod sa Rome Statute (Article 59), ngunit nang maging untenable ang posisyong ito, nagdesisyon silang talikuran ang Rome Statute at nagpursige ng isa pang teorya: ang extrajudicial rendition sa ilalim ng RA 9851.

Ang mga paglabag na ito ay nagpapakita ng pagkasira ng legal at konstitusyonal na proteksyon ng estado sa sarili nitong mamamayan, lalo na sa isang dating pinuno ng bansa.

Ang Pagguho ng Alyansa: Marcos vs. Duterte

Hindi maitago ni Senadora Marcos na ang imbestigasyong ito ay naglalantad din ng isang malalim na hidwaan sa pulitika. Ikinuwento niya na matagal na silang hindi nag-uusap ng kanyang kapatid na si Pangulong Bongbong Marcos, at ang kanyang desisyon na ituloy ang hearing ay ikinagalit ng Punong Ehekutibo.

Ang timeline na inilatag ni Senadora Marcos ay nagbigay linaw sa context ng mga pangyayari, na nag-umpisa noong Hulyo 2023 sa kontrobersiya sa confidential funds ni VP Sara Duterte, na sinundan ng Maisog rally noong Enero 2024 kung saan binanatan si PBBM, hanggang sa kasabay na kickoff rally ng Bagong Pilipinas at Candalight Prayer Rally ni dating Pangulong Duterte.

Ang pagkalas niya mismo sa Alyansa para sa Bagong Pilipinas senatorial ticket ay isa ring political statement. Aniya, pinili niyang maging independent candidate upang malaya siyang magsiyasat at manindigan para sa soberanya ng bansa. Para sa kanya, mas mahalaga ang paghahanap ng katotohanan kaysa sa pagiging bahagi ng anumang pulitikal na alyansa.

Soberanya at Ang Siklo ng Paghihiganti

Ang insidente, ayon kay Senadora Marcos, ay higit pa sa simpleng alitan ng mga pamilyang Marcos at Duterte; ito ay labis-labis na “dagok sa ating soberanya.”

“Nangangamba ako,” pag-amin ng Senadora, “Hindi naman siguro tama na ang taga-labas ang mag-iimbestiga dito sa atin.” Nagpahayag siya ng matinding pag-aalala na ang bansa ay tila ba nagiging isang failed state kung saan madali na lamang damputin ang isang dating pangulo at ipatapon sa ibang bansa (The Hague, Netherlands).

Ang takot na ito ay umaabot din sa ordinaryong Pilipino, partikular na sa mga Overseas Filipino Workers (OFWs). Kung mismong ang isang dating pangulo, na may edad at karamdaman, ay madaling tangayin mula sa sariling bayan, papaano pa ang mga OFW na nagtatrabaho at naghahanap-buhay sa ibang bansa?

Ang pag-aresto ni Duterte, ayon kay Senadora Marcos, ay nagpapatuloy sa nakakalungkot na siklo ng political vendetta o “balikan kapag wala ka na sa kapangyarihan.” Matapos makulong si dating Pangulong Estrada, at si dating Pangulong Arroyo, si Duterte naman ang sumunod. “Ako’y naaawa sa Pilipinas kung ganito na lang tayo,” pahayag niya, nagtatanong kung paano uunlad ang bansa kung ang pulitika ay patuloy na nakatuon sa paghihiganti.

Ang layunin ng imbestigasyon ay hindi para maging anti-administration, kundi para malaman kung nasunod ba ang batas at kung kakayanin ba ng Pilipinas na panindigan ang sarili nitong kalayaan at soberanya. Sa ngayon, marami pa ring “loose ends” at “butas” sa mga testimonya ng gobyerno.

Ang Komite ay naghahanap pa ng mga testigo para sa posibleng second hearing, na ang layunin ay makabuo ng mga konkretong rekomendasyon sa batas (in aid of legislation), kabilang ang pagrerepaso sa ugnayan ng Pilipinas sa Interpol, sa Philippine Center for Transnational Crime, at sa mga batas tulad ng RA 9851 at mga extradition treaty.

Sa gitna ng lumalalim na alitan at sa harap ng matitinding legal at konstitusyonal na tanong, ang paninindigan ni Senadora Imee Marcos ay nag-iwan ng isang malinaw na mensahe: sa pulitika, may mga bagay na mas mahalaga kaysa sa panalo o kampanya—ito ang soberanya ng bansa at ang katotohanan na nararapat malaman ng bawat Pilipino. Ang susunod na kabanata ng krisis na ito ay tiyak na magiging kritikal, hindi lang para sa mga pangalan na sangkot, kundi para sa kinabukasan ng Saligang Batas ng Republika.

Full video: