ANG NAKAKABINGING KATAHIMIKAN NG ‘SENOR AGILA’: Sa Ilalim ng Lider na ‘Figurehead,’ Nabunyag ang Sapilitang Pagpapakasal, Panggagahasa, at Pagpigil sa mga Bata na Mag-aral

Sa isang paghaharap na binalot ng matinding tensiyon at nakalululang emosyon, tuluyan nang nabuksan ang pinto sa pinaniniwalaang kulto sa Surigao—ang Socorro Bayanihan Services Incorporated (SBSI)—sa pagdinig ng Senado. Ang mga serye ng pagbubunyag ay hindi lamang naglantad ng mga kasuklam-suklam na pang-aabuso, kundi nagbigay-liwanag din sa isang madilim na katotohanan: tila ang pinuno ng grupong ito, si Jhefren “Senor Agila” Kilario, ay isa lamang “mukha-mukhaang pinuno” o figurehead, na kinokontrol ng isang mas makapangyarihang tao sa likod.

Ang pandinig na ito ay hindi lamang isang simpleng pagsisiyasat; isa itong dramatikong paglilitis sa puso ng isang organisasyong matagal nang nagkukubli sa likod ng maskara ng bayanihan. Ang mga paratang ng sapilitang pagpapakasal sa mga menor de edad, panggagahasa, at sistematikong pagpigil sa mga bata na magkaroon ng edukasyon ay nagdulot ng alon ng pagkagulat at galit hindi lamang sa mga mambabatas kundi sa buong sambayanan.

Ang Mukha-mukhaang Pinuno at ang Misteryo sa Likod

Humarap si Senor Agila sa komite na tila litong-lito at walang kaalam-alam sa mga nangyayari. Sa edad na 23 at may edukasyon lamang na pang-second year high school [01:05:04], agad niyang itinanggi na ang pagkapangulo sa SBSI ay sarili niyang kagustuhan. “Sakit po isipin na parang hinusgahan na po ako ng lahat kasi yung pagkapresidente ko… ay hindi ko po kagustuhan… Kung hindi lang yung aming presidente na si Rosalina Tarok, hindi ako tatanggap [nito],” pahayag ni Kilario sa isang tinig na punong-puno ng kawalang-malay [00:08, 08:00].

Ang kaniyang depensa ay tila nagpapahiwatig na siya ay ginagamit lamang, isang inosenteng tagasalo ng lahat ng problema. Sa isang matalim na obserbasyon, diretsahang sinabi ni Senador Ronald “Bato” De La Rosa na may posibilidad na ginagamit lang si Senor Agila bilang front [05:38]. Ayon kay Senador Bato, ginamit ang “Divine reputation” ni Kilario—dahil sa mga balitang siya ang reincarnation ni Hesukristo—upang mangalap ng mga miyembro, isang kapangyarihan na tila nakinabang sa ibang tao [05:59, 01:10:59].

Ngunit kahit ipinaliwanag ni Kilario na ang bansag na “Senor Agila” ay screen name lamang niya bilang isang composer at musician [01:12:36], ang misteryo ng kaniyang pagkapangulo ay nananatiling malabo. “Bakit ikaw ang napili?” ang paulit-ulit na tanong ng mga mambabatas, na hindi masagot ni Kilario [01:00, 08:47]. Ang ganitong act ng kawalang-alam, mula sa pinuno ng isang organisasyong may halos 5,000 miyembro, ay nagpataas lamang sa suspetsa na isang “utak” ang nagmamaniobra sa likod ng tabing.

Ang Pinaka-Hinding-Hindi Mapapatawad: Edukasyon at Pag-aasawa

Ang pinakamabigat na isyu na bumalot sa pandinig ay ang sapilitang pagpapakasal sa mga bata at ang pagpigil sa kanila na makapag-aral. Hindi ito simpleng usapin ng paglabag sa batas; ito ay paglapastangan sa kinabukasan ng mga kabataan.

Madiing ipinunto ni Senador Bato na habang maaaring pag-usapan ang ibang isyu ng grupo, ang pagbabawal sa mga bata na pumasok sa eskwelahan ay isang kasalanang “hindi mapapatawad” (unforgivable) [02:01:59]. Sa kabila ng mga testimonya ng mga witness na umalis sa komunidad dahil sa kawalan ng pag-aaral, patuloy ang pagtanggi ni Kilario at ni Mamerto Galanida, ang Vice President at Secretary General ng SBSI.

Si Galanida, na dating Mayor at School Division Superintendent ng Socorro [01:17:38], ay ang inaasahang magpapaliwanag at mangangalaga sa edukasyon. Ngunit ang kaniyang depensa ay nakakabingi at hindi kapanipaniwala. Sinabi niya na ang mga bata ay hindi pinagbabawalan, kundi tila ayaw lamang nilang mag-aral dahil sa kahirapan ng kalsadang nilalakad—isang 3 o 4-kilometrong paglalakbay [02:07:14, 02:09:06]. Ang ganitong paliwanag ay diretsahang sinalungat ni Senador Bato: “I Don’t buy your explanation. I Don’t buy your explanation” [02:09:16].

Lalong nagbigay ng bigat sa paratang si Senador Risa Hontiveros, na nagbigay ng breakdown ng detalyadong iskedyul ng mga miyembro ng “Soldiers of God”—mula madaling-araw (2:00 AM) hanggang gabi [03:07:45]. Ang tanong ni Hontiveros ay matalim: “Hindi po kaya logical sa pagtanaw namin na kaya pinagbabawal yung mga estudyante mag-aral dahil ang dami na nilang ibang gawain doun sa [SBSI]?” [03:07:45]. Ang tila overloaded na iskedyul ay nagpapatunay na ang recruitment sa “Soldiers of God” ang pumalit sa edukasyon, isang hakbang na pumapatay sa mga pangarap ng mga kabataan. Ang mga lider, kasama si Galanida, ay nagulat pa umano sa paglalahad ng iskedyul na ito, na lalo lamang nagpakita ng kanilang umano’y kawalang-alam o sadyang pagtatago ng katotohanan [03:07:18, 03:07:57].

Ang Pag-iral ng Pribadong Kaharian: Pagtanggi sa Kapangyarihan ng Gobyerno

Ang Senate hearing ay hindi lamang naglantad ng mga internal na pang-aabuso, kundi pati na rin ng tila pagdefy ng SBSI sa kapangyarihan ng gobyerno.

Ang pinaka-nakakagulat ay ang testimonya ni Samuel Malubay, ang Protected Area Superintendent ng DENR, na nagsabing hindi pinayagan ang kanilang ahensya na magsagawa ng evaluation at pumasok sa lugar ng SBSI [04:11:14]. Ayon kay Malubay, hindi lang ito isang beses nangyari. Ang kanilang karanasan ay nagpinta ng larawan ng isang komunidad na may sariling batas at tila ayaw kilalanin ang bisitoryal na kapangyarihan ng estado.

Lalong uminit ang sitwasyon nang may nagbigay ng testimonya tungkol sa plano umano ng mga miyembro ng “Agila” na maglagay ng “biticon” o trap upang pigilan ang pagpasok ng DENR [04:33:37]. Ang pagtatangkang hadlangan ang isang ahensya ng gobyerno ay nagdulot ng matinding pagkadismaya kay Senador Bato: “My God, your government agency regulating this activity or this piece of land… hindi kayo makapaghanda ng evaluation sa loob dahil binabawalan lang kayo!” [04:42:52]. Ang insidenteng ito ay nagbigay ng malinaw na mensahe: ang SBSI ay tila gumagawi na parang isang independiyenteng pribadong kaharian.

Ang Legal na Tuggles at ang Katahimikan ng mga Yumao

Sa gitna ng mga pagbubunyag, nagkaroon din ng legal na tuggles. Hinarap ng mga mambabatas si Mayor Edelito Kilario tungkol sa kaniyang Executive Order (EO) No. 49, Series of 2023, na naglalayong magpataw ng temporary ban sa pagpasok ng non-residents sa Kapihan [04:48:55]. Ginawa ito ni Mayor Kilario sa ngalan ng public safety dahil sa mga paratang ng armadong grupo at miyembrong handang mamatay [04:50:07]. Bagama’t nauunawaan ang kaniyang layunin, ang municipal ordinance na copy-paste ng EO na ito ay kalaunan idineklara ng Sangguniang Panlalawigan na null and void at ultra vires dahil umano sa pagiging speculative at baseless [05:39:55]. Ipinagdiinan ng legal counsel ng SBSI na ang ordinance ay batay sa personal na motibo, lalo na ni Mr. Adelito Sanco, na tila nagpapakita ng isang matinding political rivalry sa lugar [05:41:49, 05:58:02].

Ngunit ang pinaka-nakakakilabot na sandali ay dumating nang tanungin sina Kilario at Galanida kung ilan ang nakalibing sa sementeryo sa Kapihan—isang tanong na napakahalaga dahil sa usapin ng mga nawawalang tao. Ang tugon ni Galanida at ni Senor Agila ay isa lamang: “Hindi ko po alam” [05:59:02, 05:59:33]. Ang katahimikan na ito ay hindi lamang nagpapakita ng kawalang-alam, kundi ng isang tila sadyang pagtatago ng impormasyon, na nag-iiwan ng tanong: Ilan ba talaga ang lihim na nakabaon sa lupa ng Kapihan? At bakit ang mga pinuno mismo ay hindi alam ang bilang?

Ang Susunod na Kabanata: Ocular Inspection at Paghahanap sa Katotohanan

Ang Senate hearing ay nagtapos sa pagpapataw ng contempt kay Senor Agila [06:02:02], na nagpapakita ng matinding pagkadismaya ng komite sa kaniyang mga hindi kapanipaniwalang sagot.

Ngunit ang pagdinig ay hindi pa tapos. Sa halip na magpatawag muli ng pagdinig sa Maynila, nagdesisyon ang Senado na magtungo mismo sa Socorro. Ang susunod na hakbang ay isang ocular inspection sa Kapihan [06:01:09], isang desisyong tinanggap ni Senor Agila nang may pag-asa. “Iyon ‘yung ano pinapangarap namin na pumunta kayo doon kasi hindi ‘yung hearing lang ‘yung naano, mapakinggan ‘yung side ng buong Kapihan…” [06:01:37].

Ang kaso ng SBSI ay hindi lamang tungkol sa isang kulto; ito ay tungkol sa kapangyarihan, kontrol, at ang laban ng pamahalaan upang ipatupad ang batas sa mga enclave na tila umiiwas sa hurisdiksyon nito. Sa pagbisita ng Senado sa Surigao, ang lahat ng mata ay nakatuon sa Kapihan, umaasang tuluyan nang mabibiyak ang pader ng katahimikan at mabibigyan ng hustisya ang mga kabataang inagawan ng kinabukasan at kalayaan. Ang kapalaran ng mga bata at ang integridad ng batas ay nakasalalay sa kung ano ang matutuklasan sa susunod na kabanata ng nakakagimbal na kuwentong ito.

Full video: