P460-MILYONG MISTERYO: Ang “Little Mayor” ng Davao at Ang Pagpapabagsak sa ‘Due Process’—Ginamit Ba Ang Isyu ng ‘Ugnayan’ Para Ilayo sa Pondo at Kapangyarihan?

Ni: [Content Editor’s Desk]

Sa isang lipunang uhaw sa katotohanan, ang pulitika ay madalas na naghahatid ng mga drama at kontrobersiya na kasing-init ng mga balita sa tabloid, ngunit kasing-seryoso ng isang judicial inquiry. Kamakailan, ang imbestigasyon ng Kamara de Representantes sa Confidential and Intelligence Funds (CIF) na ginastos ng Bise Presidente Sara Duterte, maging noong siya’y alkalde pa ng Davao City at ngayon bilang pinuno ng Office of the Vice President (OVP), ay nagbigay-liwanag sa isang political circus na naglantad hindi lamang ng tanong tungkol sa pananagutan sa pondo ng bayan, kundi pati na rin sa matinding power dynamics at executive privilege.

Sa sentro ng pagdinig ay si Atty. Zuleika Lopez, ang Undersecretary at Chief of Staff ng OVP, at matagal nang pinagkakatiwalaang opisyal ni VP Duterte, na nagsilbi ring City Administrator ng Davao City sa loob ng siyam na taon (2010-2013 at 2016-2022) [24:46]. Ngunit ang imbestigasyong ito ay hindi lamang nakatuon sa paggastos ng pondo. Ito ay nababalutan ng isang nakakagulat at emosyonal na side story na tila ginamit upang ilihis ang mata ng publiko mula sa mas malaking isyu.

Ang Sensationalism at Ang Smoke Screen:

Ang kontrobersiya ay nagsimula sa pagkakakulong ni Atty. Lopez ng House Committee, matapos siyang diumano’y magsinungaling sa ilalim ng panunumpa tungkol sa paggastos ng CIF [05:24]. Ngunit ang lalong nagpainit sa usapin ay ang mga ulat tungkol sa di-pangkaraniwang pagmamalasakit ni VP Duterte kay Lopez, kung saan sinasabing sinamahan pa umano siya ng bise presidente sa detention facility ng Kamara, at kalaunan ay ang transfer nito sa Veterans Memorial Medical Center (VMMC) [01:38].

Ang shock value na ito ay pinalakas pa ng mga kolumnista, tulad ni Ramon Tulfo, na nagkomento tungkol sa isang “permissive world” at isang “erotic scene” sa ospital, na nagpapahiwatig ng isang ugnayang higit pa sa propesyonal sa pagitan ng dalawang mataas na opisyal [04:38]. Ngunit tulad ng sinabi ni Tulfo, “The erotic scene at St. Luke’s detract from the core issue where did the CIF go and how was it spent” [04:55]. Sa madaling salita, ang sensational na istorya ng personal na ugnayan ay nagsilbing isang epektibong smoke screen—isang usok na nagtatago sa nagliliyab na isyu ng fiscal accountability.

Dito, bilang mga responsableng mamamayan, kailangan nating ibalik ang atensyon sa “core issue.”

Ang P460-Milyong Pader ng Pagtanggi:

Ang pinakamatinding bahagi ng pagdinig ay umiikot sa Davao City Confidential Fund, na noong panahon ni VP Duterte bilang alkalde (2016-2022) ay umabot sa P460 milyon. Ito ang pinakamalaking halaga ng CF sa lahat ng Local Government Unit (LGU) sa bansa [36:54]. Ang tanong ni Manila Third District Representative Joel Chua at Rep. Jinggoy Luistro ay simple: Bilang matagal nang City Administrator (ang tinaguriang “little mayor” [22:34] dahil siya ang go-to person ng lahat ng department heads), gaano ba kalaki ang kaalaman ni Atty. Lopez tungkol sa paggastos ng bilyon-bilyong CF?

Paulit-ulit at mariin ang sagot ni Atty. Lopez: “I have no direct knowledge, no personal information as regards the confidential budget of the city government of Davao” [34:08].

Ang pahayag na ito ay halos hindi paniwalaan ng mga kongresista. Taliwas ito sa karaniwang pag-unawa sa tungkulin ng isang City Administrator. Ipinaliwanag ni Atty. Lopez na ang kanyang papel ay puro operational at koordinasyon lamang; ang kanyang trabaho ay tiyakin na ang mga proyekto—mula sa High Priority Bus System hanggang sa Davao-Samal Connector Bridge—ay naisasagawa sa tamang oras [27:04], [26:18]. Iginiit niya na ang mga department heads ang eksperto, at ang desisyon sa badyet ay galing mismo sa Local Chief Executive (LCE) o alkalde [18:50].

“Do you mean to tell us that you do not recommend with respect to the programs which needs to be provided with budget?” tanong ni Rep. Luistro [18:50].

“My role really is that once there is an identification of a particular project… that is the time that I as a City Administrator come in…” sagot ni Lopez [19:10].

Sa mahigit siyam na taong pagkakaupo sa posisyong may kapangyarihan at oversight, ang kanyang depensa ay bumuo ng isang “pader ng plausible deniability,” kung saan ang Chief of Staff at “Little Mayor” ay nagtatanggal ng sarili sa anumang pananagutan sa pananalapi. Ang pagtanggi niyang may alam siya sa pag-utilize ng mga voucher (maliban sa delegadong pagpirma ng mga check tulad ng payroll kapag wala ang iba) [38:17] ay nagpapatibay sa ideya na may isang sistema ng pagiging non-accountable na nakalagay sa loob ng administrasyon [38:53].

“*I have no personal knowledge, so I cannot… I am not the best person to answer the question, *” mariin niyang sagot nang tanungin tungkol sa disbursement voucher ng OVP na may pirma ni VP Duterte [01:10:42].

Ang Power Play at Ang Pagbagsak ng Due Process:

Higit pa sa isyu ng CIF, ang pagdinig ay nagbigay-liwanag sa manipestasyon ng executive power sa pamamagitan ng administrative fiat. Ito ay nabunyag sa kontrobersyal na pagpapatalsik kay Undersecretary Gloria Marcado ng Department of Education (DepEd).

Kinumpirma ni Atty. Lopez na inutusan siya ni VP Duterte, na noon ay Secretary din ng DepEd, na tawagan si Usec. Marcado at sabihing nawalan na ng “trust and confidence” ang principal sa kanya [01:05:51].

“I was instructed by the Vice President… to advise… mom Gloria that she has already the principal has already lost her trust and confidence in Miss Marcado for certain reasons and that it it cannot be… [another official] who will Who will handle it because to prevent friction among senior officials…” [01:05:51].

Ang tanong ni Rep. Luistro ay umikot sa esensya ng due process: Sumunod ba si Atty. Lopez sa mga batayang proseso bago niya hilingin ang pagbibitiw ni Usec. Marcado, isang opisyal na may 30-40 taong serbisyo sa gobyerno [57:32]?

“Did you follow the requirements of due process before you ask her to resign please be responsive,” tanong ni Rep. Luistro [01:07:06].

Matapos ang paulit-ulit na pag-iwas, umamin si Atty. Lopez na hindi niya ginawa ang mga sumusunod:

Pagbigay ng kopya ng reklamo

      (

Complaint

      ): “

No.

      ”

[01:08:02]
Pag-set ng hearing:

      “

No your honor.

      ”

[01:08:06]
Paglabas ng resolution:

      “

No I believe no.

      ”

[01:08:10]

Ang pagtanggap ni Atty. Lopez na hindi sinunod ang mga ito ay nagbigay-diin sa isang mapanganib na precedent: na ang loss of trust and confidence ay maaaring gamiting dahilan upang tanggalin ang sinuman sa puwesto, kahit wala man lang semblance ng tamang proseso. Sa konteksto ng executive power, ito ay isang power play na nagpapakita ng isang estilo ng pamamahala na decisive ngunit tila hindi nagbibigay-halaga sa fundamental rights o sa proseso.

Ang depensa ni Lopez ay, “I inform her your honor of the reasons why she also explain… I asked her I told I told her the reasons why the principal has already lost her trust and confidence and she did which I think is a minimum qualifies really as a Jew process” [01:06:57]. Ngunit para sa mga abogado at defender ng batas, ang due process ay hindi lamang “minimum” na pakikinig; ito ay isang pormal na proseso na nagpoprotekta sa employee mula sa whims at caprices ng appointing authority.

“Your office is with the OVP and the person you’re asking to resign is with a DepEd,” tanong pa ni Rep. Luistro, na nagpapakita ng tanong tungkol sa jurisdiction [53:04]. Ang depensa ni Atty. Lopez ay dahil concurrent ang posisyon ni VP Duterte bilang Secretary ng DepEd, ang kanyang aksyon ay lehitimo [01:06:00]. Ngunit ang tanong ay nananatili: ang isang high-ranking official ba ay dapat tanggalin sa trabaho nang walang pormal na batayan at hearing? Ang pag-amin ni Lopez ay isang direct blow sa mga prinsipyo ng civil service at rule of law.

Ang Hamon ng Pananagutan:

Sa pagtatapos ng bahagi ng pagdinig, ang imahe ay malinaw: ang isang matagal nang confidante ng bise presidente ay nagtatayo ng pader ng plausible deniability sa gitna ng mga tanong tungkol sa bilyon-bilyong confidential fund—mula sa Davao City hanggang sa OVP. Kasabay nito, nabunyag ang paggamit ng power na swift at absolute, kahit pa ito ay at the expense ng due process.

Ang mainit na ugnayan sa pagitan nina VP Duterte at Atty. Lopez ay maaaring nagbigay ng color sa balita, ngunit ito ay dapat na ituring na isang side show. Ang main event ay ang pattern ng pagtatago ng impormasyon, ang pagtaas ng mga confidential fund na walang transparent na pagpapaliwanag, at ang pagmamalaki sa paggamit ng power na walang accountability sa batas.

Ang isyu ay hindi na lamang tungkol sa pera o allegiance; ito ay tungkol sa culture ng governance na umusbong sa Davao City at tila dinala sa pambansang entablado. Ang P460-milyong misteryo ay nananatiling misteryo, at ang “Little Mayor” ay nananatiling walang alam. Ito ay isang hamon sa publiko na tumutok sa mga pondo at sa process ng pamamahala, sa halip na magpadala sa mga sensational na distraction. Sa huli, ang accountability ay hindi lamang pananagutan ng mga opisyal, kundi pati na rin ng publiko na naghahanap ng katotohanan. Ang curiosity ng bayan ay hindi dapat matapos sa rumor, kundi dapat magtuloy-tuloy hanggang sa ganap na paglantad ng full truth sa paggamit ng power at public funds. Sa ngayon, ang tabing ay nananatiling nakasara.

Full video: