SAKINSKIN NA PAGDINIG: Mga Akusasyong ‘MASTERMIND’ sa Pagpatay sa mga Chinese at Kakaibang ‘PLUM’ Appointment, Sinalag ni Royina Garma

Ni: Ang Koponan ng Content Editor

Sa gitna ng nag-aalab na imbestigasyon ng Kongreso, isang pangalan ang patuloy na umuukit sa isipan ng publiko: si dating Philippine National Police (PNP) Director at minsan nang General Manager ng Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO), Colonel Royina Garma. Ang isang pampublikong pagdinig ay hindi lamang naging entablado para sa isang simpleng interogasyon kundi isang harapan ng pagtatanong na puno ng tensiyon, kung saan ang mga seryosong akusasyon—mula sa pagiging ‘Mastermind’ ng pagpatay hanggang sa umano’y ‘koneksiyon’ na nagbigay-daan sa kanyang mabilis na pag-akyat sa kapangyarihan—ay mariing isinampa ng mga mambabatas.

Ang kaso ay umiikot sa dalawang pangunahing punto na nagdudulot ng matinding pag-aalinlangan sa kanyang integridad at track record: una, ang pag-uugnay sa kanya sa extrajudicial killings (EJKs), partikular sa pagpatay sa tatlong Chinese national noong 2016; at pangalawa, ang kaniyang tila ‘kakaibang’ optional retirement mula sa serbisyo ng pulisya at agarang pagtatalaga sa isa sa pinakamataas na ‘plum’ positions sa gobyerno, na pinaniniwalaang dahil sa tindi ng kanyang koneksiyon sa dating Pangulong Rodrigo Duterte.

Ang Puso ng Pag-akusa: Pagiging ‘Mastermind’ sa Pagpatay

Ang pinakamabigat na akusasyon na inihain ni Congressman Johnny Pintel ay ang direktang pagturo kay Garma bilang utak o ‘Mastermind’ [45:17] sa pagpatay sa tatlong Chinese national noong Agosto 2016. Ayon sa mambabatas, ang mga testimonya mula sa mga resource person na sumumpa sa ilalim ng panunumpa ay tumutukoy sa isang kritikal na pulong na naganap umano sa Cebu City Police Station [02:16:30] noong Hulyo 2016. Sa pagpupulong na ito, na sinasabing dinaluhan nina Garma, Commissioner Leonardo (Leo), at Colonel Padila, tinalakay umano ang isang operasyon na may kinalaman sa mga ‘Chinese prisoners’ [02:52:27].

“It has all the footprints fingerprints quote unquote so to say of Colonel Garma,” pahayag ni Pintel, na nagtatangkang iugnay ang lahat ng bahagi ng operasyon kay Garma [03:18:40]. Dagdag pa niya, ito ay nagpakita na si Garma ang “directing everything to kill these three Chinese National” [45:17]. Ang mga pahayag na ito ay nagmumula sa mga testigo na may “one two three statements from resource persons which is under oath against the statement of Colonel Garma” [03:25:56].

Subalit, mariing sinasagot ni Garma ang bawat akusasyon. Matibay siyang tumanggi na nagbigay siya ng anumang direksiyon kay Colonel Padila [03:03:19] at iginiit na hindi niya alam ang operasyong kinasasangkutan ng mga Chinese prisoner. Ipinilit din niya na hindi siya itinalaga sa Cebu City Police Station noong 2016 [01:17:44] at ang pagbisita niya kay Commissioner Leonardo ay para lamang sa mga ‘unoficial visit’ at ‘concerns regarding operations’ [01:51:30]. Ang kanyang tila walang-alinlangang pagtanggi sa mga detalyeng ito ay lalo pang nagpapatibay sa paniniwala ng mga mambabatas na may isang tao na “not telling the truth in this interpetation” [03:33:15].

Ang Anino ng EJK sa Cebu City at ang Away kay Mayor Osmeña

Hindi rin nakaligtas si Garma sa pag-uugnay sa kaniya sa alon ng extrajudicial killings (EJKs) noong siya ang Cebu City Police Director (2018-2019) [01:11:44]. Isinalaysay ni Congressman Pintel ang ulat ng pahayagan na nagpapakita ng isang ‘strained relationship’ kay noon ay Mayor Tommy Osmeña, na mariin umanong kumondena sa mga EJKs na naganap sa ilalim ng pamumuno ni Garma [01:00:06, 01:25:57]. Tila may hidwaan sa pagitan nila, kung saan ang mayor ay nagpahayag ng hindi pagsang-ayon sa kaniyang pagiging hepe ng pulisya.

Ayon sa isang ulat, si Garma ay naging hepe ng pulisya sa Cebu City sa kabila ng ‘objection’ [08:55] ni Mayor Osmeña. Ipinaliwanag naman ni Garma na nakatanggap lamang siya ng ‘orders’ kaya siya umakyat sa puwesto [09:10], at hindi niya alam ang isyu sa paglabag ng protocol sa kanyang appointment. Bilang depensa, iginiit niya na ang kanyang focus ay hindi ang ‘War on Drugs’ kundi ang “intensified police patrol and community relations” at “crime prevention” [59:32].

Ngunit ang mambabatas ay nagtanong kung ang dahilan ng hindi pagkagusto ni Osmeña kay Garma ay dahil sa dami ng EJKs [01:11:44]. Sa kabila ng mga ulat at tanong, nanindigan si Garma na ang kanyang trabaho ay nararapat at hindi ito maituturing na “accomplishment” kundi “murder” [01:01:19] kapag patay ang mga suspek, ngunit iginiit niya na wala siyang alam na isyu na dapat ikabahala.

Ang Mabilisang Pag-angat: ‘Merit’ o ‘Malakas na Koneksiyon’?

Ang ikalawang sentro ng kontrobersiya ay ang mabilis at tila may ‘direktang daan’ na pag-angat ni Garma sa puwesto bilang General Manager ng PCSO. Nag-optional retire siya mula sa PNP noong Hunyo 2019, 10 taon bago ang kaniyang mandatory retirement [04:10:52]. Makalipas lamang ang isang buwan, Hulyo 2019, siya ay itinalaga bilang General Manager ng PCSO [03:55:54].

Ipinunto ng mga mambabatas na ang PCSO GM ay isang ‘presidential appointee’ [03:41:51] at isang posisyong “so plum and so sweet that only the handpicked chosen one of the president will be given” [04:13:51]. Para sa mga kongresista, ang ganitong mabilisang transition ay nagpapahiwatig ng malinaw na ‘close relationship’ kay dating Pangulong Duterte [03:41:51].

Mariin itong tinutulan ni Garma, at iginiit na ang kaniyang appointment ay dahil lamang sa “Merit” [03:54:00] at ang kaniyang relasyon sa dating Pangulo ay “very professional” [04:18:47], na nakikipag-ugnayan lamang siya rito “only when necessary, job related” [04:21:40]. Ngunit hindi kumbinsido si Pintel, at sinabi niyang ang optional retirement ni Garma ay isang ‘gamble’ [04:10:52] na nagpapahiwatig na may kasiguraduhan siyang makukuha ang PCSO post dahil sa kanyang malalim na koneksiyon sa ‘powers that be’ [03:52:43].

Ang pagdududa ng mga mambabatas ay binigyang-diin pa ng tanong ni Congressman Pintel tungkol sa kanyang mga contact, partikular kay Jimmy Fortalesa, na umano’y ‘close contact or several contacts’ niya [04:28:42] at nagbigay ng direktiba sa operasyon [04:44:05]. Kasama rin sa mga koneksiyon si SPO4 Arturo Soles, na itinuturing na ‘very close’ kay Garma noong sila ay naka-destino pa sa Davao City [01:15:22]. Ang pagkakaroon ng mga ‘corroborative statements’ [01:45:51] ng iba’t ibang resource person laban sa salaysay ni Garma ay nagbigay ng bigat sa mga akusasyon ng mga mambabatas.

Ang Pondo ng PCSO: ‘Medical Program’ o ‘Pabuya’ sa War on Drugs?

Isa pang kontrobersiya ang lumabas sa pagdinig, ito ay ang paglilipat ng P22-Milyong pondo mula sa PCSO patungo sa PNP at NBI [04:46:31]. Kinumpirma ni Garma ang donasyon, at sinabing ito ay inilaan para sa “medical programs” [04:46:31] at nakabatay sa isang board resolution at charter.

Gayunpaman, nagtanong si Congressman Pintel kung ang pondo ay hindi ba ito ‘reward system’ [04:39:53] na ginamit bilang ‘pabuya’ sa mga operasyon ng War on Drugs, laban sa underground illegal gambling, at ilegal na droga. Bagama’t mariing itinanggi ni Garma na ito ay isang ‘reward’ at ipinaliwanag na ito ay para sa ‘medical programs’ [04:46:31], nananatili ang pag-aalinlangan tungkol sa timing at intensiyon ng pagpapalabas ng pondo na ito sa panahon ng kanyang panunungkulan, lalo na’t siya ay isang dating opisyal ng pulisya na may koneksiyon sa mga operasyong kontra-droga.

Ang Pag-iwas sa Tanong: Ang Pagkaila sa ‘Davao Death Squad’

Natanong din si Garma tungkol sa kaniyang pananaw sa mga alegasyon ng Davao Death Squad (DDS) [05:56:43], isang organisasyon na matagal nang pinag-uusapan na umano’y sangkot sa mga pagpatay sa Davao City, kung saan matagal siyang naka-destino. Sa gitna ng mga patuloy na ulat at ebidensiya, mariin niyang ikinaila na mayroon siyang personal na kaalaman o nakita niya ang operasyon ng DDS, at sinabing “I am just speaking on what I know personally, what I saw, what I hear, what I felt” [05:57:48]. Ang pagtanggi na ito ay lalong nag-iwan ng tanong, lalo na mula sa isang opisyal ng pulisya na matagal na nanirahan sa lugar, kung ito ba ay isang pagtatanggol sa kaniyang sarili o isang seryosong pagkaila sa katotohanan.

Ang Hamon ng Katotohanan at Akuntabilidad

Ang pagdinig na ito ay nagbigay ng matinding panawagan para sa akuntabilidad at katotohanan. Si Royina Garma ay nanindigan sa kanyang pagiging inosente at iginiit na walang iba kundi ang ‘Merit’ ang nagdala sa kanya sa matataas na posisyon. Subalit, ang mga mambabatas, sa kabilang banda, ay naniniwalang may ‘mastermind’ [03:33:15] na nagtatago sa likod ng mga krimen at ang pag-akyat sa puwesto ni Garma ay hindi simpleng ‘trabaho’ kundi isang ‘utang na loob’ at impluwensiya sa kapangyarihan.

Sa huli, ang pagdinig ay isang malinaw na paalala na ang katotohanan ay patuloy na hahabulin, at ang mga ‘footprints’ ng kasinungalingan, lalo na kapag ito ay nakabatay sa mga testimonya sa ilalim ng panunumpa, ay hindi madaling mabubura. Ang laban para sa paghahanap ng hustisya at paglinaw sa mga kontrobersiyal na appointment na ito ay patuloy, habang ang publiko ay naghihintay kung sino ang talagang nagsasabi ng totoo at kung sino ang nagtatago sa anino ng kapangyarihan. Ito ay isang kuwento na hindi pa tapos at patuloy na babantayan ng sambayanan.

Full video: