BOMBA NG LEGALIDAD: ABOGADO, SINAGOT KUNG SINO ANG TUNAY NA NAGMAMAY-ARI NG ‘EAT BULAGA!’—TVJ BA O TAPE INC. NI JALOSJOS?

Ang mundo ng telebisyon sa Pilipinas ay yumanig sa isa sa pinakamalaking showbiz shake-up ng henerasyon—ang biglaan at emosyonal na paghihiwalay nina Tito Sotto, Vic Sotto, at Joey de Leon, kasama ang buong pamilya ng Dabarkads, sa TAPE Inc., ang kumpanyang nagpo-produce ng Eat Bulaga! sa loob ng 44 na taon.

Ang pag-alis noong Mayo 31, 2023, ay hindi lamang nag-iwan ng bakas ng pagkalumbay sa milyun-milyong tagasubaybay kundi nag-ugat din sa isang mas malalim at masalimuot na usaping legal: ang pagmamay-ari ng pangalan, Eat Bulaga!

Sa gitna ng pagkalito, kalungkutan, at matinding suporta mula sa publiko, isang boses mula sa hanay ng batas ang nagbigay-linaw sa mainit na debate, na naglatag ng mga prinsipyo ng Intellectual Property (IP) Law upang sagutin ang tanong na bumabagabag sa bawat Pilipino: Sino nga ba ang may karapatang mag-angkin sa minamahal na titulo ng noontime show—ang mga lumikha ba nito, o ang kumpanyang nagpapatakbo?

Ang Batas sa Likod ng Logo at Pangalan

Ang isyu sa pagitan ng TVJ at TAPE Inc., na pinamumunuan ni Romeo Jalosjos, ay hindi lamang simpleng paghihiwalay ng empleyado at employer. Ito ay tungkol sa Intellectual Property, na sa Pilipinas ay pinamamahalaan ng Intellectual Property Code of the Philippines (RA 8293). Ayon sa mga legal na eksperto, ang pinakasentro ng usapin ay kung sino ang unang nag-konsepto, nagbigay-buhay, at patuloy na nagbigay-diwa sa pangalang Eat Bulaga!

Kailangang intindihin ng publiko ang pagkakaiba ng Trademark at Copyright.

Copyright: Ito ang nagpoprotekta sa creative expression ng isang ideya—ang musika, ang jingles, ang mga segment ng palabas, at ang script nito. Sa kaso ng Eat Bulaga!, malinaw na si Joey de Leon ang nag-iisang nag-imbento ng pangalang “Eat Bulaga!” at ng iconic na opening segment nito noong Hulyo 30, 1979. Sa ilalim ng IP Code, ang isang work ay awtomatikong copyrighted sa sandaling ito ay created (Section 172). Ang mga karapatang ito ay pag-aari ng mga authors (ang TVJ at ang kanilang mga kasamahan), maliban kung may kontrata na naglilipat ng karapatan sa producer.
Trademark: Ito naman ang nagpoprotekta sa pangalan, logo, at iba pang tatak na nagpapakilala sa source ng produkto o serbisyo. Ito ang mismong pangalang “Eat Bulaga!” na ginagamit sa telebisyon. Ito ang mas sentro ng labanan. Upang maging legal na may-ari ng Trademark sa Pilipinas, kailangan itong i-register sa Intellectual Property Office (IPO). Ang isyu ay hindi kung sino ang nag-imbento, kundi kung sino ang nakarehistro at kung paano ito ginamit sa negosyo.

Ayon sa legal na sagot na isiniwalat, bagama’t ang TAPE Inc. ang kasalukuyang nakarehistro bilang trademark owner ng Eat Bulaga! sa IPO, mayroong legal na mekanismo na tinatawag na cancellation of trademark registration.

Ang Doktrina ng Prior User at Creator’s Right

Ang mahalagang punto na inilatag ng abogado ay ang doktrina ng prior user. Ang batas ng Trademark ay nagtatanggol sa sinumang unang gumamit ng pangalan sa kalakalan, kahit pa hindi ito ang unang nakapagparehistro. Sa kaso ng Eat Bulaga!, malinaw na ang TVJ ang unang gumamit ng pangalan at logo noon pang 1979.

Sabi ng mga eksperto, ang registration ay presumptive lamang, ibig sabihin, ito ay pinaniniwalaang tama hangga’t walang nagpapatunay na mali. Sa isang cancellation case sa IPO, magiging sentro ng argumento ang mga sumusunod:

Pagkakalikha (Authorship):

      Ang katunayan na si Joey de Leon mismo ang lumikha ng pangalan. Ito ay isang matibay na batayan sa

Copyright

      at nagbibigay ng malaking timbang sa

Trademark

      case.

Unang Paggamit (First Use):

      Ang TVJ at ang kanilang orihinal na

production team

      ang unang gumamit ng pangalan sa telebisyon. Ito ang kaluluwa ng

Prior User

      doctrine.

Bad Faith in Registration:

      Maaaring kuwestiyunin ng TVJ ang

registration

      ng TAPE Inc. kung mapapatunayan na nag-register sila sa

masamang hangarin

      (

bad faith

    ), o nag-register sila ng pangalan na alam nilang hindi sila ang gumawa.

Ang legal na perspektiba ay nagbigay ng malaking pag-asa sa panig ng TVJ. Ang batas ay may tendensiyang pumanig sa creator laban sa financial producer, lalo na kung ang creative work ay napakatagal na at halos synonymous na sa mga creator nito.

Ang Emosyonal na Bahagi: Ang Kaluluwa ng Eat Bulaga!

Higit sa mga legal na terminolohiya, ang laban na ito ay may matinding emosyonal na bigat. Ang Eat Bulaga! ay hindi lamang isang palabas; ito ay isang institusyon. Ito ang palatandaan ng isang malaking bahagi ng kasaysayan ng Philippine TV. Ang mga Dabarkads ay simbolo ng pag-asa at pagmamahalan.

Ang paglisan ni Vic Sotto, na halos umiiyak habang nagpapaalam, ang tahimik ngunit matibay na paninindigan ni Tito Sotto, at ang tapang ni Joey de Leon sa pagtindig para sa kanilang legacy, ay nagpakita ng lalim ng hidwaan. Ang kanilang desisyon ay hindi simpleng paghahanap ng mas mataas na suweldo, kundi isang laban para sa dignidad at pagkilala sa kanilang likha.

Para sa publiko, ang Eat Bulaga! ay sina Tito, Vic, at Joey. Ang kapalit man ng TAPE Inc. na bagong host ay hindi na kailanman magiging “Eat Bulaga” sa puso ng mga tao. Ito ang emotional truth na, sa ilang pagkakataon, ay may timbang din sa mata ng batas.

Ang Kinabukasan at ang Patuloy na Laban

Ang legal na paglilinaw ay nagbigay ng gabay sa TVJ at sa kanilang legal counsel. Hindi nag-aksaya ng panahon ang Dabarkads. Sa halip na magmukmok, naglunsad sila ng bagong show sa TV5 (at kalaunan sa GMA’s GTV), na nagpapatunay na ang talent, ang chemistry, at ang kaluluwa ng palabas ay nananatili sa kanila.

Ang laban para sa pangalang Eat Bulaga! ay hindi pa tapos. Ito ay inaasahang magiging isang mahaba at matinding laban sa IPO at posibleng umabot pa sa Court of Appeals. Ngunit ang legal na pagtaya ay pumanig sa creator. Kung mapapatunayan ng TVJ ang kanilang prior use at ang bad faith sa registration ng TAPE Inc., ang 44 na taong kasaysayan ng paglikha ay mananaig.

Ang nangyari sa pagitan ng TVJ at TAPE Inc. ay isang mahalagang case study sa business at creative arts. Ito ay nagpapaalala sa lahat ng creator na ang intellectual property ay kailangang protektahan mula pa sa simula. Ang kontrata ay dapat malinaw. Ngunit sa huli, ang legacy at ang creative spirit ay tila mas matimbang kaysa sa pinansyal na kapangyarihan.

Ang bawat Dabarkads ay umaasa na sa huli, ang Eat Bulaga! ay mananatiling simbolo ng pag-asa, at ang pangalan nito ay muling makukuha ng mga taong nagbigay-buhay dito. Ito ay isang laban para sa kasaysayan, para sa hustisya, at para sa bawat Pilipinong minahal ang TVJ sa loob ng halos limang dekada. Sa ngayon, ang legal bombshell ay sumabog na, at ang truth ay malapit nang manalo. Ang laban ay nananatiling matindi, ngunit ang Dabarkads ay handang-handa na harapin ang anumang hamon. Higit sa lahat, ang kanilang pagmamahal at dedikasyon sa kanilang sining ang siyang magiging pinakamabisang legal defense laban sa pag-angkin ng kanilang sariling kasaysayan.

Full video: