ANG ‘SCRIPT’ NG DIGMANG DROGA: Pagsisiwalat ni Kerwin Espinosa, Binuksan ang Pandora’s Box ng Pulitikal na Paggamit at Kultura ng Impunidad

Isang bomba ng katotohanan ang sumabog sa bulwagan ng Kongreso, na nagbigay-liwanag sa madilim na sulok ng kampanya kontra-droga ng nakaraang administrasyon. Sa gitna ng pagdinig ng QuadCom, buong tapang na nag-recant o bumawi ng kanyang testimonya si Kerwin Espinosa, ang sinasabing “drug lord” ng Eastern Visayas, at mariing sinabi na siya ay naging biktima lamang, ginamit bilang pawn sa isang masalimuot at nakatatakot na “script” ng pulitikal na paghihiganti at pagmamanipula.

Ang pagsulpot ni Kerwin sa imbestigasyon, lalo pa at siya ay tumatakbo para sa pagka-alkalde sa Albuera, Leyte, ay hindi simpleng usapin ng pulitika. Ito ay isang panawagan para sa hustisya—isang paghahanap ng katarungan para sa kanyang ama, si Mayor Rolando Espinosa Sr., na “pinatay na parang hayop,” ayon mismo sa kanya [04:04].

Ang kanyang salaysay ay nag-iwan ng seryosong tanong: Ang digmang droga ba ay tunay na laban para sa kapakanan ng taumbayan, o isa lamang itong modus operandi na ginamit upang busalan, takutin, at balikan ang mga kalaban sa pulitika?

Ang Narcolist: Sandata Laban sa mga Kritiko

Isa sa pinakamabibigat na puntong ibinagsak ni Espinosa ay ang kanyang paniniwala na ang kilalang narcolist, kung saan isinama ang pangalan niya at ng kanyang ama, ay ginamit lamang upang i-target ang mga indibidwal na hindi kaalyado o hindi tagasuporta ng nakaraang administrasyon [03:38].

Sabi ni Espinosa, sa sarili niyang pag-analisa: “Parang ‘yung nakaraang administrasyon, ‘pag hindi ka kakampi nila or kaalyado, pwede kang ilagay sa narcolist” [03:38]. Isinawalat din niya ang nakababahalang katotohanan na maraming inosente at malilinis na tao ang nadawit, at ang listahan ay inilabas nang walang “insaktong validation” [04:08]. Ang impormasyong ito ay kinumpirma pa ng pagtatanong ni Congressman Rod Gutierrez, na nagsabing ang unvalidated na listahan, na inilabas noong Hulyo 2016, ay nagresulta na agad sa mga operasyon [10:03].

Ang pagiging raw data at hindi pa dumaan sa masusing pagpapatibay ng mga ahensya tulad ng PDEA, ay lalong nagpapahina sa kredibilidad ng listahan at nagpapalakas sa ideya na ito ay ginamit nang madalian at may pulitikal na motibo.

Ang Utos Mula sa T.O.P.: Sapilitang Pagdawit kay De Lima at Lim

Ngunit ang pinakatugatog ng pagsisiwalat ni Kerwin ay ang direktang pag-uugnay sa mga matataas na opisyal sa kanyang sapilitang pagtestigo.

Ikinuwento ni Espinosa na pagdating niya mula sa Abu Dhabi, direkta siyang sinundo, at habang papunta sila sa Crame, “sinabi niya sa akin na idawit ko si Peter Lim sa kalakaran ng droga sa Pilipinas, pati na daw si Leila de Lima para madiin” [20:20]. Ang taong nag-utos nito, ayon kay Espinosa, ay walang iba kundi si dating PNP Chief at Senador Ronald “Bato” dela Rosa.

Ang utos na ito ang naging pundasyon ng mga kasong kriminal na isinampa laban kay Senador De Lima, na ngayon ay isa-isa nang na-dismiss. Kinumpirma mismo ng abogado ni Kerwin na ang kanyang affidavit at ang kontrobersyal na larawan nila sa Baguio ang ginamit ng DOJ panel upang maghain ng kaso laban kay De Lima [21:57]. Subalit, sa huli, ang mga kaso ay na-dismiss din dahil sa kawalan ng matibay na ebidensiya.

Ang pag-amin ni Kerwin na ang lahat ng sinabi niya sa Senado ay “walang katotohanan” at “scripted” [25:34] ay hindi lamang pagbawi sa kanyang naunang salaysay. Ito ay direktang akusasyon sa paggamit ng makinarya ng gobyerno—mula sa pulisya hanggang sa prosekusyon—para sa pulitikal na layunin.

Ang Pagpatay at ang Planted Evidence: Demurrer to Evidence

Ang trahedya ni Kerwin ay nagsimula sa malagim na pagpaslang sa kanyang ama, si Mayor Rolando Espinosa Sr., sa loob mismo ng Baybay City Jail noong Nobyembre 5, 2016. Sabi ni Kerwin, ang pagpatay na ito ay hindi aksidente, kundi bahagi ng modus upang pilitin siya sa Senado [28:26].

Lalo pang pinalala ng mga paratang na planted o itinanim lang ng mga pulis ang droga at baril na natagpuan sa bahay ng kanyang ama [12:16]. Ang akusasyong ito ay lalong nagkaroon ng bigat matapos isiwalat ng kanyang abogado ang kahihinatnan ng kanyang mga kaso.

Ayon sa kanyang legal counsel, lahat ng kasong droga laban kay Kerwin Espinosa—sa Makati, Manila, at Baybay—ay na-dismiss na [12:44]. Ang dahilan: Demurrer to Evidence. Ipinaliwanag ng kinatawan ng DOJ na ang demurrer to evidence ay nagaganap kapag “it would appear that the evidence of guilt was not strong enough to convict the accused of the Crime charged” [17:38].

Ang pagkadismiss ng mga kasong droga laban sa kanya, na dating ipinagmalaki ng nakaraang administrasyon bilang tagumpay ng Drug War, ay nagpapatunay lamang na ang mga ebidensiya ay kulang, o mas masahol pa, galing sa itinanim na operasyon. Ang kawalan ng matibay na prosekusyon ay nagbigay-diin sa pananaw ni Congressman Gutierrez na tila may “lack” sa ebidensya sa kabila ng dami ng operasyon [18:41].

Ang P4-Milyong Motibo at ang Depensa ni Col. Marcos

Sa gitna ng serye ng recantation, may isang bahagi ng kanyang orihinal na salaysay na pinanindigan ni Kerwin: ang paratang laban kay Colonel Marvin Marcos.

Ayon kay Kerwin, ang totoo lang sa kanyang testimonya ay ang paghingi ni Colonel Marcos ng P4 milyon sa kanyang ama para sa kampanya ng asawa nito [25:34]. Naniniwala si Kerwin na ang insidenteng ito ay maaaring kaugnay ng malagim na sinapit ng kanyang ama [29:11].

Ngunit mariing itinanggi ni Colonel Marcos, na siya ang dating Regional Chief ng CIDG Region 8, ang alegasyon. Pinunto niya na pabago-bago ang testimonya ni Kerwin (dati ay P3 milyon, ngayon P4 milyon) at wala itong personal knowledge [30:34]. Idiniin din ni Marcos na siya at ang kanyang grupo ay acquitted na sa kasong pagpatay kina Mayor Espinosa at Raul Yap [32:07], na nagpapakita ng kanilang legal na pagkawala ng pananagutan sa kaso.

Ipinaliwanag ni Colonel Marcos na ang raid sa Baybay City Jail ay ginawa dahil sa mga impormasyong nagpapatuloy ang drug trade sa loob, kasama ang pag-uugnay sa $5.1 bilyon na bank documents mula sa pamilya [35:46]. Ang kanyang depensa, bagamat may mga legal na batayan tulad ng acquittal, ay napuno naman ng mga tanong ng mga mambabatas tungkol sa mga iregularidad, lalo na sa pag-serve ng search warrant sa loob ng kulungan at ang tunay na basehan nito [39:29].

Ang Kultura ng Impunidad at ang Pagpatay sa mga Abogado

Ang mas nagpabigat sa emosyonal na epekto ng testimonya ni Kerwin ay ang kabanata tungkol sa mga taong tumulong sa kanilang pamilya. Ibinulgar niya na ang mga abogadong nagtatanggol sa kanila—sina Atty. John Ungab at Fiscal Mary Ann Castro—ay pinatay [45:03]. Naniniwala si Kerwin na ito ay kagagawan ng mga nasa “matataas na pwesto” [46:10] upang walang makialam at makapaglabas ng katotohanan.

Ang nakakikilabot na detalye na ito ay nagbigay-hugis sa babala ng Commission on Human Rights (CHR). Sa pagdinig, inulat ng CHR na mula 2016 hanggang 2022, mayroon silang 3,917 drug-related EJK cases at 4,754 na biktima. Ang konklusyon ng CHR, na binanggit ni Mambabatas Jinky Luistro: “The CHR finds that the government has failed its obligation to respect and protect the human rights of every citizen… It has encouraged a culture of impunity that shields perpetrators from being held to account” [51:20].

Ang pagpatay sa mga abogado at piskal na may kaugnayan sa kaso ay nagpapakita ng isang malalim na krisis sa hustisya, na lampas na sa simpleng paglabag sa batas—ito ay isang pag-atake sa mga haligi ng due process at katarungan.

Huling Panawagan

Ang pagsisiwalat ni Kerwin Espinosa ay higit pa sa isang recantation; ito ay isang testimonya ng isang biktima ng pulitikal na pang-aabuso. Habang nagpapatuloy ang imbestigasyon ng Kongreso, umaasa ang marami na ang “script” na matagal nang gumagapos sa katotohanan ay tuluyang mabubuwag, at ang kultura ng impunidad na nagpatahimik sa mga inosente ay magwawakas. Ang paghahanap ng hustisya para sa mga biktima, kabilang si Mayor Espinosa Sr., ay isang mabigat na hamon na dapat harapin ng gobyerno upang maibalik ang tiwala ng mamamayan sa batas.

Ang paninindigan ni Kerwin, lalo na sa kanyang pagtakbo sa pulitika at paghahanap ng hustisya [43:50], ay nag-iwan ng isang malaking katanungan sa lahat: Hanggang kailan natin hahayaan na ang mga biktima ay maging kasangkapan lamang, at ang hustisya ay maging isang bihirang panaginip sa sarili nating bansa?

Full video: