Ang isang mainit na pagdinig sa Kongreso, na tumatalakay sa kontrobersiyal na Confidential Funds (CF) ng Office of the Vice President (OVP) at Department of Education (DepEd), ay hindi lamang naglantad ng mga ‘red flag’ kundi nagbigay din ng isang malalim at nakababahalang sulyap sa kahinaan ng sistema ng pananagutan sa gobyerno. Sa pangunguna ni Congressman Romeo Acop, na isang beteranong imbestigador, ang pagdinig ay humantong sa isang matapang na konklusyon: ang mga isinumiteng dokumento para sa liquidation ay “bogus,” na nagpapahiwatig ng posibleng maling paggamit, o mas masahol pa, pagnanakaw sa pondo ng bayan.

Sa gitna ng serye ng mga tanong, diretsahang iginiit ni Cong. Acop na kung ang liquidation o clearing process ay hindi totoo, o “bogus” [01:09], dalawang bagay lamang ang posibleng nangyari sa confidential funds: “either ibinulsa o ginamit sa iba” [06:01]. Ang alinman sa dalawang opsyon ay isang matinding paglabag. Ang pagbulsa sa pera ay tahasang pagnanakaw, habang ang paggamit nito sa ibang layunin ay maituturing na technical malversation [06:49, 03:36:52].

Ang pagdidiin ni Cong. Acop, na dating pulis at imbestigador, ay nakasentro sa malaking P612 Milyong pondo na ibinigay sa OVP at DepEd noong panahong iyon. Ayon sa COA (Commission on Audit) representative na tinanong sa hearing, tanging ang Bise Presidente at ang Special Disbursing Officer (SDO) lamang ang may lubos na kaalaman kung saan napunta ang pondo [02:40]. Sa kawalan ng malinaw at lehitimong mga resibo at paliwanag mula sa mga may hawak ng CF, ang pinto para sa pang-aabuso ay nabuksan nang malawak.

Ang Nakakagulat na Ebidensya: Isang Tinta, Isang Sulat-kamay, Daang-daang Pirma

Ang pinakamalaking puntong pinagtuunan ng pagdinig ay ang “Documentary Evidence of Payments” (DEPs) o “Acknowledgement Receipts” (ARs) na isinumite sa COA upang linisin ang pondo. Dito, naglabas si Cong. Acop at ang kaniyang mga kasamahan ng sunud-sunod na nakakabahalang iregularidad na kinuha mismo sa audit findings.

Una, tinanong ang COA representative kung alam nito ang tungkol sa 700 Acknowledgement Receipts na may pirma ngunit walang nakasulat na pangalan, at 302 ARs na may unreadable names [01:33:38]. Kinumpirma ng COA ang kaalamang ito. Ipinunto ni Cong. Suarez ang kahirapan na patunayan ang pag-iral ng taong tumanggap ng pondo kung pirma lamang ang batayan [03:40:00]. Sa isang lugar kung saan kinakailangan ng full name sa resibo para sa regular na audit, ang pagtanggap ng ‘pirma lamang’ para sa daan-daang milyong pisong confidential funds ay isang malaking butas sa pananagutan.

Ngunit ang pinaka-sentro ng pagkabahala ay ang visual na ebidensya: ang mga resibong ipinakita sa komite [02:45:00].

Magkaparehong Tinta at Sulat-kamay: Ipinakita ang dalawang magkaibang resibo na may magkaibang petsa at magkaibang pangalan ng tumanggap, ngunit lumalabas na isinulat ng parehong lapad ng panulat at iisa lamang ang kulay ng tinta, na inilarawan ni Cong. Acop bilang isang “distinct shade of blue na almost black” o Prian blue [01:47:46, 03:07:37]. Bukod pa rito, ang pagkakahawig ng sulat-kamay, lalo na sa letra ‘J’ [03:07:37], ay nagbigay ng matinding hinala na iisa lamang ang sumulat sa mga resibong ito – na tila may isang opisyal o empleyado ang gumawa ng mga dokumento, sa halip na ang mga benepisyaryo ang pumirma. Kahit ang COA representative ay umamin na “probably” iisang tao ang sumulat [03:10:01].

Nauulit na Pangalan: Natuklasan din na may mga pangalan, tulad ng “KV,” na nauulit at tumanggap ng pondo mula sa parehong OVP at DepEd Confidential Funds [03:26:26]. May mga nakita ring ‘migrant beneficiaries’ na maraming beses tumanggap ng pondo [04:22:25]. Nagdulot ito ng seryosong tanong: paano nangyaring magkaiba ang ahensya, ngunit pareho ang mga tumatanggap at ang paraan ng pagpapalabas ng pondo?

Pangalan na May Pagkakahawig sa Brand: Lumabas din ang isang pangalan sa resibo, “Mary Grace Piatos” [03:41:26], na nagpaalala kay Cong. Acop sa pangalan ng isang sikat na restaurant at brand ng potato chips. Bagamat hindi ito matibay na ebidensya ng maling paggamit, binibigyang-diin nito ang pagdududa sa pagiging totoo ng mga dokumento at kung sino ang mga tunay na tumanggap ng pera.

Ang Pagtakas ng mga Opisyal

Habang umiinit ang mga tanong at patuloy na nailalabas ang mga red flag, isa pang isyu ang nagbigay-pagduda: ang pagliban sa pagdinig ng mga SDO (Special Disbursing Officers) na si Madam Acosta at isa pang opisyal na dapat sanang magbigay-linaw sa proseso ng disbursement. Ayon kay Cong. Suarez, ang mga opisyal na ito ay umalis patungong Los Angeles, California, kagabi bago pa man ang hearing [04:36:36].

Ang pag-alis ng mga signatories at mga taong may diretsong kaalaman sa paggastos ng pondo ay nag-iwan sa komite at sa publiko na may mas marami pang tanong at hinala. Ang tanong ni Cong. Acop ay nananatili: “Hindi po ba kayo kumbinsido sa mga sagot ninyo at saka sa mga katanungan na aking mga kasama na yung DEP, or documentary evidence of payments or Acknowledgement receipts ay puro may diperensya?” [05:21].

Mula Safe Houses Hanggang sa Malversation: Isang Pagsusuri sa Paggamit

Hindi lamang ang mga resibo ang pinag-usapan, kundi pati na rin ang paggasta. Nagbigay-pansin si Cong. Suarez sa bilyong-milyong ginastos para sa mga “safe houses” sa ilalim ng OVP at DepEd [04:24:00]. Ang paggasta ng milyon-milyon kada quarter para sa safe houses ng dalawang magkaibang opisina, na parehong pinamumunuan ng Bise Presidente, ay kinuwestiyon dahil sa kakulangan ng detalye at ang malaking halaga nito.

Bukod pa rito, binigyang-diin ni Cong. Acop ang Joint Circular ng COA na nagtatakda na ang paggamit ng Confidential Funds para sa rewards ay dapat suportahan ng mga dokumentong nagpapatunay na ang impormasyon o surveillance activity na pinondohan ay naging matagumpay [02:32:00]. Ngunit lumalabas sa OVP at DepEd, sapat na raw ang sertipikasyon lamang na ang Youth Leadership Summits (YLS) ay naging “successful,” nang walang direktang katibayan na may impormasyong binili bago pa man ito nangyari [02:49:00, 02:50:56].

Maliwanag na ang pamantayan ng COA sa paglilinis ng pondo, lalo na sa confidential funds, ay kulang. Ang tanong ni Cong. Acop, na may karanasan sa intelligence fund, ay malinaw: ang Confidential Fund ay dapat gamitin upang bumili ng impormasyon na magdudulot ng matagumpay na operasyon [02:53:00]. Kung ang pondo ay ginamit para sa YLS, na isang aktibidad sa halip na isang operasyong batay sa impormasyon, nagkakaroon na ng teknikal na malversation dahil hindi ito tugma sa orihinal na layunin.

Ang Apat na Sulok ng Discretionary Fund at ang Kapangyarihan ng Abuso

Ang isyu ng Confidential Funds ay higit pa sa indibidwal na opisyal; ito ay tungkol sa sistema. Inilahad ni Cong. Manuel ang kaniyang pagkabahala na ang maluwag na sistema ay nagbibigay ng malaking “room for discretion” para sa mga opisyal [03:00:00]. Sa mga aktibidad tulad ng “purchase of information,” walang standard rate. Ang halaga ay batay sa “tansya” ng opisyal [03:08:29], na nagbubukas ng pintuan sa madaling pag-iimbento ng proof of payment [03:09:29].

Ang mga simpleng pagdinig na ito, na naglalabas ng mga pagkukulang sa pagpapatupad ng patakaran, ay nagpapakita kung gaano kadali para sa sinumang opisyal, lalo na sa matataas na antas, na gamitin ang pera ng bayan para sa personal na interes o “masasamang balak” [03:09:50]. Ang katotohanan na ang mga pondo ay ipinasa sa DepEd, na gumamit ng argumento ng pagprotekta sa mga kabataan mula sa droga at child abusers [03:11:15], ay lalong nagpapabigat sa isyu, dahil tila hindi naman naging matagumpay ang pagprotekta sa mga bata at kabataan sa kabila ng paggastos ng confidential funds [03:11:33].

Sa huli, ang laban ay hindi lamang tungkol sa pera, kundi tungkol sa tiwala. Tulad ng sinabi ni Cong. Suarez: “Ang pinag-uusapan po natin dito ay pera ng mamamayan… pera to ng Pilipino na dapat po natin inaalagaan” [04:42:22]. Ang panawagan ni Cong. Paduano na magpasa ng batas (charter) na maglilimita sa paggamit at magpapaikli sa timeline ng COA sa pag-audit ng CF ay nagpapahiwatig na ang solusyon ay nasa pagpapatibay ng mga batas upang hindi na maabuso ang kaban ng bayan [05:10:00].

Ang pagdinig na ito ay nagsilbing isang maalab na paalala na sa larangan ng “confidentiality,” ang pananagutan ay hindi dapat maging biktima. Habang naghihintay ang publiko ng linaw at aksyon, ang misteryo ng “bogus receipts” ay patuloy na bumabagabag sa kaluluwa ng pambansang pananalapi. Kailangang maibalik ang kumpiyansa ng taumbayan. Kailangang lumitaw ang mga opisyal. Higit sa lahat, kailangang malaman kung saan nagwakas ang lihim na pera ng Pilipinas.

Full video: