NAKAKAGIMBAL: ‘CORPORATE SECRETARY’ NA PILIPINO, BUKING NA KASANGKAPAN LANG; MISTERYO NG MAGKASALUBONG NA WHIRLWIND AT LUCKY SOUTH 99 POGO, IBINULGAR SA KONGRESO

Nitong mga nagdaang linggo, ang bulwagan ng Kongreso ay naging sentro ng isang matinding pagbubunyag—isang drama na hitik sa legal na pagtatalo, nakakagulat na pagtatapat, at mga palaisipan ng mga magkakaugnay na korporasyon na may bahid ng POGO. Sa gitna ng pagdinig, kung saan humarap si dating Presidential Spokesperson at abogadong si Harry Roque, dalawang pangunahing isyu ang humatak sa atensiyon ng publiko at naglantad ng tila isang iskema na nagpapabigat sa imahe ng bansa: ang kaduda-dudang papel ni Roque sa pagtulong sa isang POGO, at ang nakapanlulumong sitwasyon ng isang Pilipinang empleyado na tila ginamit lamang bilang ‘kasangkapan’ o dummy ng kumpanya.

Ang mga pangyayaring ito ay hindi lamang nagpapakita ng kalaliman ng problema sa POGO sa Pilipinas kundi nagbibigay-diin din sa kung paanong ang mga sikat at maimpluwensiyang personalidad ay maaaring maging bahagi ng mga transaksyon na labis na kuwestiyonable.

Ang Pagtatapat ni Ronelyn Baterna: Isang ‘Dummy’ na may ₱23K na Suweldo

Ang pinakatampok at pinaka-emosyonal na bahagi ng pagdinig ay ang interogasyon kay Ronelyn Baterna, ang Corporate Secretary at incorporator ng Lucky South 99 outsourcing incorporated at Lucky South 99 corporation. Sa gitna ng sunud-sunod at matitinding tanong ng mga kongresista, unti-unting lumabas ang nakakagimbal na katotohanan: si Baterna, na may hawak na sensitibong posisyon, ay halos walang kaalaman sa mga opisyales at mga transaksyon ng kumpanya [02:57:00].

Sa loob ng limang taon mula 2019, nagtrabaho si Baterna sa kumpanya, nagsimula bilang isang receptionist at kalaunan ay naging corporate secretary [03:00:03]. Ngunit sa kabila ng kanyang titulo at pagiging isa sa mga Pilipinong incorporator—na mahalaga dahil sa batas na nangangailangan ng 60% Pilipinong pagmamay-ari sa korporasyon [02:00:00]—inanin niya na pinapirma lamang siya ng mga dokumento at hindi niya talaga alam ang nilalaman nito [03:00:13]. Ang kanyang suweldo, na nagsimula sa ₱14,000 at tumaas lamang sa ₱23,000, ay lubhang kakarampot kung ikukumpara sa bigat ng responsibilidad at legal na implikasyon ng kanyang pinipirmahan [03:33:13].

Nang tanungin kung sino ang presidente, sino ang chairman, o kung sino ang mga kapwa niya Pilipinong incorporator, paulit-ulit siyang sumagot ng, “Hindi ko po kilala,” o “Wala po akong kaalaman” [02:00:00]. Ang kanyang mga kasagutan ay nagdulot ng matinding pagkadismaya at pagdududa sa hanay ng mga mambabatas.

“Ibig sabihin nagamit ka, tama o mali?” [02:49:58] ang tanong sa kanya, kung saan tila wala siyang lakas ng loob na sagutin.

Ang tila pagtatago o pagtanggi ni Baterna na magbigay ng mas detalyadong impormasyon, lalo na patungkol sa mga opisyales at istruktura ng korporasyon, ay humantong sa isang motion na siya ay ikulong sa contempt dahil sa pagtangging sumagot nang matapat sa mahahalagang katanungan [01:29:20]. Bagamat hindi agad ipinatupad ang mosyon, ang insidente ay nagsilbing malinaw na ebidensiya—na siya, kasama ang iba pang Pilipinong incorporator na tila nakaranas ng identity theft [02:22:12], ay ginamit lamang bilang front o tau-tauhan upang sundin ang kinakailangang quota ng Pilipinong pagmamay-ari, habang ang mga dayuhan, partikular na ang mga Chinese, ang tunay na nagpapatakbo [02:52:50].

Ang kuwento ni Ronelyn Baterna ay isang kalunos-lunos na salaysay ng kahinaan ng isang ordinaryong mamamayan laban sa kapangyarihan ng malalaking korporasyon na handang gamitin ang legal loopholes.

Ang Kaso ni Harry Roque: Mula Ejectment Case, Nag-“Act of Faith”

Samantala, si Harry Roque naman ay sumailalim sa masusing interogasyon tungkol sa kanyang serbisyo para sa Whirlwind Company (isang real estate/lessor) at ang kaugnayan nito sa Lucky South 99 (ang POGO/lessee) [02:37:37].

Iginiit ni Roque na ang kanyang opisyal na trabaho ay mahigpit na limitado sa paghawak ng isang ejectment case para sa Whirlwind Company [01:01:20], isang kasong nagsimula bago pa man siya opisyal na ma-hire noong Agosto 2023 [01:00:49]. Paliwanag niya, ang kanyang due diligence ay nakatuon lamang sa lease contract sa pagitan ng Whirlwind at ng pamilya Cruz—ang pinalalayas—at hindi sa sub-lease contract ng Whirlwind at Lucky South 99 [02:52:47].

Gayunpaman, ang mga mambabatas ay nagtaka sa kanyang extra effort para sa Lucky South 99 POGO, na siyang umuupa sa lugar ng Whirlwind [02:56:20].

Inamin ni Roque na nakipag-pulong siya sa PAGCOR (Philippine Amusement and Gaming Corporation) kasama si Cassandra Ong, ang representante ng POGO [03:34]. Ang layunin ng pulong ay upang humingi ng rescheduling ng pagbabayad ng Lucky South 99 sa PAGCOR, na may utang na tinatayang ₱500,000 [11:11]. Ang tanong ng komite: Bakit gagawin ni Roque ang gayong pagtulong at “pag-accommodate” [09:15] sa isang kumpanya na wala siyang professional retainer o bayad na serbisyo, lalo pa’t ang legal services niya para sa Whirlwind ay nagsimula lamang ng isang linggo bago siya opisyal na i-file ang kaso?

Ang sagot ni Roque ay nagdulot ng malawakang pagdududa: Ginawa raw niya ito bilang isang “act of faith” [09:53] dahil gusto niyang hikayatin ang whirlwind na mamuhunan sa kanyang proyektong renewable energy [04:07].

“Masyado ho kayo mabait Roque,” [03:25] ang naging sikat na pahayag ng isang kongresista, na nagpapahiwatig ng matinding pagtataka sa labis na kabutihan na ipinakita ni Roque sa POGO. Kung susundin ang logic ng komite, ang presensiya ni Roque, isang dating mataas na opisyal ng gobyerno at tanyag na abogado, ay imposibleng walang impluwensiya sa PAGCOR, na siyang nagiging dahilan kung bakit siya hiningan ng tulong [05:28].

Ang Magkasalubong na Korporasyon: Whirlwind at Lucky South 99

Ang pinakamatinding ebidensiya na nagpapakita ng magkasanib na operasyon ng Whirlwind at Lucky South 99 ay ibinunyag sa pagtalakay ng mga lease agreement [02:37:37].

Ipinakita na sa unang kontrata, si Katherine Cassandra L. Ong ang representante ng Lucky South 99 (lessee) [02:48:10]. Ngunit sa isang kasunod na kontrata na nag-overlap sa una, nagpalit ng posisyon si Cassandra Ong at siya na ang naging representante ng Whirlwind (lessor), habang si Ronelyn Baterna na ang pumirma para sa Lucky South 99 (lessee) [02:50:37].

Ang pagpapalit ng mga opisyal sa pagitan ng dalawang korporasyon—kung saan ang taong kumakatawan sa POGO bilang lessee ay kalaunan kumakatawan naman sa lessor (Whirlwind) at ang mismong corporate secretary (Baterna) ng POGO ay patuloy na nandoon—ay nagpatunay sa hinala ng komite: Ang mga kumpanyang ito ay lubos na intertwined [02:42:18]. Hindi sila dalawang ganap na magkahiwalay na entidad, kundi tila isa lamang ang nagpapatakbo sa dalawang korporasyon para sa iisang layunin.

Ito ay naglalagay sa alanganin sa legal na pagtatanggol ni Roque na nakita lang niya ang kontrata ng pag-upa para sa ejectment case [02:52:47], gayong ang kasunod na kontrata ay nagpapakita na ang kanyang kliyenteng Whirlwind at ang POGO na Lucky South 99 ay pinatakbo ng magkakaparehong tao. Ang pagdududa ay lalo pang lumalalim dahil tila hindi ginawa ni Roque ang nararapat na due diligence upang makita ang koneksiyon ni Cassandra Ong sa magkabilang panig [02:51:33], lalo pa’t siya mismo ang sumama kay Ong sa PAGCOR.

Panawagan para sa Katotohanan at Pananagutan

Ang pagdinig ay nag-iwan ng isang malaking hamon sa mga awtoridad at sa publiko. Una, kailangang protektahan si Ronelyn Baterna at iba pang Filipino dummies na pinagsasamantalahan at ginagamit ng mga dayuhang korporasyon upang makalusot sa batas. Kinakailangang magkaroon ng mas mahigpit na pagpapatupad ng batas laban sa mga ganitong kalakaran [01:25:22].

Ikalawa, ang papel ni Harry Roque, sa kabila ng kanyang legal na paliwanag, ay nag-iiwan ng malalim na bakas ng pag-aalinlangan tungkol sa kung paanong ginagamit ang impluwensiya sa mataas na antas ng pamahalaan at sa legal na propesyon upang protektahan ang mga POGO [02:56:02]. Ang kanyang depensa, na ito ay isang act of faith para sa renewable energy project, ay hindi sapat upang ipaliwanag ang mga follow-up at labis na pagtulong na ibinigay sa Lucky South 99 [09:53].

Ang labanan para sa katotohanan ay hindi pa tapos. Sa tuluyang paglalabas ng mga kasunod na pagdinig at pag-iimbestiga, inaasahang tuluyan nang mabubunyag ang kabuuan ng iskema, at mapapanagot ang lahat ng sangkot sa likod ng magkakasalubong na mundo ng Real Estate at POGO sa Pilipinas. Ang panawagan para sa hustisya at pananagutan ay nananatiling matindi, habang ang mga mata ng sambayanan ay nakatutok sa mga susunod na kabanata ng nakakagimbal na pagbubunyag na ito.

Full video: