SAPUL SA SENADO: Matinding Kredibilidad Clash, Ibinunyag ang Pagtanggi ni Morales sa Sariling Operasyon; Bato, Nagpaliwanag sa Due Process

Ang bulwagan ng Senado ay muling niyanig ng mainit na pagtatalo, na hindi lamang umiikot sa isyu ng illegal na droga, kundi pati na rin sa kredibilidad at integridad ng mga taong nagbibigay-patotoo. Sa pagdinig ng Senate Committee on Public Order and Dangerous Drugs, na pinamumunuan ni Senador Ronald “Bato” Dela Rosa, naging sentro ng usap-usapan ang Resource Person na si Jonathan Morales, at ang bigat ng kanyang mga alegasyon laban sa ilang opisyal ng pamahalaan at ahensya.

Ang pagdinig ay nag-iwan ng malaking katanungan sa publiko: Ano ang mas matimbang—ang karapatan ng isang indibidwal na magsalita, o ang pangangailangan ng Senado na panatilihin ang kanilang reputasyon sa harap ng mga “alegasyon” na walang matibay na ebidensya?

Ang Ultimatum ni Jinggoy: Ang Banta sa Kredibilidad ng Senado

Mula pa lamang sa simula, naging prangka si Senador Jinggoy Estrada sa kanyang pagdududa kay Morales. Para kay Senador Estrada, hindi sapat ang mga haka-haka o “imahinasyon” ng isang saksi. Sa isang punto, direkta niyang kinuwestiyon ang katapatan ni Morales, lalo na nang mapagtanto niyang wala itong maipakitang ‘hard proof evidence’ sa harap ng Komite.

“Unfortunately, itong our Resource Person present here today that I am testing his credibility does not have any evidence to present, Mr. Chair… If we continue to listen to the imagination or the alibis of this witness, it might diminish the credibility of this committee,” mariing pahayag ni Senador Estrada [02:00].

Ang puntong ito ni Senador Estrada ay nagpapahiwatig ng kanyang matinding pagkabahala na ang pagpapatuloy sa pagdinig sa isang saksing walang ebidensya ay maaaring magpababa ng tingin ng publiko sa institusyon ng Senado. Ipinaliwanag niya na ang layunin ng pagdinig ay alamin ang katotohanan, at ito ay dapat na nakabase sa ebidensya lamang. Ang patuloy na pagpapalaganap ng “lies and intrigues” ng isang resource person ayon sa kanya, ay isang bagay na ‘not acceptable’ [06:26].

Ang paggiit ni Estrada ay nagpapakita ng isang mahalagang prinsipyo sa batas at pulitika: ang mga akusasyon, gaano man kasensasyonal, ay walang saysay kung walang kaakibat na patunay. Ang kanyang panawagan ay hindi lamang para sa kaayusan ng pagdinig, kundi para sa pagpapanatili ng dignidad at kredibilidad ng isa sa pinakamataas na institusyon ng gobyerno.

Ang Matapang na Depensa ni Bato: Ang Prinsipyo ng Due Process

Hindi naman nagpatinag si Senador Bato Dela Rosa, ang Chairman ng Komite. Agad siyang tumugon sa pagkabahala ni Estrada at binigyang-diin ang kahalagahan ng due process at ang misyon ng Senado na makinig sa lahat ng panig.

“Kaya nga tayo nag-hearing dito para nga i-validate natin ‘yung mga pinagsasabi niya… I want to hear everyone,” paliwanag ni Senador Dela Rosa [03:24].

Ang pahayag ni Bato ay tumagos sa emosyon, na nagpapaalala sa lahat na kahit sino pa man ang nagbibigay ng testimonya—kahit pa siya ay “pinakamasamang tao sa buong mundo sa balat ng mundo”—ay may karapatan pa ring pakinggan [03:55]. Ito ang diwa ng paghahanap sa katotohanan, kung saan ang isang piraso ng impormasyon, gaano man ito kaliit o galing sa taong may masamang reputasyon, ay maaaring maging bahagi pa rin ng mas malaking katotohanan.

“That’s the purpose of this hearing—to hear them, to listen to them and for us to believe whether we believe on him or not,” paglilinaw ni Bato [04:27].

Tiniyak ni Senador Dela Rosa, kasama si Senate President Miguel Zubiri, na gagawin niya ang lahat upang hindi mapahiya ang institusyon dahil lamang sa pagdinig na ito. Ang kanyang depensa ay hindi isang pagsuporta kay Morales, kundi isang pagtatanggol sa mismong proseso ng parliamentary inquiry—na kinakailangang bukas sa lahat ng impormasyon, gaano man ito kagulo.

Sumuporta rin sa panawagan ni Bato si Senador Bong Go, na nag-ugat sa layunin ng pagdinig: “to shed light on the matter and to uncover the whole truth… Nothing More, No Less” [06:50]. Ipinunto ni Go na mas mahalaga ang laban kontra ilegal na droga, na binanggit pa ang isang P146 milyong shabu haul sa Zamboanga City at ang pagtakas ng isang nakulong na opisyal ng PDEA [08:01].

Ang Pagbunyag sa Nakaraan: Ang LISO Meeting sa Malacañang

Isa sa pinakamalaking pagpihit sa pagdinig ay ang paglilinaw ng mga detalye tungkol sa pulong ni Morales sa Malacañang noong 2013, isang pulong na ginamit ni Morales upang palakasin ang kanyang kuwento. Subalit, ang mga testimonya nina Gen. Serapio, ang dating pinuno ng Law Enforcement and Security Integration Office (LISO) [11:35], at ni Atty. Jojo Lacanilao, ang kanyang deputy, ay nagbigay-liwanag at nagpabagsak sa lumabas na naratibo.

Mariing ikinalarawan ni Gen. Serapio na ang LISO, isang yunit sa ilalim ng Office of the Executive Secretary, ay inanyayahan si Morales dahil sa mga isyung “being aired in the media outlets against the then leadership of the PDEA” [13:37]. Ang pulong ay invitation lamang at not an investigation [14:45], na ang layunin ay makakuha ng impormasyon na iaakyat sa Executive Secretary at, kung maaari, makagawa ng policy recommendation.

“I could not recall really. But there were operations na sinasabi niya but the meet… I think there is more on gripes… Hindi, nakikinig lang po kami kasi gusto lang namin makuha ang mga impormasyon,” pahayag ni Gen. Serapio [17:42].

Nagbigay ng mas detalyadong paliwanag si Atty. Lacanilao [19:15], na nagkumpirma na magkahiwalay silang kinausap ni Morales at ang grupo ng PDEA noon. Ang nakakagulat na bahagi ng kanyang testimonya ay ang pag-amin na walang ebidensya na naipakita si Morales kahit noon pa man: “We were expecting some evidence kasi ang allegation niya inilipat siya… Ang allegation niya parang hawak ‘yung PDEA ng mga sindikato. So we expected na meron naman siyang konting papakita sa amin. Wala naman siyang pinakita—allegations lang” [19:55].

Pinabulaanan din ni Atty. Lacanilao ang kuwento ni Morales na tumagal ng apat na oras ang kanilang pulong, at iginiit na ito ay very quick [20:35]. Ang pulong ay natapos na agad nang makita nilang wala itong maipakitang matibay na patunay. Nagkasundo ang LISO na ituring na itong internal matter at umatras na ang Malacañang sa usapin [21:47].

Ang testimonya ng LISO officials ay mahalaga dahil pinagtibay nito ang pagdududa ni Senador Estrada: ang mga alegasyon ni Morales ay tila matagal nang “walang laman,” at patuloy pa rin itong ginagamit hanggang ngayon.

Ang Nakakagulantang na 180-Degree Turn ni Morales: Isang Banta sa Kanyang Kredibilidad

Ang pinakamalaking pasabog sa pagdinig ay nagmula kay dating PDEA Director General Arturo Cacdac. Sa kanyang testimonya, inilahad niya ang kasaysayan ni Morales sa loob ng PDEA, na nagbigay ng malaking tanong sa kanyang pagiging reliable na saksi.

Binalikan ni Gen. Cacdac ang kaso ng robbery extortion na isinampa laban kay Morales at 12 iba pang personnel noong Hulyo 2012, bago pa man siya maging Director General [32:09]. Ito ay may kinalaman sa P8 milyon mula sa mga Chinese national na sina Mark C. Tan at Judy Tan [33:16]. Dahil dito, in-relieve si Morales at ang kanyang mga kasamahan.

Ngunit ang mas nakakagulat ay ang sumunod na pangyayari habang si Morales ay nasa floating status. Ikinuwento ni Gen. Cacdac kung paano niya sinubukang ibalik si Morales sa mainstream sa pamamagitan ng paglagay sa kanya sa Task Force Pinyahan upang i-clear ang mga barangay [38:47].

Dito na dumating ang matinding pagpihit: Noong Disyembre 26, 2012, naglabas ng ulat ang legal at prosecution service ng PDEA na nagsasabing si Agent Morales ay naging witness for the accused at nagpatotoo na “there was no actual buy-bust operation by PDEA agents” laban sa mga akusado.

“Mr. Morales further said that the contents of his affidavit were false because the evidence were fabricated and the evidence planted,” pagbubunyag ni Gen. Cacdac [40:05].

Nagdulot ito ng pagkamangha sa Komite, lalo na kay Senador Bato. “Nag ibig sabihin from arresting… sir, completely nag-turn around siya, 360, 180 degrees, against his operation?” tanong ni Bato [40:34]. Kinumpirma ito ni Morales [40:44] at sinabing ang operasyon na iyon ay hindi talaga anti-drugs, na siyang pinagmulan ng kanilang reklamo sa IAS ng PDEA noon [42:06].

Anuman ang paliwanag ni Morales, ang katotohanan ay nananatili: Isang ahente ng PDEA ang nagpatotoo na ang ebidensya ng kanyang sariling ahensya ay fabricated at planted. Ang ganitong aksyon ay hindi lamang naglalagay ng katanungan sa kanyang integridad, kundi nagpapahina rin sa lahat ng kanyang testimonya, luma man o bago. Kung kaya niyang talikuran ang kanyang sariling operasyon at akusahan ang sarili niyang ebidensya, gaano siya ka-mapagkakatiwalaan sa mga bagong alegasyon na walang matibay na patunay?

Pagtatapos: Ang Bigat ng Katotohanan

Ang pagdinig sa Senado ay naging isang dramatikong labanan ng kredibilidad. Sa isang panig, naroon ang isang saksing patuloy na nagtutulak ng mga alegasyon na tila pinabubulaanan na ng kasaysayan at kasalukuyang kawalan ng ebidensya. Sa kabilang panig naman, naroon ang mga Senador na pilit na pinapanindigan ang integridad ng kanilang institusyon, habang pilit ding inuugat ang katotohanan.

Ang pangako ni Senador Bato Dela Rosa na pakinggan ang lahat ay nagpapakita ng dedikasyon sa due process. Subalit, ang mga rebelasyon nina Senador Estrada, Gen. Serapio, Atty. Lacanilao, at lalo na ni Gen. Cacdac, ay nagbibigay ng malaking bigat sa tanong: Hanggang kailan dapat magbigay ng “leeway” ang Senado sa isang saksing ang kasaysayan mismo ay nagpapakita ng seryosong pagdududa sa kanyang pagiging mapagkakatiwalaan [43:21]?

Sa huli, ang publiko ang magpapasya kung sino ang paniniwalaan. Subalit ang pagdinig na ito ay nagpapatunay na ang paghahanap sa katotohanan ay hindi madali—ito ay isang masalimuot na proseso na nangangailangan ng higit pa sa salita; nangangailangan ito ng ebidensya, katapatan, at matibay na paninindigan sa gitna ng matinding kaguluhan at kontrobersiya. Patuloy na susubaybayan ng taumbayan ang magiging resolusyon ng isyung ito, umaasa na ang katotohanan ang mananaig, kasabay ng pagpapanatili ng dangal ng gobyerno.

Full video: