HULING BARAHAN NG SENIOR AGILA AT SBSI: DOJ RESOLUTION SA NOBYEMBRE, NBI MAY DAGDAG-SAMPANG KASO; ‘DUMMY LEADER’ TEORYA, IBINUNYAG

Ang buong atensyon ng bansa ay nakatutok ngayon sa Department of Justice (DOJ) habang papalapit ang araw ng paghatol para sa mga lider ng Socorro Bayanihan Services Incorporated (SBSI), ang kontrobersyal na grupong inakusahan ng napakabibigat na krimen. Ang pagdinig na ito, kasama ang nakatakdang paglabas ng pinal na resolusyon bago matapos ang Nobyembre, ay naglalatag ng huling kabanata sa isang kuwentong puno ng mistisismo, pananamantala, at matitinding alegasyon ng pangaabuso, lalo na sa mga kabataan.

Dumating ang legal team ng SBSI sa DOJ para sa isang clarificatory hearing [00:10], dala-dala ang pag-asa na mabigyan ng katarungan ang kanilang panig sa gitna ng matinding publisidad at galit ng publiko. Ang mga pangunahing akusado, sina Jey Rence Co Kitoy Kilario, na mas kilala bilang si “Senior Agila,” Karen Sanico, Janet Ahok, at dating Socorro Mayor Mamerto Galanida, ay humaharap sa mga kasong nag-ugat sa reklamong isinampa ng National Bureau of Investigation (NBI) [00:46].

Ang listahan ng mga kaso ay nakakagimbal at nagpapakita ng kalaliman ng alegasyong pangaabuso: human trafficking, kidnapping, serious illegal detention, child marriage, at child abuse and exploitation [00:46]. Ang mga kasong ito ay hindi lamang nagpapabigat sa kalagayan ng mga pinuno ng SBSI kundi nagdadala rin ng matinding bigat sa emosyon ng sambayanan, lalo na sa mga pamilya at biktima na umaasa sa katarungan.

Ang Baraha ng Depensa Laban sa ‘Trial by Publicity’

Sa gitna ng pangkalahatang outcry, nagbigay ng pahayag si Attorney Hillary Algones Reserva, ang legal council ng mga akusado [01:09]. Tiniyak ni Atty. Reserva na bago pa man mailipat ang kaso sa DOJ, nakapagsumite na sila ng kanilang counter-affidavit sa provincial prosecutor’s office ng Surigao del Norte. Ito ang kanilang unang baraha—ang depensa—upang harapin ang mga kaso sa pormal na legal na paraan, at hindi sa court of public opinion.

Ayon kay Atty. Reserva, sisikapin nilang pigilan ang pagiging “trial by publicity” ng naturang mga kaso [01:17]. Bilang pagsunod sa Konstitusyon, nanindigan ang kampo ng SBSI sa prinsipyong presumption of innocence [01:30], na nagpapahiwatig na dapat ituring na inosente ang isang akusado hangga’t hindi napatutunayang nagkasala sa harap ng hukuman. Ang pahayag na ito ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pagpapanatili ng balanse at patas na pagdinig, sa kabila ng dami at bigat ng mga akusasyon.

Pansamantalang pinalaya si Kilario at ang kanyang mga kasama mula sa kustodiya ng Senado upang makadalo sa imbestigasyon ng DOJ [01:30]. Ang pagpapalaya ay naganap matapos silang ma-cite in contempt ng Senado noong Setyembre 28, dahil sa paulit-ulit na pagtanggi sa alegasyon ng child marriage sa Sitio Kapihan, Surigao del Norte, sa kabila ng matitinding testimonya ng mga biktima [01:48].

Ang Paghahanap ng Katotohanan ng Senado: Mula sa Sekswal na Pangaabuso hanggang sa Shabu Laboratory

Ang pagdinig sa Senado ay hindi lamang nagbunyag ng child marriage kundi naglahad din ng isang mas malalim at mas nakakagimbal na kuwento [02:00]. Ayon sa mga report, sinusuri ng Senate panel ang operasyon ng umano’y shabu laboratory, sistematikong panggagahasa, sexual abuse, trafficking, forced labor, at child marriage na kinasasangkutan ng SBSI. Ang mga alegasyong ito ay nagpinta ng larawan ng isang organisasyong hindi lang nagbibigay ng serbisyo kundi sumasailalim din sa malalaking krimen sa ilalim ng balabal ng pananampalataya.

Upang makagawa ng isang “credible na ulat ng komite,” magsasagawa ang isang joint Senate committee ng ocular inspection sa Sitio Kapihan [02:22]. Ang on-site investigation na ito ay inaasahang magbibigay ng mas kongkretong ebidensya at magpapatibay sa testimonya ng mga biktima, na siya namang magiging kritikal sa isasampang kaso.

Ang DOJ, Determinado sa Kaso: Pagkilos Laban sa Pang-aabuso

Sa kabilang dako, nagpakita ng seryosong pagkilos ang DOJ. Tiniyak ni Justice Secretary Jesus Crispin “Boying” Remulla na seryoso ang kagawaran sa pagtukoy at pagsasampa ng anumang kaso na maaaring magresulta sa koordinasyon ng iba’t ibang ahensya ng gobyerno [02:38]. Ayon kay Remulla, nangangalap sila ng mga ebidensyang makakatulong para sa posibleng pagsasampa ng kaso laban sa grupo [02:55].

Ang mahalaga aniya, ay ang pagkakaroon ng coordinated o iisang direksyon ng kaso [03:07], kung saan magkakatuwang ang mga ahensya ng pamahalaan para matugunan ang isyu. Bilang bahagi ng pagpapalawak ng imbestigasyon, hihingin din ng DOJ ang kooperasyon ng Department of Education (DepEd) dahil sa mga ulat na nagagamit ang pondo ng 4Ps (Pantawid Pamilya Filipino Program) sa operasyon ng SBSI [03:16]. Ang pagkakasangkot ng social welfare fund ay nagdaragdag ng panibagong layer ng kontrobersya at posibleng kaso ng pandaraya o maling paggamit ng pondo ng gobyerno.

Ang mga Biktima: Tiyak na Proteksyon at Kagimbal-gimbal na Testimonya

Sa lahat ng legal na usapin at pulitikal na diskusyon, nananatiling sentro ang mga biktima, lalo na ang mga menor de edad. Tiniyak ni Senador Ronald “Bato” dela Rosa na mananatili sa kustodiya ng gobyerno ang ilang menor de edad na tumakas mula sa Sitio Kapihan [03:29]. Sila ay nasa ilalim ng pangangalaga ng Inter-Agency Council Against Trafficking (IACAT) at ng Department of Social Welfare and Development (DSWD) [03:46], at papayagan silang tumestigo sa imbestigasyon.

Ang desisyong ito ay nagpapakita ng matinding pangangalaga sa mga bata, na ang mga karanasan ay nagbigay-linaw sa kadiliman ng nangyayari sa loob ng grupo. Umapela naman si dating Mayor Galanida na payagan ang dalawang batang saksi na tumestigo bilang depensa ng grupo, upang salungatin ang alegasyon ng tatlong menor de edad na pilit silang ipinakasal sa edad na 12, ginawang child soldier, at pinagawa ng mahihirap na bagay [03:55]. Ang apela na ito ay nagpapakita kung gaano kasensitibo at kritikal ang testimonya ng mga bata sa resolusyon ng kaso.

Ang Teorya ng ‘Dummy Leader’: Sino ang Tunay na Utak?

Isa sa mga pinakamalaking rebelasyon na lumabas sa pagdinig sa Senado ay ang paniniwala ni Senador Dela Rosa na si Jey Rence Kilario, ang Senior Agila, ay isang dummy lamang [04:29]. Ayon kay Dela Rosa, kumikilos si Kilario sa kumpas ng kanyang mga advisors [04:38], isang sitwasyon na kanyang napagtanto batay sa testimonya ng ilang batang biktima at dating miyembro ng SBSI.

Bagamat mariing pinabulaanan ng lider ng grupo ang kawalan ng katotohanan sa alegasyon ng child abuse, underage marriage, at extortion [04:47], patuloy na binibigyang-diin ni Dela Rosa ang papel ng mga pinuno [05:07]. Ang mga advisors ni Kilario ay kinilala bilang ang negosyanteng si Karen Sanico at ang sekretaryo nitong si Janet Ahok, kasama si dating Mayor Galanida [04:56]. Kung ginagamit man si Kilario bilang dummy, nananatiling ang mga lider ng SBSI ang nagbibigay ng illegal instructions at nagpapataw ng parusa sa miyembro nito, aniya. Ang teoryang ito ay naglalagay ng pagdududa sa kung sino talaga ang may hawak ng kapangyarihan at kung sino ang dapat managot sa mga krimen.

Ang Deadline: DOJ Resolution sa Kalagitnaan ng Nobyembre

Sa huli, ang pinakahihintay na balita ay ang resolusyon ng kaso. Tiniyak ni Justice Undersecretary Nicholas Felix Ty na target ng DOJ na ilabas ang resolusyon sa kaso sa kalagitnaan ng Nobyembre [05:29]. Ang deadline na ito ay nagbibigay ng liwanag at pag-asa sa mabilis na paghahanap ng katarungan.

Bukod pa rito, maghahain din ng supplemental complaint ang NBI dahil sa mga bagong alegasyon laban sa mga respondents [05:37]. Ang karagdagang complaint na ito ay nagpapahiwatig na patuloy ang pag-usbong ng mga ebidensya at testimonya laban sa SBSI, na lalong nagpapatibay sa determinasyon ng gobyerno na tuldukan ang isyung ito. Iginiit ni Ty na batid ng kagawaran ang kahalagahan ng usaping ito [05:48], kung kaya’t inaasahan nila na madesisyunan na ang reklamo sa Nobyembre.

Ang pagtatapos ng Nobyembre ay hindi lamang magtatapos sa isang buwan kundi maghahatid din ng posibleng pagbabago sa buhay ng mga biktima at ng mga komunidad na apektado ng operasyon ng SBSI. Ang resolusyon ng DOJ ay magiging hudyat ng formal na paglilitis, kung saan lilitaw ang katotohanan at hahatulan kung sino ang dapat managot sa mga krimen na nagdulot ng matinding paghihirap at trauma. Ang laban para sa katarungan ay malapit nang matapos, at ang mundo ay naghihintay ng pinal na desisyon

Full video: