Sayawan sa Burol ni Anna Feliciano: Pagdiriwang ng Buhay o Kawalan ng Respe­to?

Sa mga lamay at burol, karaniwan nating inaasahan ang mga eksenang tahimik, puno ng dasal, at paggunita sa alaala ng pumanaw. Ngunit sa unang gabi ng burol ni Anna Feliciano, tila tinalikuran ng mga nakidalamhati ang nakagisnang tradisyon. Sa halip na katahimikan, musika at sayawan ang bumalot sa memorial chapel—isang hindi pangkaraniwang tagpo na agad naging usap-usapan sa social media.

Ang video ng kaganapan, na in-upload sa YouTube sa pamagat na “Mga Kaganapan sa Unang Gabi ng Burol ni Anna Feliciano – Mga Bisita Nagsayawan”, ay nagpapakita ng mga bisitang tila nagdiriwang kaysa nagluluksa. Habang tumutugtog ang awiting “How Much I Love You”, makikita sina Michael Flores at Joshua Zamora—mga kilalang dancer at choreographer—na gumagawa ng isang mala-ritwal na sayaw. Kasama rin sa nabanggit si Joy Canio Feliciano, isang miyembro ng pamilya, na tila emosyonal na nakamasid habang ginaganap ang pagtatanghal.

Isang Kakaibang Parangal

Ayon sa mga nakasaksi, ang sayawan ay hindi simpleng libangan kundi isang tribute performance—isang espesyal na alay para kay Anna Feliciano na umano’y isa ring mahilig sa sining ng sayaw. Ang musika at galaw ay simbolo raw ng kanyang masiglang personalidad, at nais ng mga kaibigan at pamilya na gunitain siya sa paraang puno ng buhay at pag-ibig, hindi ng lungkot.

Ngunit hindi lahat ay nakaunawa sa ganitong pahayag ng damdamin. Marami ang nagsabing hindi ito naaangkop sa isang burol, lalo na’t sa mga tradisyonal na Pilipino, ang lamay ay banal na panahon ng pagdarasal at pagninilay. Sa social media, lumitaw ang mga komento ng pagkagulat at pagkadismaya: “Burol ba ‘yan o party?”, “Nasaan ang respeto sa patay?” Gayunpaman, may iba ring umalma sa mga batikos at sinabing, “Kung ito ang paraan nilang magpaalam, sino tayo para humusga?”

Pagitan ng Lungkot at Pagdiriwang

Ang naturang eksena ay nagsilbing paalala kung paanong nagbabago ang paraan ng mga Pilipino sa pagharap sa kamatayan. Kung noon ay tahimik at puno ng dasal, ngayon ay unti-unting tinatanggap ng ilan na maaaring ipagdiwang ang buhay ng pumanaw sa mas masiglang paraan. Ang celebration of life ay konseptong laganap na sa ibang bansa, at tila unti-unting pumapasok sa kulturang Pilipino.

Sa video, maririnig ang mga linya ng kanta: “How much I love you, can’t you tell and see what you’re doing to me?”—isang liriko ng pagmamahal at pagnanais na manatili ang alaala ng isang mahal sa buhay. Habang umaandar ang tugtugin, makikita ang mga bisitang sabay-sabay na pumapalakpak, nakangiti, at nakikisayaw. Sa likod ng ngiti, kapansin-pansin din ang mga luhang pumapatak mula sa ilang nakidalamhati—isang halo ng saya at pangungulila.

Ang Likas na Emosyon ng mga Pilipino

Hindi maikakaila na likas sa kulturang Pilipino ang pagpapahayag ng emosyon sa pamamagitan ng sining—kung hindi awitin, ito’y sayaw. Sa bawat pag-indak nina Flores at Zamora, tila ipinahahayag nila ang mensaheng “Hindi natatapos ang buhay sa kamatayan.” Ang pag-alay ng sayaw ay hindi lamang para aliwin ang mga bisita, kundi upang ipakita ang lalim ng ugnayan at pagmamahal nila kay Anna.

Ang ganitong uri ng paggunita ay nagpapakita rin ng isa pang mukha ng pagluluksa—ang pagsasakatuparan ng pahayag na “Celebrate the life, not the loss.” Sa kabila ng lungkot, pinipili ng ilan na alalahanin ang masasayang sandali kaysa malugmok sa dalamhati.

Hating Opinyon, Buhay na Diskusyon

Hindi maikakaila, naging mainit na usapin sa social media ang video. Habang ang iba ay humahanga sa tapang ng pamilya Feliciano na gawing makulay ang burol, marami ang nagsasabing tila nawawala ang solemnidad at respeto sa ganitong mga kilos.

Sa mga komentong lumabas, may nagsabing: “Baka ito mismo ang hiling ng yumaong si Anna—na ipagdiwang ang kanyang buhay sa musika at tawa.” Ang iba naman ay nanindigan: “Ang lamay ay banal. Hindi dapat gawing sayawan.”

Anuman ang panig ng isa, malinaw na ang kaganapan ay nagbigay ng puwang para pag-usapan kung paano nga ba dapat harapin ng mga Pilipino ang kamatayan sa makabagong panahon.

Ang Mensahe sa Likod ng Sayaw

Sa pagtatapos ng video, bumabalot muli ang musika habang sumasabay ang lahat sa ritmo ng awitin. Walang halakhak na malakas, ngunit may halatang ginhawang bumabalot sa mga mukha. Marahil, iyon ang mismong diwa ng parangal: isang pagpapakita ng pag-ibig, isang pagtanggap, at isang pagpapaalam na may ngiti.

Ang burol ni Anna Feliciano ay nananatiling usap-usapan hindi dahil sa gulo, kundi dahil sa tapang nitong lumihis sa tradisyon. Maaaring iba-iba ang pananaw ng mga tao, ngunit isang bagay ang tiyak—ang gabi ng sayawan ay hindi lamang tungkol sa kasiyahan, kundi tungkol sa pagmamahal na hindi natitinag, kahit sa harap ng kamatayan.

Sa huli, tanong ng marami: Hanggang saan ang hangganan ng “pagdiriwang ng buhay”? Sa kaso ni Anna Feliciano, ang sagot ay malinaw—hanggang sa huling indak ng musika.