WALANG BATAS, WALANG KASALANAN? OMBUDSMAN, SINARHAN ANG PINTO SA MGA BIKTIMA NG RED-TAGGING; KASO KONTRA NTF-ELCAC OFFICIALS, IBINASURA DAHIL ‘WALANG PRINSIPYO NG BATAS’— CONGRESSMAN, NAGPROTESTA

Sa mga bulwagan ng kapangyarihan, kung saan dapat manaig ang bigat ng hustisya, isang nakakabiglang kumpirmasyon ang umalingawngaw: Ang mga kasong inihain laban sa ilang dating opisyal ng National Task Force to End Local Communist Armed Conflict (NTF-ELCAC), kabilang na ang kontrobersyal na sina Major General Parlade Jr. at Lorraine Badoy, ay tuluyan nang ibinasura ng Office of the Ombudsman.

Ang dahilan? Isang nakakalulang teknikalidad: “Wala naman pong batas na nagbabawal sa Red tagging.” [03:56]

Ang pahayag na ito, na binitiwan ng kinatawan ng Ombudsman, ay hindi lamang nagdulot ng pagkadismaya kundi nag-iwan ng isang malaking katanungan: Kung ang isang aksyon ay nagdudulot ng pagkamatay at perwisyo, ngunit walang direktang batas na nagbabawal dito, malaya na ba itong isagawa ng mga nasa kapangyarihan?

Ang pangyayaring ito, na umigting sa isang pagdinig sa Kongreso, ay nagbigay-liwanag sa isang matagal nang krisis sa legal at pampulitikang tanawin ng Pilipinas: Ang isyu ng red-tagging at ang kawalan ng pananagutan ng mga indibidwal na gumagamit nito bilang sandata.

Ang “Palusot” at ang Kaldero ng Galit

Nagsimula ang tensyon nang busisiin ni Congressman Raoul Manuel ang Ombudsman hinggil sa kalagayan ng humigit-kumulang anim (6) na administratibo at dalawang (2) kriminal na reklamo [02:47] na inihain mula pa noong 2020 laban sa ilang dating miyembro ng NTF-ELCAC. Ang mga kasong ito ay isinampa ng iba’t ibang grupo—mga tagapagtanggol ng karapatan, mga abogado ng bayan, alternatibong media, at mga lider ng civil society.

Dahil sa kawalan ng Anti-Red-Tagging Law, napilitan ang mga complainant na gamitin ang umiiral na batas, tulad ng Republic Act 3019 (Anti-Graft and Corrupt Practices Act) at ang Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees (RA 6713), upang panagutin ang mga opisyal na sinasabing nag-abuso sa kanilang posisyon sa pamamagitan ng red-tagging [05:04].

Dito umusbong ang sentro ng kontrobersiya. Ang Ombudsman, sa pamamagitan ni Justice Martirez, ay nagpahayag ng matinding pagtutol sa estratehiyang ito, at direkta itong tinawag na “palusot”.

“Dahil nga walang red taging pa-fan mo ng kaso ng violation ng antigraft and corrupt practices act, eh para lang po ‘yun ‘yung nagpalusot tayo eh,” [06:00] mariing sabi ng kinatawan ng Ombudsman. Ang paggamit daw ng tanggapan para aksyunan ang mga kasong ang pinakapuno’t dulo ay red-tagging—na walang legal principle sa batas—ay hindi dapat gawin. Tila ipinahihiwatig na ginagamit lamang ang Ombudsman para sa mga kasong sikat o kontrobersyal, o laban sa mga indibidwal na mataas ang posisyon, sa halip na tumutok sa mga tunay na kaso ng katiwalian na sakop ng kanilang hurisdiksyon [06:58].

Ang salitang “palusot” ay hindi lamang nagpakulo ng dugo. Sa mata ng mga biktima, ito ay isang insulto. Sa halip na makita ang hirap at desperasyon ng mga tagapagtanggol ng karapatan na humanap ng butas sa batas para lamang magkaroon ng pananagutan, tiningnan ito ng Ombudsman bilang isang manipulasyon sa proseso ng batas.

Ang Pagtutol ni Cong. Manuel: Ang Red-Tagging Ay Isang Death Warrant

Hindi nagpatinag si Congressman Manuel. Agad siyang tumugon, hindi lamang para depensahan ang mga nagreklamo, kundi para ipamukha sa tanggapan ng Ombudsman at sa buong sambayanan ang mapait na katotohanan: Ang red-tagging ay hindi lamang basta-basta salita [08:19].

“Mr chair, para po sa enlightenment ng ating mga kapwa civil servants and public officials Mr chair, ‘yung red tagging po hindi lang po ‘yan basta salita… Meron na po talagang nangyaring mga masamang bagay dahil sa Red tagging,” [08:19] pagdidiin ni Manuel.

Ibinunyag niya ang matinding epekto ng state-sponsored na pagbabanta:

Pagkamatay ng mga Inosente: May mga indibidwal na na-red tag at kalaunan ay napatay na [08:52].

Pagkaparalisa ng Serbisyo Publiko: Naaapektuhan nito ang pagganap ng mga public officials at civil society organizations sa kanilang tungkulin, na siyang nagiging dahilan ng paghina ng kanilang mga adbokasiya at serbisyo sa komunidad [08:38].

Ang red-tagging, aniya, ay hindi isang simpleng kaso ng paninira. Ito ay isang banta sa buhay. Sa pagbasura ng Ombudsman sa mga kaso dahil sa kawalan ng batas, para kay Manuel, ay katumbas ng “enabling red tagging” [09:07]—tila pinapayagan at binibigyan ng impunity ang mga nasa likod ng ganitong uri ng pamamaraan.

“Nakakalungkot isipin na ‘yung mga buhay na nawala because of red tagging… Hindi na Mahirap na pong ibalik ‘yun Mr Cher,” [09:24] malungkot na binigyang-diin ni Manuel. Ang pinsala ay nagawa na, at ang pagkawala ng buhay ay hindi na mababayaran ng anumang desisyon.

Ang Panganib ng Legal Vacuum

Ang gitna ng debate ay umiikot sa isang legal vacuum—ang espasyo sa batas na hindi napupunuan. Sa isang banda, tama ang Ombudsman na ang kanilang hurisdiksyon ay nakabatay sa mga isinasaad ng batas. Dahil walang Anti-Red-Tagging Law, hindi nila maaaring gamitin ang kanilang awtoridad upang maging judge sa moral o pampulitikang implikasyon ng red-tagging, kahit pa ito ay nagdudulot ng tiyak na kamatayan.

Ngunit ang paninindigan na ito ay naglalantad ng isang mas malaking suliranin sa sistema ng hustisya. Sa lipunang ang mga batas ay hindi nakakahabol sa mabilis na pagbabago ng mga porma ng pag-abuso, ang pagiging strikto sa teknikalidad ay nagiging hadlang sa pagkamit ng hustisya. Ang mga nagrereklamo, na kinailangang magbalangkas ng mga kaso batay sa mga anti-graft provisions—na may kinalaman sa “unreasonable, unfair, oppressive or discriminatory acts” [01:13]—ay ginawa ito sa paniniwalang ang isang pampublikong opisyal na gumagamit ng pondo at kapangyarihan ng estado upang siraan at ilagay sa panganib ang buhay ng mamamayan ay isang corrupt practice sa pinakamalawak na konteksto.

Ang pagtawag sa kanilang legal strategy na “palusot” ay hindi lamang pagbasura sa kaso kundi pagwawalang-bahala sa diwa ng batas: Ang pagprotekta sa mamamayan.

Ang Banta sa Demokrasya at ang Panawagan para sa Proactive na Aksyon

Ang insidente sa pagdinig ay hindi lamang tungkol sa isang kaso; ito ay tungkol sa culture of impunity na tila pinahihintulutan ng ilang ahensya ng gobyerno.

Ang red-tagging ay pangunahing ginagamit laban sa mga aktibista, mamamahayag, tagapagtanggol ng karapatan, at maging mga pulitiko na kumokontra sa status quo. Ang pagtanggi ng Ombudsman na panagutin ang mga nag-red-tag ay nagpapadala ng isang mapanganib na mensahe: Manatili kayong tahimik, dahil ang tagging na ito ay hindi mapaparusahan hanggang sa magkaroon ng bagong batas.

Sa huling bahagi ng kanyang pagtutol, nagbigay ng emosyonal na apela si Congressman Manuel. Iginiit niya na ang mga rights defenders at people’s lawyers na naghain ng reklamo ay sila ring nagtatanggol sa mga mahihirap—mga magsasaka, mangingisda, at manggagawa [09:50]. Hindi dapat paghiwalayin ang kanilang mga adbokasiya. Ang pag-atake sa kanila ay pag-atake rin sa mga taong kanilang pinaglilingkuran.

Nananawagan si Manuel para sa isang mas proactive na pamamaraan [09:44] sa pagtugon sa isyu, lalo na’t “damage has been done” [09:24] at mga buhay na ang nawala. Kung hindi man kriminalisado ang red-tagging, dapat hanapan ng paraan ng Ombudsman na gampanan ang kanilang tungkulin na panagutin ang mga opisyal sa pag-abuso sa kapangyarihan at paggamit ng kanilang posisyon para magdulot ng pinsala sa publiko.

Sa kasalukuyan, habang inihayag na ibinasura na ang kaso laban kay Parlade at patuloy pa rin ang imbestigasyon sa isa pang kaso laban kay Badoy [10:39], nananatili ang hamon kay Manuel na magsumite ng kumpletong listahan ng mga kaso upang mabigyan ng pormal na status report ng Ombudsman. Ngunit ang teknikal na prosesong ito ay hindi dapat magsilbing tabing sa mas malaking isyu: Ang rule of law ba ay nakabase lamang sa letter of the law, o dapat din ba itong tumugon sa diwa ng hustisya at pagprotekta sa buhay ng tao?

Ang desisyon ng Ombudsman ay nagturok ng malalim na sugat sa laban para sa karapatang pantao sa Pilipinas. Sa isang bansa kung saan ang mga salita ay maaaring maging mitsa ng kamatayan, ang kawalan ng batas na direktang sumasaklaw sa red-tagging ay nagiging kanlungan para sa mga naghahasik ng takot. Ang artikulo na ito, na base sa mga kaganapan sa pagdinig, ay naglalayong maging isang paalala sa publiko: Ang laban para sa isang batas na magpaparusa sa red-tagging ay hindi lamang isang pulitikal na usapin; ito ay isang kagyat na pangangailangan upang ipagtanggol ang buhay at demokrasya ng Pilipinas.

Patuloy nating babantayan ang mga kaganapan at ang magiging reaksyon ng mga tagapagtanggol ng karapatan. Ang red-tagging, na minsang tinawag na political assassination, ay hindi dapat maging isang legal loophole lamang.

Full video: