Kuwento ng Pagtataksil at Pandaraya: Bakit Walang Awa Ibinenta ang Conjugal Property Bago Sumapit ang Kapaskuhan?

Ang Pasko ay sinasabing panahon ng pag-ibig, pagkakaisa, at pagbabalik-tanaw sa mga pamilya. Ngunit para kay Maria Neneng Abarte-Manug, ang huling bahagi ng taon ay naging hudyat ng isa sa pinakamasakit at pinakamasalimuot na trahedya sa kanyang buhay. Sa halip na maghanda para sa isang masayang selebrasyon kasama ang kanyang mga anak, natagpuan niya ang kanyang sarili na humihingi ng tulong at hustisya, matapos umanong abandunahin ng kanyang asawa, at higit pa sa lahat, ilegal na ipagbili ang kanilang mga pinagsamahang ari-arian para tustusan ang pamumuhay nito kasama ang sinasabing kabit.

Ang kasong ito, na itampok sa sikat na programa ng pagtulong sa publiko, ay nagpapakita ng isang malalim at masakit na problema sa loob ng pamilya, na nagpapaalala sa lahat ng kahalagahan ng pag-alam sa batas, lalo na patungkol sa mga karapatan ng mag-asawa at pagmamay-ari ng ari-arian.

Ang Mapait na ‘Pabagong Kita’

Sa mata ng publiko, ang kwento ni Neneng ay nagpapahiwatig ng tindi ng pagtataksil hindi lamang sa damdamin kundi maging sa aspeto ng pinansyal. Ayon sa emosyonal na salaysay ni Neneng, ang kanyang asawa, si Ramon Manug, ay mayroong ibang kinakasama, si Lorena Capio (o Larena Capio). Ang pagkakaroon ng kabit ay hindi na bago sa mga kaso ng pagtataksil, ngunit ang ginawa umano ni Ramon ay labis na lumampas sa hangganan ng moralidad at batas.

Sa gitna ng kanilang paghihiwalay, at sa oras na ang mga pamilya ay naghahanda na sa pagdiriwang ng Pasko, isinagawa umano ni Ramon ang isang desisyon na nagpabagsak sa buhay ni Neneng: ang pagbenta ng kanilang conjugal properties. Ang ari-ariang ito, na pinaghirapan nilang mag-asawa, kabilang ang lupa at bahay sa Davao at maging sa Cagayan de Oro, ay diumano’y ibinenta ni Ramon nang walang pahintulot o kaalaman ni Neneng. Ang mas masakit, ang perang nakuha sa pagbenta ay ginamit umano upang itaguyod ang pamumuhay nila ng kanyang kinakasama.

Ang pandarayang ito ay nagdulot ng malalim na sugat at matinding takot kay Neneng, na biglang naharap sa katotohanan na wala na silang matitirahan. Ang kawalan ng tahanan bago pa man sumapit ang Pasko ay nagdagdag ng bigat at pait sa kanilang dinaranas. Sa loob ng batas ng Pilipinas, ang pagbebenta ng ari-arian na pinagsamahan ng mag-asawa (conjugal property) nang walang pirma at pahintulot ng kabilang partido ay itinuturing na ilegal at walang bisa, lalo na kung ang kasal ay nasa ilalim ng Absolute Community of Property o Conjugal Partnership of Gains.

Labanan para sa Karapatan at Hustisya

Dahil sa matinding kawalang-katarungan at kawalan ng pag-asa, nagpasya si Neneng na lumapit sa programa ni Raffy Tulfo upang humingi ng tulong. Ang programa ay kilala sa mabilis at prangka nitong aksyon, lalo na sa mga kaso ng pang-aabuso at paglabag sa karapatan.

Ang kaso ni Neneng ay isang malinaw na paglabag sa Artikulo 96 at 124 ng Family Code ng Pilipinas, na malinaw na nagbibigay-diin na ang pagbebenta, pagsangla, o anumang transaksyon na may kinalaman sa mga pinagsamahang ari-arian ay nangangailangan ng lagda ng parehong mag-asawa. Ang pagbebenta na walang pahintulot ay itinuturing na void o walang bisa.

Sa isinagawang pagdinig at konprontasyon na isinagawa ng programa, naging malinaw ang panig ni Neneng at ang tila pag-iwas o pagtatago sa katotohanan ni Ramon. Sa huli, ang koponan ni Tulfo ay nagbigay ng direktang aksyon:

Pag-aksyon sa Bigamy at Adultery: Dahil sa patuloy na pakikisama ni Ramon sa ibang babae habang kasal pa kay Neneng, iminungkahi ang pagsasampa ng kasong Bigamy laban kay Ramon (kung sakaling nagpakasal si Ramon at Lorenal sa pangalawang pagkakataon) at Adultery (pakikiapid) laban sa dalawa. Ang mga kasong ito ay may kalakip na parusang pagkakakulong.

Pagbawi ng Ari-arian: Ang legal na koponan ay agad na kumilos upang magsampa ng kaso para bawiin ang share ni Neneng sa mga naibentang ari-arian. Ang layunin ay mapawalang-bisa ang mga nagawang transaksyon ni Ramon upang maibalik ang mga ito sa kanilang Community/Conjugal Property at maibigay ang nararapat na bahagi ni Neneng.

Annulment/Declaration of Nullity: Upang tuluyan nang makalaya si Neneng sa mapait na kasal, tutulungan siyang magsampa ng kaso ng annulment o declaration of nullity of marriage.

Ang interbensyon na ito ay nagbigay ng panibagong pag-asa kay Neneng. Sa pamamagitan ng mabilis na aksyon at legal na tulong, may pagkakataon siyang mabawi ang kanyang karangalan, ang kanyang bahagi sa ari-arian, at ang kanyang kalayaan mula sa isang mapanlinlang na relasyon. Ang emosyon at pagkadismaya ni Neneng ay kitang-kita, lalo na nang makita niya kung paanong ang kanilang pagsasama ay winasak hindi lamang ng pagtataksil, kundi ng talamak na pandaraya sa pinansyal. Ang kanyang kwento ay naging tinig ng maraming kababaihan na nakakaranas ng ganitong uri ng pang-aabuso, lalo na sa aspeto ng conjugal assets.

Ang Mensahe sa Publiko

Ang kaso nina Neneng at Ramon ay nagpapahiwatig ng kritikal na pangangailangan para sa kamalayan sa mga legal na karapatan. Maraming Pilipino ang hindi lubos na nakakaalam na sa ilalim ng Family Code, ang mag-asawa ay may pantay na karapatan sa Community Property (para sa kasal noong 1988 pataas) o Conjugal Partnership of Gains (para sa kasal bago ang 1988). Kung walang kasunduan bago ang kasal (Pre-nuptial agreement), lahat ng ari-arian na nakuha habang sila ay kasal ay itinuturing na pinagsamahan at kailangan ng pirma ng parehong partido para sa anumang malaking transaksyon.

Ang kwento ni Neneng ay nagsisilbing babala sa mga nagnanais gumawa ng ilegal na pagbebenta ng ari-arian nang walang pahintulot ng asawa—may matinding legal na parusa na naghihintay. Ito rin ay isang paalala sa mga biktima ng pagtataksil at pandaraya na hindi sila nag-iisa at may mga mapagkukunan ng tulong, tulad ng mga public service program at legal aid services, na handang tumulong sa kanila na ipaglaban ang kanilang karapatan at makuha ang hustisyang nararapat. Ang pag-asa ni Neneng na makapag-simula muli nang malaya at makapagbigay ng maayos na buhay sa kanyang mga anak, sa kabila ng lahat ng sakit, ay isang patunay ng kanyang katatagan. Sa huli, ang hustisya ang pinakamagandang regalo na matatanggap niya ngayong Pasko.

Full video: