Sa Gitna ng Pagdinig Tungkol sa 2012 PDEA Operation: Saksi, Ipinakulong ni Bato Dela Rosa Matapos Magbago ng Kwento

Ang Nagsisinungaling at ang Utos na Aresto

Sa isa sa pinaka-dramatiko at nag-aalab na tagpo sa kasaysayan ng pagdinig sa Senado, umabot sa sukdulan ang tensyon nang biglang magbato ng utos si Senador Ronald “Bato” Dela Rosa, ang tagapangulo ng Senate Committee on Public Order and Dangerous Drugs, na ipaaresto ang isa sa mga pangunahing testigong si Mr. Pikoy Santiago. Ang matinding galit ng Senador ay nakatutok sa tila walang katapusang pagbabago ng depensa ni Santiago, na sa huli ay umamin na ang kanyang mga naunang pahayag—kabilang na ang seryosong alegasyon ng posibleng pagpatay—ay pawang “kathang-isip” lamang [12:09].

Ang eksenang ito ay hindi lamang nagpakita ng seryosong paghahanap ng katotohanan ng Senado kundi naglantad din ng isang malaking krisis ng kredibilidad na bumabalot sa sensitibong imbestigasyon ukol sa alegasyon ng pagpapahinto sa isang malakihang operasyon ng Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA) noong 2012. Ang desisyon ni Senador Dela Rosa na i-cite for contempt si Santiago at ipasakamay sa kustodiya ng Senado ay isang malinaw na mensahe: sa loob ng bulwagan ng Kongreso, ang pagsisinungaling ay may kaakibat na parusa [17:06].

Ang Puso ng Kontrobersya: Sino ang Nagpundo ng Pagpapahinto?

Ang pinagmulan ng lahat ng kaguluhan ay ang testimonya ni dating PDEA Agent Jonathan Morales, na nag-akusa na may utos mula sa matataas na puwesto sa pamahalaan na pigilan ang pag-iimbestiga laban sa mga personalidad na diumano’y sangkot sa ilegal na droga, kabilang sina aktres Maricel Soriano at Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. Sa salaysay ni Morales, sinabi umano sa kanya ni Deputy Director General for Operations Asik Gadapan (na ngayo’y pumanaw na) na ang nagbigay ng instruksyon na ihinto ang operasyon ay ang noo’y Executive Secretary (ES) na si Paquito “Paki” Ochoa Jr. [04:39].

Ito ay isang napakabigat na paratang na direktang nag-uugnay sa mataas na opisyal ng pamahalaan sa posibleng cover-up ng isang seryosong kaso ng droga. Dahil dito, ipinatawag si ES Ochoa para harapin ang alegasyon. Sa pagharap ni Ochoa sa Komite, mariin niyang pinabulaanan ang lahat ng akusasyon. “I have absolutely no idea, sir,” ang kanyang matatag na tugon nang tanungin tungkol sa motibo sa likod ng pagdawit sa kanyang pangalan [05:14]. Higit pa rito, iginiit ni Ochoa na hindi niya kilala si Agent Morales o si Asik Gadapan, at wala siyang matandaang pagpupulong o pagkakataong nag-usap sila [01:53]. Ang kanyang pagtanggi ay naglagay ng matinding marka ng pagdududa sa kredibilidad ng mga salaysay sa buong imbestigasyon.

Ang Kadena ng Kaso: Mula sa Abogado Hanggang sa Mataas na Opisina

Ang mga tanong na pumupukaw sa publiko ay lalong nag-init nang lumabas ang mga detalye tungkol sa ugnayan ni ES Ochoa at ang kasalukuyang Unang Ginang, si Liza Araneta-Marcos. Kinumpirma ni Ochoa sa pagdinig na siya at ang Unang Ginang ay dating magka-partner sa isang law firm, na sinasabing may initial na “MOST” [06:47]. Bagama’t mabilis niyang sinabing nag-withdraw siya mula sa law firm noong naitalaga siya bilang Executive Secretary noong 2010 sa ilalim ng administrasyong Aquino [07:07], hindi na naiwasan ang mga ‘insinuasyon’ o paratang na may ‘conflict of interest’ [07:16].

Ang pagkakabunyag ng ugnayan na ito ay nagbigay ng panibagong emosyonal at politikal na bigat sa isyu. Sa gitna ng alegasyon ng pagpapahinto ng operasyon laban sa ilang high-profile cohorts, kabilang ang pangalan ni Pangulong Marcos, ang katotohanan na ang dating ES ay may personal at professional na koneksyon sa First Family ay hindi maikakailang nagpalalim sa hinala ng marami. Gayunpaman, muling pinabulaanan ni Ochoa na ang ugnayang ito ang nag-udyok sa kanya para magkaroon ng interes na ipahinto ang operasyon, at idiniin niyang ang lahat ng kanyang ginawa ay may kaalaman o utos ng Pangulo ng bansa [08:02].

Ang Kapus-palad na Testigo at ang ‘Kathang-Isip’ na Depensa

Ang pinakamatingkad na bahagi ng pagdinig ay ang pagtatanong kay Mr. Pikoy Santiago, na dating empleyado lamang ng PNPAC, hindi pulis o PDEA official, at na-dismiss pa sa serbisyo [13:58]. Si Santiago ay naging sentro ng usapin dahil sa isang CCTV video recording na nagpapakita sa kanya na naglalabas ng mga matitinding pahayag, kasama na ang alegasyon na pwedeng patayin si Agent Morales “anytime in any kind of method” [00:13] at [14:26].

Sa ilalim ng mahigpit na interogasyon ni Senador Dela Rosa, nagulantang ang lahat nang magbago ng tono si Santiago. Imbes na panindigan ang kanyang mga akusasyon, inamin niya na ang lahat ng iyon ay bahagi lamang ng kanyang “diskarte” [12:27] para lamang mapatawag siya sa Senado at maipakita ang kanyang mga papeles at ebidensya [12:36].

“Sa totoo lang, sir, forgive me for saying this, hindi ko po akalain na patulan niyo po ‘yung pang-ano ko sa kanila, sir,” ang pahayag ni Santiago [00:21] at [16:28], na umaamin na ang kanyang plano ay linlangin ang kanyang kausap, si “Romy,” at hindi ang Komite. Pilit niyang iginigiit na sila ang nagpapasakay sa “kwento” niya, at hindi siya ang nambibiktima [16:06].

Hindi ito tinanggap ni Senador Dela Rosa, na matapos paulit-ulit na tanungin si Santiago, ay nagtapos sa matindi at emosyonal na akusasyon. “You are lying. Come again sir, you are lying,” ang sigaw ng Senador [16:56], na sinundan ng direktang pagdinig, “I will going to cite you in contempt for lying” [17:06]. Sa gitna ng mataas na tensyon, at matapos hindi tumutol ang Komite, isinagawa ang utos na arestuhin si Santiago, na kalmado namang kinuha ang kanyang bag bago sinamahan palabas ng mga nagbigay ng utos [17:46]. Ang dramatikong pag-aresto ay nagpatingkad sa pagkadismaya ng mga mambabatas sa tila pag-aaksaya ng oras sa mga testimonya na hindi mapanghahawakan.

Ang Nakababahalang Pagliban ni James Kumar

Bukod sa tensyon na dulot ni Santiago, isa pang nakababahalang elemento ang pagliban ng isa pang testigo, si James Kumar, na sinasabing may kaalaman din sa usapin. Ipinahayag ng abogado ni Kumar na hindi makakadalo ang kanyang kliyente dahil sa biglaang pagkakasakit. Base sa medical report, nagtamo umano si Kumar ng Transient Ischemic Attack o isang uri ng stroke, at acute bronchitis [10:23] at [10:37].

Ang kawalan ni Kumar ay labis na ikinabahala ni Senador Dela Rosa, lalo na at nabanggit sa video ni Santiago ang mga banta sa buhay ni Morales. “Hindi ko rin makokonsensya kapag after this hearing, i-terminate na natin itong hearing na ito ngayon, tapos may mangyari kay Morales, mamamatay dahil hindi natin nakuha si James Kumar as to the veracity of that conversation,” pahayag ni Dela Rosa [11:29]. Idiniin niya na seryoso ang banta at hindi maaaring basta isara ang kaso nang walang kumpirmasyon mula kay Kumar [11:51].

Ang pagliban ni Kumar, sa gitna ng matitinding alegasyon at pag-aresto kay Santiago, ay nagdagdag ng lambong ng misteryo at kawalang-katiyakan sa imbestigasyon. Ito ay nagbigay-diin sa peligro at mataas na stakes na kinakaharap ng mga naglalantad ng mga sensitibong impormasyon.

Pagtatapos: Ang Huling Baraha ng Katotohanan

Ang pagdinig na ito ay isa na namang malinaw na paglalarawan ng masalimuot na paghahanap ng katotohanan sa mga kasong sangkot ang matataas na personalidad at ang kapangyarihan ng estado. Sa isang banda, may isang Executive Secretary na mariing nagpapabulaan sa anumang koneksyon sa pagpapahinto ng operasyon. Sa kabilang banda, may isang ahente na naninindigan sa kanyang kwento, habang ang isa pang ‘saksi’ ay umamin na nagsinungaling at ngayon ay nakakulong, at isa pa ay biglang nagkasakit.

Ang pag-aresto kay Santiago ay naghatid ng isang malakas na mensahe ng accountability, ngunit ang pag-amin niya na “kathang-isip” ang lahat ay nagbigay ng malaking pabor sa mga akusado. Ngunit ang mga tanong ay nananatili: Bakit niya ginawa iyon? May iba pa bang nambibiktima sa kanya? At higit sa lahat, sino ang nagsasabi ng totoo tungkol sa operasyon noong 2012?

Sa huli, ang dramatikong pagdinig na ito ay hindi lamang tungkol sa drug case o sa isang dating opisyal, kundi tungkol sa moral at integredad ng mga taong nagpapatakbo ng pamahalaan. Kailangang ipagpatuloy ang pag-iimbestiga, lalo na’t may mga buhay na nakataya, tulad ng idiniin ni Senador Dela Rosa, upang matukoy kung sino ang nagsisinungaling at kung ano ang tunay na motibo sa likod ng mga alegasyon na ito. Ang paghahanap sa katotohanan ay dapat magpatuloy, anumang emosyon o tensyon pa ang kaakibat nito.

Full video: