SINAMBOLAN NA! PAG-AARI NG MGA DAYUHAN SA POGO HUB, NABULGAR: MAYOR CAPIL, UMALMA SA PANANAGOT

Ni [Your Name/Staff Writer]

Ang kasalukuyang serye ng imbestigasyon ng Kongreso at Senado sa lumalawak na isyu ng Philippine Offshore Gaming Operators (POGO) ay patuloy na nagbubunyag ng mga nakakabiglang detalye—mga detalye na hindi lamang nagpapakita ng malawakang ilegal na operasyon kundi pati na rin ng matinding pagsubok sa integridad ng mga lokal na pamahalaan at sa pambansang seguridad. Sa pinakahuling pagdinig, naging sentro ng atensyon ang alkalde ng Porac, Pampanga, si Mayor Jing Capil, habang nagpapatuloy naman ang mga dramatikong pangyayari sa kaso ng sinuspindeng alkalde ng Bamban, Tarlac, si Mayor Alice Guo.

Ang mga pagdinig na ito ay nagbukas ng isang Pandora’s Box ng mga lihim na tila matagal nang nakatago sa ilalim ng mga legal na dokumento at corporate papers. Ang mga kaganapan ay hindi na lamang tungkol sa pagsagot sa mga simpleng katanungan kundi isa nang matinding paghaharap ng mga opisyal na pinaghihinalaang nagpapabaya at ng mga mambabatas na naghahanap ng hustisya at pananagutan. Ang emosyon ay tumitindi, at ang mga rebelasyon ay lalong nagpapalawak sa duda ng taumbayan tungkol sa mga taong pinagkakatiwalaan nilang mamuno.

Ang Pagsingil sa Porac at ang Lihim ng 98%

Isa sa pinakamalaking rebelasyon sa pagdinig ay ang paglantad sa corporate structure ng Whirlwind—ang kumpanyang may-ari ng lupa at complex ng POGO sa Porac. Ipinakita sa Kongreso na ang mayoriyang pag-aari ng kumpanya ay nasa kamay ng mga dayuhan. Ayon sa mga dokumentong iprinisinta, tanging dalawang porsyento (2%) lamang ng pag-aari ang nasa pangalan ng mga Pilipino, samantalang ang malaking bahagi, kabilang ang 58% na pag-aari ni Shang Tan, ay hawak ng mga Chinese national. Ang nakakabahalang datos na ito ay nagbigay ng matinding alarma sa mga mambabatas, na mariing nagdududa sa legalidad ng pag-aari ng lupa, na ayon sa Konstitusyon ay dapat nakalaan sa mga Pilipino.

Ang pinakamatindi rito ay ang pagtuon ng atensyon kay Catherine Cassandra Ong, na may 1% lamang na share sa kumpanya. Ngunit ang kanyang papel ay tila mas malaki kaysa sa kanyang porsyento, dahil siya ang sentro ng hinala ng dummy ownership [02:22:27]. Mariing pinagdududahan ng komite ang kanyang pagka-Pilipino, na nag-ugat sa matinding suspetsa na siya, at marahil ang iba pa, ay nagpapanggap lamang bilang Pilipino—o tinatawag na dummy owner—upang makalusot sa mga batas na naglilimita sa pag-aari ng lupa at korporasyon ng mga dayuhan sa Pilipinas.

Naging direkta ang tanong kay Mayor Capil tungkol sa tunay na pagkakakilanlan ni Ong. At sa harap ng Kongreso, umamin si Capil: “Hindi po siya Sir Pilipino,” [02:29:58] na nagdulot ng malaking pagkabahala at nagpatibay sa alegasyon ng ilegal na pag-aari.

Ayon sa mga mambabatas, kung mapapatunayan na si Ong ay Chinese citizen at gumamit lamang ng dummy para magmay-ari ng lupain, ang buong ari-arian ng POGO complex, na binubuo ng 42 gusali [03:20:53], ay maituturing na illegal at dapat ma-take over ng gobyerno. Ito ay isang matinding banta hindi lamang sa mga POGO operator kundi maging sa mga lokal na opisyal na pinayagan ang ganitong kalakaran sa kanilang hurisdiksyon. Ang Kongreso ay nagbigay ng utos na tukuyin ang kasalukuyang status ni Ong sa PSA at Bureau of Immigration [02:20:01] upang makita kung ilang birth certificate ang meron siya at kung anong pasaporte ang ginagamit niya sa pag-alis at pagpasok sa bansa.

Ang Depensa ni Mayor Capil: Hindi Single-Out

Sa gitna ng pag-uukilkil tungkol sa corporate ownership at ang kanyang papel, matindi ring sinagot ni Mayor Capil ang mga paratang laban sa kanya. Ipinaliwanag niya na nang siya’y maupo bilang alkalde noong 2019, nakatayo na ang POGO hub (ang Tha Court), bagamat wala pang kumpletong building at occupancy permits [08:54]. Pinuwersa siyang ipaliwanag kung bakit niya pinayagan ang patuloy na operasyon kahit pa lumabas na may mga paglabag, at lalo na, kung bakit hindi niya tuluyang ni-padlock ang pasilidad noong Enero 2024 nang hindi na niya i-isyuhan ng business permit.

Ang kanyang depensa ay umikot sa dalawang punto:

Nauna na ang Ilegalidad: Iginiit niya na ang pundasyon ng ilegalidad ay nabuo sa ilalim ng nakaraang administrasyon (ni dating Mayor Carling Dela Cruz) [01:10:04] at ang kanyang papel ay pagbibigay na lamang ng as-built permits sa oras na legal pa ang POGO noong 2019 [01:00:54]. Ngunit ang kanyang paliwanag ay nagdulot ng mas maraming tanong nang inamin niya na ang 41 pang gusali ay itinayo sa ilalim ng kanyang panunungkulan, at may kumpletong permit [04:07:40], taliwas sa kanyang unang pahayag na “dinatnan” na niya ang lahat [01:06:28]. Ang palitan ng salita sa komite ay nagpapakita ng tila pagkalito o pagtatangkang magtago sa malinaw na pananagutan.

Kahirapan sa Pagpapatupad: Ipinaliwanag niya na ang pagpa-padlock ay may seryosong proseso, at dahil ang POGO hub ay hiwalay at may sariling guard house (at ang entry/exit ay sa Angeles, hindi sa Porac) [01:18:20], naging mahirap ang inspection at pagpapatupad ng closure order. Ang kanyang pag-amin na hindi naisagawa ang tamang inspeksyon kahit pa sa loob ng kanyang termino ay nagpapakita ng tila pagpapabaya ng LGU. Tinanong siya kung bakit sila pumayag na mag-operate ang POGO nang walang sapat na inspection, at ang kanyang sagot ay nakatuon sa kawalan ng criminal reports at pag-asa sa PAGCOR [05:10:49]. Ang kanyang pag-ako na lapse sa koordinasyon [03:36:29] sa pagitan ng LGU at PAGCOR ay nagpapakita ng malaking butas sa sistema.

Gayunpaman, ang pinakamalaking hinaing ni Mayor Capil ay ang pakiramdam na siya ay singled-out [02:42:34]. Nagtanong siya, nang may matinding emosyon, kung bakit siya lang ang humaharap sa Kongreso samantalang may labindalawa (12) pang lokal na punong ehekutibo na may POGO sites na na-raid sa kanilang nasasakupan.

“Bakit ako lang po ang nandito? Nasaan ang ibang mga local chief executives na may mga POGO rin na nare-raid? Makakatulong naman po sila sa pag-draft ng batas, in aid of legislation,” pagmamakaawa ni Capil [02:41:40].

Ang kanyang panawagan ay nagbukas ng panibagong diskusyon sa komite: may selective justice ba? O ang mga ibang LGU ay mas matindi ang proteksyon kaya hindi na naiimbita? Sa huli, umayon ang komite sa hiling ni Capil na imbitahan ang ibang LCEs upang mas maging komprehensibo ang imbestigasyon.

Ang Puso ng Laban: Lifestyle Check at Kooperasyon

Upang linisin ang kanyang pangalan at harapin ang mga insinuation na siya ay protector ng POGO [03:02:22], nagpakita si Mayor Capil ng kahandaan na sumailalim sa lifestyle check at pumirma ng waiver sa Anti-Money Laundering Council (AMLC) [01:58:39]. Aniya, siya ay negosyante (pharmaceutical distributor) bago pumasok sa pulitika, at ang kanyang yaman ay pinaghirapan sa maayos at matinong negosyo [01:06:55].

“Kung iyon po ang kailangan, na ako mags-sign po ng waiver sa AMLC, I am willing to sign, kasi wala naman po akong tinatago, Mr. Chair,” mariin niyang sinabi [01:06:19].

Ang pagtanggap niya sa hamon na ito ay nagbigay ng kaunting liwanag sa pagdinig, na tila nagbigay sa kanya ng benefit of the doubt—bagamat hindi pa rin natatanggal ang mga tanong tungkol sa kanyang negligence sa pagpapatupad ng batas, lalo na sa pagpapaliwanag kung bakit walang permit ang mga structures sa residential area (tulad ng White House na may indoor firing range) na nasa kanyang hurisdiksyon [04:06:04].

Ang Dobleng Drama: Alice Guo at ang Senado

Kasabay ng paggisa kay Mayor Capil, naglabas naman ng emosyonal na liham si sinuspindeng Mayor Alice Guo kay Senate President Chiz Escudero [02:30].

Sa kanyang liham, humingi si Guo ng paumanhin kay Escudero kung nagkaroon man ng misunderstanding dahil sa kanyang naunang pahayag na tila siya ay “pinag-iinitan” nina Senators Risa Hontiveros at Win Gatchalian [02:46]. Ang nais niya lang daw ay magbigay ng suggestion batay sa problema sa Bamban, lalo na tungkol sa epekto ng kanyang suspensyon sa tulong para sa kanyang mga nasasakupan [03:03].

Bagamat hindi niya diretsahang sinabi na susuko siya, umaasa si Guo na mabibigyan siya ng pagkakataon na ipagtanggol ang kanyang sarili sa tamang forum, na binabanggit pa ang kahalagahan ng presumption of innocence [03:31].

Ang tugon ni Senate President Escudero ay malinaw at direkta: Naiintindihan niya ang hiling ni Guo, ngunit kailangan pa rin niyang lumantad [03:39]. Tiniyak ni Escudero na ligtas si Guo kapag dumalo siya sa pagdinig, at agad na babawiin ang arrest order kapag nagpakita siya [04:03]. Ang palitan ng sulat na ito ay nagdagdag ng dramatikong aspeto sa imbestigasyon—isang pagitan sa pagitan ng pagka-emosyonal na paghingi ng paumanhin at ang matibay na paninindigan ng Senado sa proseso ng batas.

Ang Hamon sa Bansa

Ang mga pagdinig na ito ay nagpapakita ng isang mas malaking laban: ang laban para sa rule of law at ang pagpapanatili ng soberanya ng Pilipinas. Ang rebelasyon tungkol sa 98% na pag-aari ng mga dayuhan sa POGO hub ng Porac ay isang wake-up call sa lahat. Hindi lamang ito tungkol sa POGO at sugal; ito ay tungkol sa tahasang paglabag sa konstitusyon at pagkontrol ng mga dayuhan sa mga ari-arian ng bansa.

Ang katanungan ni Mayor Capil kung bakit siya lang ang sinisingil ay nagpapahiwatig ng isang mas malalim at mas malawak na problema ng institutional corruption at selective enforcement. Habang patuloy ang pag-iimbestiga at ang paghahanap sa mga indibidwal tulad ni Catherine Cassandra Ong, ang responsibilidad ng bawat lokal na opisyal na maging tapat sa kanilang tungkulin ay binibigyang diin. Ang pangako ng Kongreso na imbitahan ang iba pang LCEs at ang paparating na inspeksyon sa POGO sites sa Mexico at Porac [05:54:39] ay nagbibigay ng pag-asa na sa wakas, lilitaw ang buong katotohanan at matutukoy ang tunay na mga nasa likod ng krisis na ito. Ang taumbayan ay naghihintay, at ang bawat sagot sa Kongreso ay magiging critical sa pagtukoy kung sino ang karapat-dapat manatili sa puwesto at sino ang dapat managot sa batas.

Full video: