Sikreto ng Jackpot: Paano Napunta sa Pagsusugal ang Bilyong Pondo para Sana sa Pobreng Pilipino?

Ating Timbangan: Pananagutan, Kawang-Gawa, at ang Paglalaro sa Tadhana ng Pambansang Lotto

Sa isang sesyon ng pagdinig na inihain ng isang kilalang Senador, tila naging mainit na gisado ang mga matataas na opisyal ng Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO). Sa gitna ng kaliwa’t kanang pagdududa ng publiko hinggil sa integridad ng pambansang lotto, partikular ang kontrobersyal na ₱640 milyong jackpot, walang humpay na binalatan ang mga kakatwang sistema ng ahensya. Ang sentro ng laban: ang bilyong pisong pondo na sana’y inilaan na sa pagpapagamot at kawang-gawa, ngunit sa halip ay ginamit upang “palobohin” ang premyo, isang marketing strategy na nagbigay ng panibagong alon ng pangamba at kawalang-tiwala sa taumbayan.

Ang pagsasampa ng mga katanungan ni Senador Raffy Tulfo ay hindi lamang tumuon sa pagkamit ng katarungan kundi sa pagbawi ng tiwala ng Pilipino sa isang institusyong may mandatong maging sandigan ng kawang-gawa. Sa huli, ang pagdinig ay naging isang matinding paghamon sa moralidad ng ahensya, lalo na’t ang mga pondo ay nagmumula sa pag-asa ng mga simpleng mamamayan.

Ang Milyon-Milyong Pusta ng PCSO: Isang ‘Marketing Strategy’ o Pagtataksil sa Kawang-Gawa?

Ang pinakamalaking isyu na tinalakay sa pagdinig ay ang agresibong pagdaragdag ng malalaking halaga sa mga jackpot. Ibinunyag na ang PCSO, sa pag-amin ng General Manager, ay nagkarga ng aabot sa ₱1.336 Bilyon sa iba’t ibang laro ng lotto (tulad ng 6/42, 6/45, 6/49, 6/55, at 6/58) noong Disyembre 2023 [48:16]. Ang pondo na ito ay kinuha mula sa sarili nilang Price Fund Reserve (PFR), ang kita na dapat sana ay nakalaan na.

Ipinaliwanag ng PCSO na ito ay isang promo na tinawag nilang “Handog Pakabog,” inilunsad kasabay ng kanilang ika-89 anibersaryo at bilang diskarte sa marketing para “i-excite ang market” at hikayatin ang mas maraming mananaya [04:10, 05:11]. Ayon sa ahensya, ang diskarte na ito ay naging matagumpay, kung saan kumita sila ng ₱800 milyon sa loob lamang ng 30 araw at nakalikom ng mas malaking buwis para sa gobyerno [05:18, 07:30].

Ngunit matindi ang pagtutol ng Senador sa ganitong praktis. “Walang negosyo sa buong mundo na meron na nga silang kita at yung kita nila ay ibabalik para isugal,” mariing pahayag niya [01:40, 06:37]. Para sa kanya, ang PFR ay hindi dapat gamitin sa pagsusugal pabalik, kundi sa mga proyektong panlipunan. Ayon sa tinig ng mambabatas, ang mga jackpot ay dapat na “progressive” o “snowballing,” na nangangahulugang lumalaki lamang batay sa dami at halaga ng mga taya, gaya ng standard na sistema sa buong mundo [09:36, 10:16].

Dito pumapasok ang emosyonal na bahagi ng diskurso: ang katotohanan ng kawang-gawa. Tinukoy ni Tulfo ang mga mahahalagang serbisyong nangangailangan ng pondo—mga ospital, chemotherapy, kidney dialysis, wheelchairs, at ambulansya—na dapat sana’y pinaglaanan ng surplus [06:06, 46:07]. “Yung sobra-sobra ng pera ibuhos natin doon sa kulang na kulang na ayuda sa mga nangailangan nating pobreng kababayan,” giit niya [46:07]. Ang bilyon-bilyong piso na ginamit sa augmentation ay napunta lamang sa iilan, samantalang ang maraming buhay ay nagdudusa dahil sa kakulangan.

Ang pangako ni Senador Tulfo ay malinaw: ititigil niya ang pagpapalobo ng premyo gamit ang PFR [22:18, 45:13]. Idadaan niya sa legislasyon ang pag-amyenda sa PCSO Charter upang matiyak na ang anumang surplus na pondo ay direktang mapupunta sa mga proyektong pang-kawang-gawa, sa halip na ma-revert bilang dibidendo o magamit sa loto promo [49:08, 50:56]. Ang hakbang na ito ay inaasahang magbabalik sa PCSO sa pinakatampok na mandato nito—ang maging tunay na sandigan ng kalusugan ng mga Pilipino.

Ang Multi-Milyong Konspirasyon: Root Access at ang Duda ng Manipulasyon

Ang isyu ng jackpot augmentation ay humantong sa isang mas nakakakilabot na pagdududa: ang posibilidad ng manipulasyon. Lumitaw ang mga agam-agam sa publiko na ang malaking jackpot (hal. ₱640M) ay sinadyang palakihin upang tayaan ng isang “plantadong mananaya” ang lahat ng posibleng kombinasyon [16:42]. Dahil may 14 milyong kombinasyon ang 6/49, kakailanganin ng ₱280 milyon para tayaan ang lahat, na magreresulta sa garantisadong panalo at kita na aabot sa ₱360 milyon [13:59, 14:10]. Bagama’t itinanggi ng PCSO na nangyari ang pagtaya sa lahat ng kombinasyon sa araw ng draw [23:11], ang posibilidad ay hindi pa rin nawawala sa isip ng taumbayan.

Ngunit ang mas nagbigay-pangamba ay ang usapin ng “root access.” Ibinunyag ng Senador ang isang teorya na mula sa mga IT expert na maaaring palitan ng isang taong may root access (super user account) sa sistema ng kompyuter ang numero sa taya ng isang indibidwal pagkatapos lumabas ang panalong numero, kahit pa ito’y tinaya sa isang loto outlet [24:27, 27:46]. Sa ganitong paraan, ang isang talunan na taya ay magiging panalo sa loob lamang ng system, nang hindi nagbabago ang serial number.

“Kayang palitan kung sino man yung taong may root access,” diin ng Senador [29:57].

Mariin itong itinanggi ng PCSO, na nagsabing hindi ito posible dahil sa ISO-certified at stand-alone na sistema [28:50, 38:06]. Pagkatapos ng cut-off sa 8:30 PM, ang lahat ng taya ay isinasara at inililipat sa isang flash drive na hiwalay sa online network, na ginagawang imposible ang pagdagdag o pagbago ng datos [38:06]. Gayunpaman, binatikos ni Tulfo ang kanilang kompiyansa sa seguridad.

“Lahat ng computer kayang i-corrupt… even sa Pentagon na computer… ay na-penetrate ng isang hacker,” pagpapaalala niya, binabanggit ang kaso ng US Lotto Scandal kung saan isang data security chief ang nagmanipula ng panalo [39:16, 32:57].

Dahil sa matinding pagdududa, kinilala ang dalawang tao na may hawak ng root access (super user accounts) sa sistema: ang General Manager at si AGM Arnel Casas ng gaming sector [30:15, 30:43]. Ang pagkilala sa mga taong ito ay mahalaga upang masuri ang kanilang kredibilidad at mapawi ang pagdududa ng publiko.

Laban Para sa Katotohanan: Paghingi ng BIR at PCSO Records

Upang tuluyang maalis ang agam-agam, nagbigay ng matinding utos ang Senador: kailangang ibangga at ihambing ang mga rekord ng panalo ng PCSO sa Bureau of Internal Revenue (BIR) [40:17]. Ang plano ay i-cross-check ang bilang ng mga nanalo at ang halaga ng buwis na binayaran nila, mula Setyembre 2023 pasulong. Kung mayroong kahit isang numero na hindi tugma sa pagitan ng talaan ng PCSO (ang nanalo) at ng BIR (ang nagbayad ng tax), magkakaroon ng kongkretong ebidensya ng mali [43:07].

Dahil sa legal na isyu (Section 27 ng Tax Code na nagbabawal sa BIR na maglabas ng taxpayer information nang walang pahintulot), inutos ni Tulfo ang agarang pag-issue ng subpoena duces tecum sa pamamagitan ng komite upang pilitin ang paglalabas ng mga rekord na ito, na sinagot naman ng legal department ng PCSO na sila’y susunod [44:05, 44:35]. Ang hakbang na ito ay magiging makasaysayan sa pagtatatag ng ganap na transparency sa operasyon ng lotto.

Ang Kawawang 2,000 Polai Agents: Biktima ng ‘Modernisasyon’

Hindi lamang ang integridad ng laro at ang pondo ng kawang-gawa ang tinalakay, kundi pati na rin ang epekto sa tao ng mga desisyon ng PCSO. Inilabas ang kalagayan ng humigit-kumulang 2,000 operator/ahente ng Polai (Philippine Online Lottery Agents Association Inc.) na nawalan ng hanapbuhay [51:11]. Ang mga ahente na ito, karamihan ay mga retiree, OFW, at maliliit na negosyante, ay nag-invest sa mga luma ngunit gumaganang makina (PGMC) ngunit nawalan ng trabaho dahil sa pagpapalit ng bagong sistema.

Ang pagbili ng bagong makina ay nagkakahalaga ng ₱450,000 bawat isa, isang mabigat na halaga para sa mga maliliit na negosyante [52:05]. Si Ms. Javier ng Polai ay nagpaliwanag na ang mga lumang makina (PGMC) sa Luzon ay gumagana pa at dapat sanang pinayagang gamitin o ilagay sa mga lugar na walang makina, isang solusyon na magbabalik sana ng hanapbuhay sa libu-libong ahente [54:45, 54:01].

Kinumpirma ni PCSO Chairman Junie Kuwa na ang pag-aaral sa posibilidad na gamitin muli ang mga makina ng PGMC ay isang “very well taken” na ideya, at sinabing titingnan ito ng management [57:39, 58:21].

Ang pagdinig na ito ay isang maigting na paalala na ang pambansang lotto ay higit pa sa isang laro ng pagkakataon. Ito ay isang institusyon na may tungkulin sa mga Pilipino—sa mga tumataya, sa mga ahente, at lalo na sa mga nangangailangan ng tulong. Ang laban ni Senador Tulfo na itigil ang augmentation at amyendahan ang charter ay isang malaking hakbang upang matiyak na ang PCSO ay magiging matatag na pundasyon ng kawang-gawa at malinis sa anumang pagdududa. Walang puwang ang malaking jackpot kung ito’y kapalit ng tiwala ng publiko at ng buhay ng mga naghihirap nating kababayan.

Full video: