PANGAMBA SA ‘EXTRAORDINARY RENDITION’ MULA US: Ang Hindi Kapani-paniwalang Depensa at Kondisyon na Humahadlang sa Pagsuko ni Apollo Quiboloy

Ang Pagtindi ng Hiyawan para sa Hustisya

Simula nang mag-isyu ng warrant of arrest ang Regional Trial Court ng Davao City laban kay Pastor Apollo C. Quiboloy, ang kontrobersyal na pinuno ng Kingdom of Jesus Christ (KJC), lalong tumindi ang hiyawan ng publiko at maging ng mga opisyal ng pamahalaan na papanagutin ang puganteng religious leader. Ang mga kasong kinakaharap ni Quiboloy—na kinabibilangan ng sexual abuse, child abuse, at qualified human trafficking—ay mga seryosong akusasyon na naglagay sa kanyang kasikatan sa gitna ng malaking unos. Sa kabila ng mga serye ng pagdinig sa Senado na pinangunahan ni Senador Risa Hontiveros, nanatili si Quiboloy na “di-makita,” nagpapakita lamang sa pamamagitan ng mga audio message na, ayon sa ilan, ay tila nang-iinsulto pa sa kakayahan ng gobyerno na matunton ang kanyang kinaroroonan [00:00].

Ang tila pagtawa ni Quiboloy sa kapangyarihan ng estado ay nag-udyok kay Senador Hontiveros na isulong ang mas matitinding hakbang upang sikilin ang kanyang paggalaw. Kamakailan, nanawagan si Hontiveros sa Department of Foreign Affairs (DFA) na kanselahin na ang passport ni Quiboloy [01:20]. Para sa Senador, ang pagkansela ng kanyang pasaporte ay isang kinakailangang hakbang upang mapigilan si Quiboloy na tuluyang makatakas sa batas, lalo na’t ang mga kasong kinakaharap niya ay “naglilipat sa mga hangganan at nasyonalidad” (transcend boundaries and nationalities) [00:42]. Ang panawagang ito ay may bigat, dahil tatlo sa mga victim-survivors na nagbigay-saksi sa mga Senate Hearing ay mga mamamayan ng ibang bansa [00:54]. Ang hiling na ito ng paghihigpit sa kanyang paggalaw ay isinagawa matapos aprubahan ng Philippine National Police (PNP) ang nauna ring panawagan ni Hontiveros na bawiin ang lisensya ni Quiboloy na magmay-ari at magdala ng armas, na epektibo noong Biyernes, Abril 26 [01:39].

Ang mabilis na pag-apruba sa pagbawi ng firearms license ay nagpapakita ng lumalaking determinasyon ng gobyerno na hindi payagan ang isang pugante na maging katuwaan lamang. Ngunit sa kabila ng lahat ng pressure at ang katotohanan na ang kanyang mga co-accused (sila Kapitan Crescente Canada, Ma’am Ingrid Canada, Jacklyn Roy, Simanes, at Paulin Canada) ay kaagad na sumuko sa mga awtoridad paglabas ng warrant of arrest [02:54], si Pastor Quiboloy ay nanatiling tikom at hindi nagpapakita. Ang tanong ng marami: ano ang nagpipigil sa kanya na humarap sa korte na matagal na niyang sinabing “tamang forum” para sa kanyang depensa?

Ang Depensa ng ‘Extraordinary Rendition’

Ang kasagutan sa tanong na ito ay inihayag ng isa sa mga abogado ni Quiboloy, si Atty. Israelito Torreon, sa isang panayam. Ayon kay Atty. Torreon, ang pagtanggi ni Quiboloy na sumuko o kilalanin ang hurisdiksyon ng korte ay hindi isang pagsuway sa batas, kundi dahil sa isang lehitimong pangamba (legitimate fear) [03:29] na siya ay sasailalim sa tinatawag na “extraordinary rendition.”

Dito nag-ugat ang hindi pangkaraniwang kondisyon ni Pastor Quiboloy. Hinihiling niya na magbigay ng nakasulat na kasiguruhan (written assurance) ang Office of the President, Department of Justice (DOJ), PNP, National Bureau of Investigation (NBI), at Criminal Investigation and Detection Group (CIDG) na mananatili siya sa Pilipinas at hindi siya ililipat—legally man o illegally—patungo sa Estados Unidos ng Amerika (US) [04:22].

Ang pahayag na ito, lalo na ang paggamit ng salitang “extraordinary rendition,” ay nagdulot ng pagtataka at kontrobersiya. Paliwanag ni Atty. Torreon, mahalagang maunawaan ng publiko na si Quiboloy ay isang layman [04:39] na may sariling pananaw, ngunit hindi lubos na sanay sa mga masalimuot na batas. Gayunpaman, binigyang-diin niya na ang pangamba ng kanyang kliyente ay may malalim na batayan (well-grounded fear) [10:14].

Paliwanag ni Atty. Torreon, hindi extradition—ang pormal at legal na proseso batay sa tratado—ang kinatatakutan ni Quiboloy. Ang pangamba ay nakatuon sa extraordinary rendition, na inilarawan niya bilang isang extrajudicial process na ginagawa ng US. Sa mas simpleng salita, ito ay tila kidnapping sa mga indibidwal na interesado ang US at dadalhin sa isang third country o tinatawag na black sites kung saan mas maluwag ang mga batas, partikular sa pagkuha ng extra-legal confession [06:30].

Para suportahan ang pangambang ito, inilahad ni Atty. Torreon ang ilang halimbawa. Una, ang kaso ni Michael Meiring, isang American citizen na sangkot umano sa pambobomba sa Davao City noong panahon ni dating Mayor Rodrigo Duterte. Ayon sa abogado, handa na sana ang pulisya na arestuhin at sampahan ng kaso si Meiring, ngunit bigla na lang itong naglaho—na umano’y kinuha ng US authorities para itago at dalahin sa US [07:02]. Pangalawa, at mas tindi, ay ang kaso ni General Manuel Noriega ng Panama. Kahit pa siya ang de facto President ng Panama at kaibigan ng US, dahil sa alegasyon ng drug trafficking, sinalakay ng US ang Panama at sapilitang kinuha si Noriega patungo sa US. Binanggit din ang mga kaso sa war on terror kung saan ang mga indibidwal ay dinukot at dinala sa black sites [08:12].

Ang paggamit ng mga historical precedent na ito ay nagbigay ng bigat sa depensa ni Quiboloy, nagpapahiwatig na ang kanyang pag-iwas ay hindi isang simpleng pagtakas sa batas, kundi isang pagtatanggol sa kanyang karapatan laban sa extra-legal na interbensyon ng isang banyagang kapangyarihan. Aniya, kung wala lamang ang kaso sa America, si Quiboloy ay “handa, kayang-kaya at gustong-gustong humarap sa lahat ng mga kaso” para patunayan ang kanyang kawalang-sala [10:31].

Gayunpaman, ang demand ni Quiboloy—na hinihingi ang kasiguruhan mula sa mga pinuno ng ehekutibo—ay kinukwestyon din ng marami. Sa mga salita ni Quiboloy na sinipi sa panayam: “If you fail to give in written form these conditions… you will never see my face” [05:33]. Hindi ba’t isang demand at hindi lamang request ang lumalabas dito? At bilang isang bansa na may extradition treaty sa US, hindi ba’t may due process na dapat sundin? Hindi basta-basta magagawa ng sinumang bansa na damputin ang isang Pilipino nang walang proseso. Ang pangamba ni Quiboloy ay tila nagpapahiwatig ng kawalan ng tiwala sa sarili nating sistema ng hustisya at soberanya.

Ayon pa sa abogado, kung magpapatuloy ang US sa planong ‘rendition’ laban sa kanyang kliyente, “walang legal remedy” ang Pilipinas upang hadlangan ito. Ito ay dahil ang ganitong uri ng operasyon ay diplomatic na usapin at dahil sa kapangyarihan ng US bilang isang permanent member ng Security Council ng United Nations [11:06]. Ang pahayag na ito ay lalong nagpakita ng tindi ng sitwasyon, na naglagay sa kaso ni Quiboloy sa konteksto ng internasyonal na pulitika at soberanya.

Ang Bugso ng Damdamin at ang Isyu ng ‘Speedy Justice’

Bukod sa isyu ng rendition, nilinaw din ni Atty. Torreon ang isa pang kontrobersyal na pahayag ni Quiboloy: ang kanyang deklarasyon na “hindi ako magpapahuli nang buhay” [12:20]. Ayon sa abogado, ito ay bunga lamang ng “bugso ng damdamin” (emotional outburst) at ng labis na frustration sa sistema ng hustisya [13:06].

“Imagine,” wika ni Atty. Torreon, “Ikaw ay isang respetadong tao, pinamumunuan mo ang higit sa 6 milyong tagasunod at gumawa ka ng mga charity works at humanitarian works para sa ating mga tao at pagkatapos ikaw ay inakusahan nang hindi makatarungan ng lahat ng mga krimeng ito…” [12:42]. Ang mga alegasyon, aniya, ay dati nang na-dismiss sa Department of Justice (DOJ) at “Binuhay lang ito dahil sa pulitika” [12:51].

Para sa panig ng depensa, ang kaso ay hindi bago at hindi new facts and new complainants ang pinag-uusapan [14:51]. Ipinaliwanag ni Atty. Torreon na ang mga kaso ay naisampa noong Disyembre 18, 2019, ng isang complainant na si Belinda Portugal, na nag-file lamang nito matapos siyang sampahan ng kasong cyber libel at maisyuhan ng warrant of arrest noong 2018 ng KJC [15:07]. Mas mahalaga, iginiit ng abogado na ang mga kaso ay dismisado na noong Enero 29, 2020, sa City Prosecutor’s Office. Ang kaso ay dumaan sa petition for review at naresolba lamang noong Marso 3, 2024—mahigit tatlong taon pagkatapos ng petition [15:31].

Sa depensa ni Atty. Torreon, ang matagal na pagka-binbin ng kaso—halos apat na taon—ay isang malinaw na paglabag sa karapatan ng akusado sa mabilis na paglutas ng mga kaso (right to Speedy disposition of cases), na sinusuportahan ng mga jurisprudence tulad ng Tatad vs. Sandiganbayan [14:04]. Dahil dito, naniniwala ang kampo ni Quiboloy na ang pagkabuhay ng kaso ay “dahil sa pulitika” (political developments) at hindi dahil sa merito nito [14:29]. Ang muling pag-usig sa kaso, na dati nang naresolba, ay nagbigay ng matinding pressure kay Quiboloy na umabot sa punto na mas gusto na lamang niyang huwag sumuko kaysa sa malantad sa rendition.

Hustisya o Diplomatikong Sakit ng Ulo?

Sa huli, ang pag-iwas ni Pastor Quiboloy sa batas ay nagdulot ng isang matinding moral dilemma sa bansa. Kung siya ay walang kasalanan, bakit hindi niya harapin ang mga kaso sa proper forum na matagal na niyang hinihiling? Ang pagtatalo sa pagitan ng pag-iwas dahil sa lehitimong pangamba sa extrajudicial process ng dayuhang kapangyarihan at ang responsibilidad ng isang mamamayan na sumunod sa batas ng sarili niyang bansa ay nagdulot ng isang nakababahalang sitwasyon.

Ang gobyerno ngayon ay nasa ilalim ng matinding pressure na patunayan ang kakayahan nitong dakpin ang isang high-profile na pugante at igiit ang soberanya ng Pilipinas. Ang panawagan ni Senador Hontiveros na kanselahin ang pasaporte ay nagpapakita ng isang determinasyon na isara ang lahat ng posibleng pintuan para makatakas si Quiboloy. Ngunit ang pagpigil sa extraordinary rendition ay isang hamon na lumalagpas na sa kakayahan ng pulisya. Ito ay nagiging usapin na ng matinding diplomatic assurance mula sa estado.

Ang kaso ni Apollo Quiboloy ay hindi na lamang tungkol sa pang-aabuso at human trafficking; ito ay naging isang pambansang usapin na nagtanong sa kalidad ng ating hustisya, ang lakas ng ating mga institusyon, at ang hangganan ng impluwensya ng banyaga sa ating lupain. Kung ang isang religious leader ay kayang magbigay ng kondisyon sa Pangulo bago sumuko, gaano pa kaya kalaki ang mga puwang sa ating sistema na kailangan nating punuan? Ang mundo ay maliit, gaya ng sinabi ni Hontiveros [01:12], at hindi matatakasan ni Quiboloy ang batas—ngunit kung paano at kailan siya makukulong ay nananatiling isang matinding hamon para sa administrasyon. Ang kailangan ngayon ay hindi lamang matibay na operasyon kundi pati na rin ang matalinong diplomasya at malinaw na pangako sa rule of law upang maresolba ang tensiyonadong standoff na ito

Full video: