PAGSARA NG POGO, TAGUMPAY NA MAY MARAHAS NA EPEKTO: PANANAWAGAN PARA SA ACCOUNTABILITY NI DUTERTE, HABANG ANG AMA NI ALICE GUO, NAG-IIWAN NG MALALAKING KAMPANTEHANG TANONG

Sa isang serye ng mga kaganapang nagpapatunay na ang politika ng Pilipinas ay laging binabalot ng matitinding banggaan—sa pagitan ng kasalukuyan at ng nakaraan, ng batas at ng hustisya, at ng pampublikong opinyon at ng legal na katotohanan—ang bansa ay kasalukuyang nakatutok sa dalawang magkarugtong ngunit magkaibang krisis: ang tuluyang pagpapahinto sa Philippine Offshore Gaming Operators (POGO) at ang patuloy na pagbabalatkayo ng katauhan ni suspended Mayor Alice Guo.

Ang dalawang isyung ito ay naghuhudyat ng malalim na sugat sa pambansang seguridad at moralidad, habang ang mga tinig ng pananagutan ay lalong umaalingawngaw, umaabot pa sa mga pintuan ng dating Pangulo.

Ang Tiyak na Paghupa ng Salot: Tagumpay Laban sa POGO

Walang pagsalang isa sa pinakamalaking tagumpay ng kasalukuyang administrasyon ay ang anunsiyo ng Pangulo na tuluyan nang isasara ang POGO operations sa bansa, na may full stop sa Disyembre 31, 2024. Ang hakbang na ito ay naging hudyat ng kagalakan at pag-asa, lalo na para sa mga naniniwalang ang POGO ay nagdala lamang ng masamang impluwensya, krimen, at pagguho ng moralidad sa lipunan.

Kabilang sa mga nagpahayag ng kaluwagan at matinding kasiyahan ay si Senador Risa Hontiveros, na matagal nang boses laban sa industriyang ito. Sa kanyang pananaw, ang desisyon ay isang malaking tagumpay para sa mga kababaihan at bata na biktima ng pang-aabuso, para sa mga whistleblowers na naglakas-loob na magsumbong, at para sa mga ahensiya ng gobyerno tulad ng PAOCC at NBI na nakipagtulungan sa kanilang imbestigasyon. Higit sa lahat, ito ay tagumpay para sa sambayanang Pilipino na, sa pamamagitan ng kanilang mga boses sa social media at sa mga pampublikong debate, ay nagpahayag ng kanilang pagkasuklam sa pagkakaroon ng POGO.

Ngunit ang tagumpay na ito ay hindi walang caveat. Kinailangan pang itulak ng buong sambayanan at ng ilang matatapang na opisyal ang desisyong ito. Taliwas sa mga matatamis na pangako noon, ang POGO ay nagbunga lamang ng mga ‘evil effects’ na hanggang ngayon ay pinakikibaka pa rin ng bansa. Ayon pa rin kay Senador Hontiveros, bagamat maayos ang timetable na inihanda ng gobyerno, ang katotohanan ay dapat ngayong araw na sana ito ipinatupad. Gayunpaman, binigyang-diin niya na ang gobyerno ay tiyak na kakayanin itong ipatupad dahil ito rin ang nagbigay-daan sa “perwisyo” ng POGO noong panahon ni dating Pangulong Rodrigo Duterte, na aniya’y nagpatupad ng ‘open door policy’ para sa mga operasyong ito [02:27].

Ang Anino ng Nakaraan: Panawagan ng Pananagutan kay Duterte

Ang sandali ng tagumpay ay naging pagkakataon din para pag-usapan ang mas malaking isyu ng pananagutan. Sa pagpapahayag ng Pangulo na “extermination was never part of the solution” hinggil sa problematic drug use [05:11], matalas na ginamit ni Senador Hontiveros ang pahayag na ito laban sa dating Pangulo.

Para kay Hontiveros, kung tunay na walang puwang ang extermination sa solusyon, kung gayon ay nararapat lamang na papanagutin si Duterte sa ginawa niyang extermination sa “tens of thousands” na mga kababayan at sa pagdadalamhati ng tens of thousands na mga pamilya [05:32]. Ang tahimik na pagwawalang-bahala ng kasalukuyang administrasyon sa usapin ng International Criminal Court (ICC) ay mariin niyang pinuna, at iginiit na sana ay nagbigay ng pahayag ang Pangulo tungkol dito. Ang pambansang tagumpay sa POGO ban ay nababalutan ng isang matinding moral question—paano ganap na magiging malinis ang bansa kung hindi pa nasasagot ang mga krimen ng nakaraan?

Tunay na ang araw na ito ay inilarawan niya bilang isang sitwasyong “half full” ang baso, dahil sa pagkakampayag sa POGO at sa West Philippine Sea (WPS), ngunit nag-iwan ng malaking puwang sa ekonomiya, agrikultura, enerhiya, kalusugan, at edukasyon, at higit sa lahat, sa pananagutan sa karapatang pantao [06:11].

Ang Bugtong ni Alice Guo: Hiding, Trauma, at ang Legal na Kalasag

Kasabay ng matagumpay na panawagan para sa POGO ban, ang kontrobersiya ni suspended Mayor Alice Guo ay patuloy na nagpapahirap sa pambansang kamalayan. Si Guo, na naging mukha ng pag-usbong ng POGO-related corruption at identity crisis, ay patuloy na nagtatago matapos mag-isyu ng warrant ang Senado para sa kanyang pagdakip.

Gayunpaman, nagbigay ng liwanag ang kanyang abogado, si Atty. Stephen David, sa kasalukuyang sitwasyon. Ayon kay Atty. David, nakausap niya si Guo at tinitiyak nitong nasa Pilipinas siya, isang pahayag na sinusuportahan niya sa paniniwalang may kakayahan ang Immigration Bureau na harangin siya sa mga exit points [07:23]. Ang payo ng legal team ay laging “sundin ang proseso ng batas” at “lumabas na,” dahil hindi siya maaaring magtago habambuhay. Ibinahagi rin ng abogado na ang pagpapakita ni Guo ay laging nasa priorities nito, dahil ang warrant ng Senado ay isa lamang “compulsion” upang mag-testify bilang resource person, at hindi isang penalty. Kapag nag-testify siya, aalisin ang warrant [08:16].

Ngunit ang pinakamalaking hadlang ay ang kanyang matinding “emotional trauma at fear” [09:07]—isang kalagayang nagpapaliwanag kung bakit may mga doktor na umano’y natatakot na siyang atendihan dahil sa pangamba na madamay sa isyung pulitikal. Sa halip na ang mga doktor ang kasuhan, iginiit ni Atty. David na ang dapat papanagutin ay ang mga indibidwal na nag-leak ng kanyang privacy life—mga AMLA reports, birth certificate, at school records—na isang malinaw na paglabag sa Data Privacy Act at Bank Secrecy Law [15:07].

Ang Kapangyarihan ng Self-Incrimination

Ang estratehiyang legal ni Guo ay nakasentro sa Konstitusyon, partikular sa “Right Against Self-Incrimination,” na nagsasabing walang sinuman ang maaaring piliting magbigay ng testimonya laban sa sarili. Dahil si Mayor Alice Guo ay humaharap sa napakaraming kaso—kriminal, sibil, at AMLA—anumang tanong na itatanong sa kanya sa Senado ay posibleng magamit laban sa kanya sa mga kasong ito [09:49].

Ayon kay Atty. David, ang Senado ay nag-aaksaya lamang ng oras. Ang trabaho ng Senado ay in aid of legislation, hindi ang mag-ipon ng ebidensya, na trabaho ng husgado. Kung nais makuha ang expertise ni Guo bilang resource person, hindi siya magiging epektibo dahil maaari niyang gamitin ang karapatang ito sa lahat ng pagkakataon. Ang hamon ni Atty. David sa Senado ay huwag labagin ang Konstitusyon dahil may mga repercussion ito.

Ang pagpuna sa isyu ng “trial by publicity” ay isa ring malaking bahagi ng depensa. Hinggil sa mga school documents at class picture na inilabas ni Senador Win Gatchalian at ng media, mariing sinabi ni Atty. David na ang mga ito ay maaaring genuine o spurious—hindi pwedeng basta paniwalaan dahil lamang lumabas sa social media o sa publication. Ang tamang forum para i-authenticate ang mga dokumento na ito ay ang korte, hindi ang publiko. Ang public opinion, aniya, ay madaling maniupulahin, at sa mata ng publiko, laging nagiging guilty ang isang akusado dahil sa massive propaganda laban sa kanyang inosensya [13:45].

Sa usapin naman ng AMLA, inihayag ni Atty. David ang kanyang kumpiyansa na malalampasan ni Guo ang mga alegasyon, binanggit ang taktika ng roll over ng time deposit sa bangko na, sa records lamang, ay lumalaking bilyon-bilyon, ngunit ang actual value ay nananatili. Bagaman sinabi niyang hindi pa niya nakikita ang mga dokumento ni Guo, ipinakita niya ang posibilidad na ang perception ng yaman ay maaaring bunga lamang ng accounting methods at hindi ng iligal na transaction [16:49].

Ang Misteryo ng Ama at ang Hinaharap

Sa gitna ng lahat ng ito, lumabas ang isyu tungkol sa ama ni Mayor Alice Guo. Kinumpirma ni Atty. David na ang ama ni Guo ay nasa China at nakakausap ito ng kanyang anak. Gayunpaman, ipinaliwanag niya na hindi matalinong desisyon para sa ama na bumisita sa Pilipinas, lalo pa at itinuturing itong hostile personality ng ilan [18:28]. Ang detalye na ito ay nagdaragdag lamang sa misteryo ng pagkatao ni Alice Guo, at lalong nagpapatibay sa koneksiyon ng pamilya sa isang bansa na kasalukuyang nakikita ng marami bilang isang banta sa pambansang seguridad.

Sa huli, ang Pilipinas ay nakatayo sa isang crossroad. Ang pag-ban sa POGO ay isang malaking hakbang tungo sa pagbawi ng ating dignidad, ngunit ang laban para sa tunay na pananagutan—sa mga naging biktima ng drug war at sa mga nagbigay-daan sa POGO—ay hindi pa tapos. Si Alice Guo, ang suspendidong alkalde, ay nananatiling isang litmus test kung hanggang saan ang kayang abutin ng legal na depensa at kung paano mananaig ang katotohanan laban sa propaganda at trial by publicity. Ang kanyang kaso ay isang matingkad na paalala na ang scourge ng POGO ay mayroong malalim na ugat na matitinding legal at konstitusyonal na labanan pa ang kailangang bunutin.

Full video: