PAGPATALSIK KAY VP SARA, 10/10 ANG KUMPAYANSA: Mga Kongresista, Hawak Na Raw ang ‘Matibay na Ebidensya’ sa Gitna ng Akusasyon ng ‘High Crimes’

Isang nakakabinging kumpayansa ang ipinamalas ng mga kongresistang nangunguna sa pagsasampa at paghahanda para sa impeachment trial ni Bise Presidente Sara Duterte. Sa isang press conference na nagdulot ng malawakang atensyon, inihayag ni Iloilo Third District Representative Lawrence Defensor ang kanyang matibay na paniniwala: “10 out of 10” ang posibilidad na tuluyang mapatalsik sa puwesto ang Bise Presidente. Ang pahayag na ito, na may timbang at tapang, ay nagtatakda ng isang mapanganib at makasaysayang yugto sa pulitika ng Pilipinas, kung saan ang isang matataas na opisyal ng bansa ay nakaharap sa seryosong akusasyon ng “Betrayal of Public Trust” at “High Crimes” na nakasaad sa pitong artikulo ng impeachment.

Ang Walang-alinlangang Kumpiyansa at ang Pitong Artikulo ng Pagsingil

Si Congressman Defensor ay kabilang sa labinlimang kongresista na itinalaga ng Kamara de Representantes upang usigin si Bise Presidente Duterte. Ang kanyang “10” na rating ay hindi isang padalos-dalos na pahayag, bagkus ay nakabatay sa bigat at kalidad ng mga ebidensyang nakapaloob sa pitong artikulo ng impeachment na ipinadala sa Senado noong Pebrero 5.

Hindi pa man binanggit ni Defensor kung anong partikular na artikulo ang itinalaga sa kanya, ang mga alegasyon ay sadyang nakakagimbal at nagpapahiwatig ng krisis sa pinakamataas na antas ng pamahalaan. Kabilang sa pitong akusasyon ay ang sumusunod:

Sabwatan Upang Pumatay: Ito ang pinakamabigat na paratang, na tumutukoy sa diumano’y pakikipag-usap ni Duterte sa isang tao na inatasan niyang patayin si Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., First Lady Liza Araneta-Marcos, at Speaker Ferdinand Martin Romualdez.

Malversation ng Confidential Funds: Ang maling paggamit, o malversation, ng P6.125 milyong confidential funds.

Unexplained Wealth: Ang pagkakaroon ng hindi maipaliwanag na yaman at pagkabigong isapubliko ang Assets (SALN).

Pagkakasangkot sa EJKs: Ang diumano’y pagkakasangkot sa extrajudicial killings.

Ayon kay Manila Representative Ern Junicio, assistant majority leader ng Kamara, isa lamang sa alinman sa pitong alegasyon ang kailangang mapatunayan upang tuluyang mapatalsik sa puwesto si Bise Presidente Duterte at habambuhay na madiskuwalipika sa paghawak ng anumang posisyon sa gobyerno. Ang paninindigang ito ay nagbibigay-diin sa kaseryosohan ng impeachment proceedings—ito ay hindi laro ng pulitika, kundi isang prosesong may direktang epekto sa karera at kalayaan ng isang matataas na opisyal.

Ang “Mabigat na Kaso” at ang Pagbabanta sa Demokrasya

Para naman kay Deputy Majority Leader Paulo Ortega ng La Union, ang unang artikulo—ang umano’y banta sa buhay ng Pangulo—ang pinakamabigat na kaso.

“Hindi biro ang magkontrol… that for me not only constitutes betrayal of public trust but is a high crime in every sense. You’re threatening the duly elected president of the Filipino people voted by 31 million people. So mabigat na iyon,” ani Cong. Ortega [04:27].

Ang banta sa isang duly elected president, lalo na’t si Pangulong Marcos ay nakakuha ng 31 milyong boto, ay hindi lamang isang simpleng krimen, kundi isang direktang pag-atake sa Saligang Batas at sa kalooban ng taong bayan. Ito ang dahilan kung bakit nag-iinit ang pulitika at bakit ang impeachment na ito ay itinuturing na isang laban para sa integridad at katatagan ng demokrasya.

Idinagdag pa ni Cong. Junicio na ang lahat ng pitong artikulo ay matitibay, ngunit ang isang solong artikulo na may sapat na bigat sa mata ng mga senador (na siyang magsisilbing judge sa paglilitis) ay sapat na para mapatalsik at matanggal ang isang nakaupong opisyal sa ilalim ng Konstitusyon [03:50].

Ang Proseso: Senado Bilang Hukuman at ang Boto ng Nakakarami

Ang impeachment complaint ay opisyal nang ipinasa ng Kamara de Representantes, kung saan 215 kongresista ang lumagda—higit pa sa kinakailangang 102. Ang dami ng pumirma ay nagpapahiwatig ng malawak na suporta para sa kaso sa loob ng Kamara, isang senyales na tila naghahanda na ang Kongreso para sa posibleng showdown sa Senado.

Nakatakda naman umanong litisin ng Senado ang complaint pagkatapos ng State of the Nation Address (SONA) ni Pangulong Marcos sa Hulyo, ayon sa pahayag ni Senate President Chiz Escudero [02:47]. Ito ay nagbibigay ng maikling window ng paghahanda sa prosecution at defense bago tuluyang magsimula ang pormal na proseso.

Ang proseso ng impeachment ay nagtatakda ng dalawang pangunahing parusa: ang pagpapatalsik sa puwesto at ang habambuhay na diskwalipikasyon sa anumang posisyon sa pamahalaan. Upang tuluyang mapatalsik si Duterte, kinakailangan ang 2/3 ng boto o 16 sa 24 na senador [03:09]. Ang prosesong ito ay matagal, masalimuot, at nagbubukas ng maraming katanungan hinggil sa jurisdiction ng kasalukuyang 19th Congress, lalo na’t may mga legal na opinyon na nagsasabing baka mawalan ito ng effectivity kung hindi matapos bago magsimula ang 20th Congress. Gayunpaman, iginiit ng mga kongresista na hindi sila abogado at ang Senado ang unang dapat magkaroon ng ruling sa mga teknikal na usapin.

Ang Timbangan ng Ebidensya: Ang Papel ng NBI

Ang kumpiyansa ng mga kongresista ay lalo pang tumibay nang lumabas ang balita tungkol sa rekomendasyon ng National Bureau of Investigation (NBI) na mag-file ng criminal charges kaugnay sa mga umano’y komento ni Bise Presidente Duterte [16:19].

Paliwanag ni Cong. Junicio, ang NBI ay isang ahensyang may “presumption of regularity” at hindi ito basta-basta magsasampa ng kaso nang walang “tangible” na ebidensya [16:34]. “I would assume na mabibigat yung hawak nilang evidence for NBI itself to file such cases,” dagdag pa niya. Ang mga prosecutor ay naniniwala na ang NBI, na naghuhukay nang mas malalim, ay maaaring nakahanap ng “posibleng hitman” [17:14] na magpapatibay sa unang artikulo.

Bagama’t ipinahayag ni Senate President Escudero na ang mga rekomendasyon ng NBI ay walang “bearing” o kinalaman sa napipintong impeachment proceedings [31:23], naniniwala ang mga prosecutor na magkakaroon ito ng timbang kapag pormal na itong ipinresenta bilang ebidensya sa impeachment court.

“Hindi siya he-said, she-said. Ah hindi siya galing kung saan-saan lang, galing siya sa NBI natin,” anang isang kongresista, na nagbibigay-diin na ang pinanggalingan ng ebidensya ay mahalaga [33:33].

Pulso ng Pulitika: Alyansa Laban sa Personalidad

Ang impeachment issue ay nagbubukas din ng mas malalim na debate sa pagitan ng issue-based na pulitika at personality-based na pulitika.

Kahit na may mga grupo tulad ng PDP-Laban na pinamumunuan ni dating Pangulong Duterte na humihiling sa mga botante na “choose wisely” sa pagboto ng senador upang protektahan ang Bise Presidente [35:33], mariing iginiit ng mga pro-impeachment kongresista na ang halalan ay dapat nakatuon sa plataporma at interes ng Pilipinas, hindi sa pagprotekta ng interes ng iisang tao.

Pinuri ni Cong. Ortega ang talumpati ni Pangulong Marcos na nakatuon sa “Pro-Filipino” na agenda, lalo na sa isyu ng West Philippine Sea [36:40]. “Hindi ko lang po alam kung iyon ang isa sa mga priority nung kabilang grupo,” patama niya.

Ipinunto naman ni Cong. Junicio na ang mga kandidato ay dapat na “makapilipino” at handang lumaban para sa bansa, at hindi umaasa lamang sa personality o alyansa [37:06].

Ang Young Guns, isang grupo ng mga kabataang kongresista, ay nagpahayag ng kanilang pagsuporta—hindi bilang pormal na secretariat, kundi bilang moral support at mga talking heads na nais na maging well-informed tungkol sa mga isyu [07:33]. Ito ay nagpapakita na ang laban ay hindi lamang nasa loob ng court, kundi maging sa larangan ng pampublikong opinyon.

Ang usapin ng pulitika ay umabot pa sa tanong kung ang mga kongresistang hindi bumoto pabor sa impeachment ay nanganganib na mawalan ng pondo o programa sa kanilang distrito. Pinaliwanag ng mga mambabatas na ang bawat desisyon ay pulso ng kanilang distrito at ang Kongreso ay nagbibigay suporta sa lahat ng mambabatas anuman ang kanilang boto, tinutukoy na hindi mawawalan ng budget ang mga hindi bumoto [52:16].

Ang Hinihingi ng Taong Bayan

Habang pinagsasama-sama ng mga kongresista ang kanilang mga affidavit at ebidensya, marami ring grupo tulad ng Bayan Muna ang nananawagan sa Senado na mag-convene na agad at simulan ang paglilitis (“forthwith”) [39:46]. Ang panawagang ito ay nagpapahayag ng pagkadismaya sa posibleng delay hanggang Hulyo.

Ang laban na ito ay isang pagsubok sa katatagan ng Saligang Batas. Hindi lamang ito tungkol sa kapalaran ni Bise Presidente Sara Duterte, kundi tungkol sa kakayahan ng mga institusyon ng Pilipinas—ang Kamara, ang Senado, at ang NBI—na panindigan ang batas sa harap ng matitinding political forces.

Sa huli, ang pagpapatalsik ay nangangailangan ng 16 na boto. Ang timing, ang political will, at ang bigat ng ebidensya ay magsisilbing mga huling hurado sa Senado, na hahatol sa kasong nagtatakda ng bagong yugto sa kasaysayan ng bansa. Ang buong Pilipinas ay naghihintay: Ang 10/10 na kumpiyansa ba ng prosekusyon ay magbubunga ng tagumpay sa kasaysayan? Ang sagot ay matutunghayan sa paglilitis na magsisimula matapos ang SONA.

Full video: