PAGBALIKTAD NG EBIDENSYA: PATIDONGAN, SINAMPAHAN NG KASO SI GEN. MACAPAS SA NAPOLCOM! TANGKANG TAKPAN ANG ‘PERA NI ATONG ANG’ SA KASO NG SABUNGERO, NABISTO

Ang paghahanap sa katotohanan sa kaso ng missing sabungeros ay lalong umiinit, hindi dahil sa pagkakahuli sa mga itinuturong utak kundi dahil sa matinding kaguluhan at diumano’y pagmaniobra sa loob mismo ng imbestigasyon. Sa isang kaganapan na nagpapakita ng malaking pagtatalo sa pagitan ng mga magkakalaban na puwersa, pormal na inihain ang isang administrative complaint laban sa isang matataas na opisyal ng pulisya, na nagbubunyag ng mga akusasyong kasingbigat ng korapsyon at pagtataksil sa sinumpaang tungkulin.

Si Julie “Totoy” Patidongan, ang akusadong dating nakakulong at ngayo’y pinag-aaralan ng Department of Justice (DOJ) na gawing state witness sa kaso, kasama ang kanyang kapatid na si Elakim Patidongan, ay naghain ng reklamo sa National Police Commission (NAPOLCOM) laban kay dating Criminal Investigation and Detection Group (CIDG) Director General Romeo Macapas. Kasama rin sa sinampahan ng kaso sina Police Colonel Jose Vincent Cina at Police Lieutenant Colonel Rosel de Incarnacion. Ang mga kasong inihain ay kinabibilangan ng misconduct, dishonesty, conduct unbecoming of a police officer, at oppression—mga kasong nagtuturo sa isang nakakagimbal na pagtatangkang baliktarin ang direksyon ng hustisya.

Ang Anino ng Pera at Kapangyarihan

Ang pinakamatinding akusasyon at ang siyang nagpapabigat sa kaso ay ang pagbubunyag ni Patidongan na ang pagmaniobra ni Macapas ay may malinaw na layunin: ang sirain ang kredibilidad ng mga testigo, gawin siyang “Mr. M” o mastermind ng pagkawala ng mga sabungero, at tuluyan nang palayain sa akusasyon ang kilalang negosyanteng si Atong Ang.

Emosyonal at may matinding determinasyon si Patidongan nang sabihin niya ang mga katagang nagpapahiwatig ng kanyang pagkadismaya at pagkamuhi: “Ang gusto ko lang talaga wala akong ibang intensyon dito, ang gusto ko lang matanggal si General Macapas at ma-dismiss sa serbisyo niya.” [09:38] Ang matinding damdaming ito ay nag-ugat sa nakikita niyang pattern ng pagbaliktad ng katotohanan, na aniya’y ginamitan ng impluwensya at salapi.

Sa isang tanong mula sa media kung mayroon bang tao sa likod ni Macapas, ang tugon ni Totoy Patidongan ay matalim at direkta: “Sa madaling salita, alam naman ng lahat ‘to na gumagana na ang pera ni Mr. Atong Ang.” [27:49] Hindi ito isang malabong paratang, kundi isang sigaw ng pagkadismaya sa matinding power play na nagaganap, kung saan tila kaya ng pera na paikutin ang imbestigasyon. Ang nasabing akusasyon ay nagpapahiwatig ng pagtataksil hindi lamang sa isang indibidwal kundi sa buong sistema ng hustisya. Kung ang isang mataas na opisyal na may tungkuling magbigay ng katarungan ay nagiging “tuta” [09:38] ng mga may kapangyarihan, ang paniniwala ng publiko sa batas ay tuluyan nang mawawala.

Ang Pagdukot at Pagnanakaw ng Ebidensya

Ang reklamo ni Patidongan ay hindi lamang nakatuon sa pagmaniobra ng testimonya. Ito ay naglalaman din ng matitinding alegasyon ng paglabag sa human rights na direktang nagtuturo kay Macapas at sa kanyang grupo. Ayon sa kapatid ni Totoy na si Elakim Patidongan, malaki ang paglabag ni General Macapas noong sila ay kinuha (tinatawag na fetch sa konteksto) sa Cambodia.

Sa harap ng media, nagbahagi si Elakim ng nakakabahalang detalye: “Kinuha nila ‘yung cellphone namin ni Jose at saka nung binalik na nila, wala nang sim card, wala nang memory card.” [19:03] Ang mga cellphone na ito, ayon kay Elakim, ay naglalaman ng “mahalagang ebidensya” [19:20] na makatutulong sana sa kaso. Ang aksyon na ito—ang sadyang pagtanggal at pagtatago ng ebidensya ng mga opisyal na may tungkuling mangalaga rito—ay isang malinaw na obstruction of justice at nagpapalakas sa akusasyon ng dishonesty at oppression.

Ang paglabag na ito ay lalong nagpapatingkad sa emosyon ng pagtataksil. Nagbigay ng tiwala ang Patidongan brothers kay Macapas at sa kanilang misyon, na anila’y nakipag-ugnayan pa sa kanilang kapatid [19:37]. Ngunit, ang tiwalang ito ay agad napalitan ng pagdududa at hinala nang biglang “nag-iba na ‘yung takbo” [19:45] ng kanilang pakikitungo, na nauwi sa pag-aresto. Ang pag-aresto na ito, na sinundan ng pagkawala ng digital evidence, ay nagpapakita na ang misyon ni Macapas ay hindi upang maghatid ng katarungan kundi upang magsilbi sa interes ng mga nais takpan ang katotohanan.

Ang Pangako ng Due Process ng NAPOLCOM

Sa gitna ng seryosong akusasyong ito laban sa isang high-ranking official, ang papel ng NAPOLCOM ay naging sentro ng atensyon. Tiniyak ni Commissioner Rafael Vicente Arcalinisan, vice chairperson at executive officer ng NAPOLCOM, na susundin nila ang tamang proseso.

“Wala ho kaming sinasarang pinto dito. Kahit ano pang rango nito, sinisilip namin dito. Tamaan, tamaan,” [27:21] mariing pahayag ni Kalinisan, na nagpapahiwatig ng kanilang dedikasyon na magsagawa ng walang kinikilingang imbestigasyon. Sinabi ni Kalinisan na ang kaso ay daraan sa inspection monitoring and investigation service (EMIS) at dadaan sa proseso ng due process para kay General Macapas at sa iba pang kinasuhan. Ang kanilang pangako ay mananatiling titingnan ang lahat ng ebidensya at hindi matatakot na magpataw ng parusa kung mapatunayang nagkasala [14:05].

Ang pagiging transparent ng NAPOLCOM sa kaganapan, sa kabila ng pagiging sensitibo ng mga detalye, ay nagbigay ng kaunting pag-asa sa publiko. Ang pagtutulungan ng mga ahensya ng gobyerno, tulad ng NAPOLCOM na nangangasiwa sa administrative case at ng DOJ na nangangasiwa sa criminal aspect, ay nagpapakita ng isang united front laban sa korapsyon at pagtataksil [23:36].

Ang pag-asa na ito ay lalong pinatibay ng Assistant Secretary ng DOJ na si Chris Panr Em Ulia, na nagsabing sila ay “very supportive doon sa ating mga witnesses” [05:19] dahil kailangan sila upang “mag-prosper yung kaso sa hukuman.” Tiniyak niya na ang lahat ng aksyon ng mga opisyal na sangkot sa imbestigasyon ay dapat na aligned sa direksyon ng DOJ patungo sa conviction [05:41]. Ang public declaration na ito ay nagsilbing babala sa sinumang law enforcement official na nagtatangkang gumawa ng deviation o paglihis sa layunin ng hustisya.

Ang Bagong Kabanata ng Imbestigasyon

Ang pagsampa ng kaso laban kay General Macapas ay maituturing na Part One pa lamang ng isang mas malaking kabanata. Ayon mismo kay Commissioner Kalinisan, mayroon pang mga pangalan ng generals [32:34] na nasa kanilang radar at inaasahan nila ang Part Two ng imbestigasyon sa sandaling magkaroon ng lakas ng loob na magsalita ang iba pang mga testigo [32:15].

Para sa Patidongan brothers, lalo na kay Julie, ang kanilang laban ay tungkol sa moralidad at pagpapanatili ng katotohanan. Ang kanilang mga kapatid, na sina Elakim at Jose, na ngayo’y itinuturing na additional witnesses sa kaso, ang siyang magbibigay-linaw at magpapatunay sa body of the crime [30:11]. Ang testimonya ng mga brothers ay nagbigay ng malaking pag-asa na sa wakas ay makikita na ang katotohanan sa likod ng pagkawala ng 34 na sabungero.

Ang kaganapang ito ay isang matinding paalala sa publiko na ang paghahanap sa hustisya ay madalas na mas mahirap at mas kumplikado kaysa inaakala. Hindi sapat na hanapin ang mga kriminal; kailangan ding bantayan at panagutin ang mga may tungkuling magpatupad ng batas na siyang nagtataksil sa kanilang uniporme. Ang mga Patidongan ay nagpakita ng hindi matatawarang tapang upang hamunin ang isang powerful general at ilantad ang anino ng korapsyon na tila gumagambala sa imbestigasyon.

Sa pag-aaral ng NAPOLCOM sa mga detalye ng administrative complaint, at sa patuloy na suporta ng DOJ sa mga testigo, umaasa ang sambayanang Pilipino na ang Part Two ng kabanatang ito ay magdadala ng tunay na katarungan, hindi lamang sa mga Patidongan kundi lalo na sa mga pamilya ng mga nawawalang sabungero na matagal nang naghihintay ng kasagutan at kapayapaan. Ang sigaw ng hustisya ay tumatalbog na ngayon sa mga bulwagan ng kapangyarihan, at walang sinuman, gaano man kataas ang ranggo, ang dapat na maligtas sa pananagutan.

Full video: