P90K Kada Araw sa ‘Safe House,’ P125M Naubos sa 11 Araw: Binulgar ni Cong. Luistro ang Nakakagulantang na Paggasta ng Confidential Fund ng OVP

Niyanig ng matitinding rebelasyon ang bulwagan ng Senado matapos ilantad ni Congresswoman Jinky Luistro ang mga nakakagulantang na detalye patungkol sa paggamit ng Confidential Funds (CF) ng Office of the Vice President (OVP) sa ilalim ni Bise Presidente Sara Duterte. Sa isang pambihirang pagdinig na dinaluhan ng mga opisyal ng OVP, sunud-sunod na binulgar ni Luistro ang tila walang kontrol at labis-labis na paggasta, partikular na ang mga gastusin para sa tinatawag na “maintenance of safe houses” na umabot sa presyong mas mataas pa kaysa sa karaniwang matatagpuan sa mga ultra-luxury hotel. Ang isyu ay hindi lamang nakatuon sa laki ng pondo, kundi sa bilis at misteryo ng paggasta nito, na naglalantad ng malaking butas sa pananagutan ng mga matataas na opisyal.

Sa loob ng ilang minuto, inilatag ni Luistro ang mga numero na nagpatigil sa paghinga. Kabilang sa pinakamatingkad na pagbubunyag ay ang paggastos ng ₱16 milyon para sa safe house maintenance sa huling quarter ng 2022, at sinundan pa ito ng ₱16 milyon sa unang quarter ng 2023, isa pang ₱16 milyon sa ikalawang quarter, at ₱5 milyon sa ikatlong quarter [26:39]. Kung pagsasamahin, umabot na sa kabuuang ₱53 milyon ang ginastos para lamang sa “safe houses” sa loob ng wala pang isang taon. Ngunit ang mas nakakabigla ay ang mga indibidwal na halaga.

Ang Presyo ng ‘Lihim’ na Akomodasyon: Mas Mahal pa sa Five-Star Hotel

Ipinunto ni Luistro na ang ₱16 milyong bahagi ng ₱125 milyong CF noong 2022 ay nilikida gamit ang 34 na acknowledgement receipts (ARs) na kumakatawan sa rental ng safe houses [18:11]. Ang pinakamababang halaga sa mga resibo ay ₱250,000, na kung hahatiin sa 11 araw (ang inisyal na panahon ng paggastos), ay katumbas ng ₱22,000 bawat araw [19:51]. Subalit, ang pinakamataas na halaga ay umabot sa ₱1 milyon, na nangangahulugang ang rental sa safe house na ito ay nagkakahalaga ng ₱90,000 PISO BAWAT ARAW [20:15]. Mariing inihayag ni Luistro na ang presyong ito ay “way higher than the luxury hotels,” isang pahayag na nagbigay ng bigat at emosyonal na epekto sa publiko, na nagtataka kung bakit kailangang umupa ng OVP ng mga pasilidad sa ganitong kalaking halaga gamit ang pondo ng taumbayan.

Ang Misteryo ng 11-Araw na Paggasta

Mas lalo pang lumaki ang kontrobersiya nang kwestyunin ni Luistro ang bilis ng paggastos ng pondo. Ang OVP ay humiling ng ₱250 milyong CF para sa ika-apat na quarter ng 2022, na dapat sana ay gagastusin sa loob ng tatlong buwan o 90 araw (Oktubre, Nobyembre, Disyembre) [13:44]. Bagama’t ₱125 milyon lamang ang inapruba ng DBM, na makatwirang nangangahulugan na ito ay dapat ginastos sa loob ng 45 araw o isa’t kalahating buwan, lumabas sa rekord na ang buong ₱125 milyon ay ginastos sa loob lamang ng 11 araw—mula Disyembre 21 hanggang Disyembre 31, 2022 [17:34]. Ang 11-araw na financial frenzy na ito ay nagpapakita ng isang tila desperado at walang habas na pag-ubos ng pondo bago matapos ang taon, taliwas sa lohikal na pagpaplano at mabuting pamamahala.

Ang ‘Pinalitan’ na Menu ng Good Governance Program

Isang sentral na punto ng pagtatanong ni Luistro ay ang pagbabago sa nature ng Good Governance Program (GGP) ng OVP. Kinumpirma mismo ng mga opisyal ng OVP, kabilang si Miss Villa Del Rey (Chief Accountant) at si Atty. Sanchez, na sa ilalim ng GGP ni dating Bise Presidente Leni Robredo, walang confidential fund at walang maintenance ng safe houses [22:54].

Ngunit bigla, sa ilalim ni Bise Presidente Duterte, ang parehong programang “Good Governance” ay nagkaroon ng maintenance of safe houses sa ilalim ng confidential fund [21:50]. Ipinahiwatig ni Luistro na ang mga key officials ni VP Duterte ang “nag-alter” ng ‘menu’ ng GGP [24:08]. Bagama’t inamin ni Atty. Sanchez na ito ay “posibleng paliwanag,” ang pagbabagong ito ay naglalabas ng matinding tanong: Bakit ang isang programa para sa mabuting pamamahala ay kailangan pang magtago sa likod ng sekreto at gumastos nang limpak-limpak sa safe houses?

Ang mga gastusing ito, na hindi kailanman nakita sa nakaraang administrasyon, ay nagpapahiwatig na may radikal na pagbabago sa paraan ng operasyon ng OVP, isang pagbabago na tila humihingi ng masusing pagbusisi. Ang tanong ay, sino ang nagdala ng ideya ng ‘safe house’ at confidential fund sa OVP?

Ang Dala-Dala ng mga ‘Confidential Officials’ mula Davao

Nag-ugat ang usapin sa pagdalo ng mga opisyal ng OVP. Kinumpirma ni Miss Villa Del Rey na ang mga opisyal ng OVP ay nahahati sa dalawang uri: ang mga career officials (matagal na sa OVP, gaya ng SG24 pababa) at ang mga co-terminus o confidential officials (ang mga dinala ni VP Duterte mula sa Davao City LGU o sa kanyang kampanya) [01:40].

Mahalagang binanggit ni Luistro ang mga pangalan nina Atty. Zuleika Lopez (dating City Administrator ng Davao) at Miss Gina Acosta (Special Disbursing Officer – SDO) [10:22, 11:19]. Ipinunto niya na dahil walang CF sina dating VP Robredo at halos wala rin si VP Binay, ang mga career official ng OVP ay “inexperienced” sa paghawak ng ganitong pondo [09:19]. Sa kabilang banda, ipinahiwatig niya na sina Lopez at Acosta, na may karanasan sa paghawak ng CF sa Davao (kung saan umabot sa ₱460 milyon ang CF noong alkalde pa si Duterte) [12:04], ang siya namang “experienced” sa confidential fund. Bagama’t hindi kinumpirma ng OVP Budget Officer na si Mr. Kelvin ang pagiging experienced nina Lopez at Acosta, sapat na ang koneksyon sa Davao at ang kanilang mga posisyon upang magdulot ng matinding hinala.

Ang Kawalan ng Personal na Kaalaman at ang Pagtatago

Ang pinakapinagtataka at pinaka-emosyonal na bahagi ng pagdinig ay ang paulit-ulit na pag-amin ng mga opisyal ng OVP na wala silang “personal knowledge” (walang personal na kaalaman) sa paggastos at paggamit ng confidential fund [18:21, 28:44].

Si Miss Villa Del Rey (Chief Accountant) at si Mr. Kelvin (Budget Officer), na matagal na sa serbisyo, ay parehong tumangging magbigay ng detalye sa paggamit ng CF at ng safe houses. Ayon kay Villa Del Rey, ang tanging may personal na kaalaman at accountable officer ay ang Special Disbursing Officer, na si Miss Gina Acosta [29:34].

Nang makumpirma na si SDO Gina Acosta, na inilarawan bilang isang confidential official na may SG24, ay kabilang sa mga “na-subpoena” at “hindi humarap” o cited in contempt [30:36], nag-iwan ito ng napakalaking gap sa pananagutan. Tila ang pinakamahalagang opisyal na may hawak ng katotohanan ay pilit na umiiwas sa pagbibigay ng liwanag.

Saan Naglaho ang mga Informants?

Dinala ni Luistro ang pagtatanong sa mas mataas na antas ng speculation at emotional engagement nang punahin niya ang biglaang pagkawala ng gastusin para sa safe houses. Mula sa ₱16 milyon bawat quarter, ang gastusin ay bumaba sa ₱5 milyon [27:05], at pagkatapos ay “wala na” o bigla na lang naglaho sa ika-apat na quarter ng 2023 [27:44].

Ang hinuha ni Luistro ay napakabigat: Kung ang mga safe house ay ginagamit upang itago ang mga informants o assets [27:32], ang biglaang pagkawala ng gastusin ay nangangahulugan lamang na ang mga taong ito ay “inabandona” o “naglaho” [28:17]. Ang dramatikong tanong na ito—”Where did they go?”—ay nananatiling walang sagot mula sa mga opisyal ng OVP, na muling nagsabing wala silang personal na kaalaman [28:44, 29:03].

Ang Panawagan para sa Pambansang Pananagutan

Ang mga pambu-bulgar ni Congresswoman Luistro ay nagpapakita ng isang malalim at seryosong problema sa fiscal transparency at pananagutan sa pinakamataas na tanggapan ng bansa. Mula sa tila labis na paggastos sa ‘safe house’ na mas mahal pa sa penthouse, sa mabilisang pag-ubos ng confidential fund sa loob lamang ng 11 araw, at ang biglaang pagbabago sa nature ng GGP, nag-iiwan ito ng isang sense of betrayal sa publiko.

Ang kawalan ng personal na kaalaman ng mga career officials at ang pag-iwas ng mga confidential officials sa pagharap ay nagpapalakas sa hinala na may malaking sikreto o anomalya na itinatago. Ang pondo ng bayan ay hindi dapat ginagasta nang walang kaakibat na malinaw at buong pananagutan, lalo na kung ang halaga ay umaabot na sa milyun-milyong piso.

Kasalukuyan, nananatiling nakabitin sa hangin ang katanungan: Anong uri ng Good Governance ang nangangailangan ng ganito kamahal na lihim, at bakit tila mas mahalaga pa ang pagtatago kaysa sa buong pananagutan sa taumbayan? Ang lahat ng mamamayan ay tinatawagan upang maging mapagmatyag at makiisa sa panawagan para sa transparency at hustisya, habang hinihintay ang paghaharap ng mga opisyal na may hawak ng susi sa katotohanan. Ang usaping ito ay hindi lamang tungkol sa pera; ito ay tungkol sa tiwala ng taumbayan sa mga pinuno ng gobyerno.

Full video: