P125M Pondo, Parang “Grocery” Lang na Inilabas sa Duffel Bag: Ang Nakakabiglang Paglalahad sa Kongreso at Ang Misteryo ng mga Nawawalang Opisyal ng OVP

Sa gitna ng isang matinding pagdinig sa Kongreso, naging sentro ng atensyon ang isang eksenang kasing-pelikula: ang pag-withdraw ng P125 milyong piso na halaga ng Confidential Funds (CF) mula sa Office of the Vice President (OVP). Ngunit hindi ang halaga ang lubos na nagpabigla sa mga mambabatas, kundi ang paraan ng pagdala at ang tila “walang pakialam” na paghawak sa pondo ng bayan—inilabas ito, ayon sa testimonya, sa loob ng simpleng “duffel bags” o gym bags.

Ang pagdinig ay naging isang mainit na sesyon ng pagtatanong, kung saan sunod-sunod na inisa-isa ng mga mambabatas, sa pangunguna nina Congressman JJ Suarez at Congressman Win Gatchalian, ang mga kahina-hinalang detalye ng transaksyon. Mula sa tila “pagmamadali” sa paggasta ng bilyong piso sa loob lamang ng 11 araw, hanggang sa kontrobersyal na pagkawala ng mga opisyal na may personal na kaalaman, ang imbestigasyon ay nagbigay-daan sa isang serye ng mga pagbubunyag na nagpatingkad sa isyu ng accountability at transparency sa gobyerno.

Ang Nakakagulantang na Imposibilidad ng “Duffel Bag”

Ang isa sa pinakamatitinding rebelasyon sa pagdinig ay ang testimonya mismo ng kinatawan ng Land Bank of the Philippines (Land Bank) tungkol sa aktuwal na paraan ng pagkuha ng pera. Kinumpirma ng Land Bank na ang P125 milyon na Confidential Funds ng OVP noong 2022 ay inilabas lahat sa isang beses, noong Disyembre 20, 2022 [30:31]. Ang tanong na nagpalaki sa mga mata ng mga mambabatas ay: paano dinala ang ganoong kalaking halaga? Ang tugon: sa loob ng “duffel bag” o “gym bag” [01:38, 15:16].

Tinawag itong isang “duffel bag drama” ng ilang mambabatas, at agad itong naging punto ng matinding pagtatanong. Agad na kinompyut ni Congressman JJ Suarez na ang P125 milyon ay hahatiin sa apat na bagahe kung ito ay P30 milyon bawat bag. Sa puntong ito, nagbigay ng isang quick interjection si Congressman Gatchalian, na nagtanong kung ilang kilo ang P35 milyon [05:16]. Bagama’t hindi ito masagot ng kinatawan ng Land Bank, ang katanungan ay nagbigay-diin sa bigat at kalakihan ng cash na kinuha.

Lalong pinagtibay ni Congressman Gatchalian ang puntong ito nang tanungin niya si Atty. Sanchez, ang kinatawan ng OVP, tungkol sa build o pangangatawan ni Miss Gina Aosta, ang Special Disbursing Officer (SDO) na kumuhang direkta sa pera [06:05]. Pagkatapos ng paglalarawan na si Ms. Aosta ay similar sa pangangatawan ni Atty. Sanchez, iginiit ni Gatchalian: “it would be physically impossible for someone of the same build as attorney Sanchez to carry one duffel bag by herself” [07:40]. Sa madaling salita, kinakailangan ng marami pang kasama at sapat na seguridad.

Ang pahayag na ito ay nagpalitaw sa isang mas malaking katanungan: Kung hindi niya kayang dalhin mag-isa, sino ang mga kasama ni Ms. Aosta? At bakit ang OVP, sa kabila ng pag-amin ni Atty. Sanchez na Admin siya ng Finance at Human Resources [10:24], ay walang maibigay na listahan ng security personnel o kasamahan ni Aosta sa transaksyon? Wala raw siyang “personal knowledge” sa security arrangements [11:10]. Ang ganitong katwiranan ay tinawag ni Congressman Gatchalian na “unacceptable” [11:28].

Bukod pa rito, nabunyag din ang kahalintulad na transaksyon sa Land Bank DepEd compound, kung saan ang P37.5 milyon na Confidential Funds ng DepEd ay kinuha rin gamit ang gym bags, at ang payee naman ay si Edward Pahara [15:01, 19:54]. Ang ganitong paulit-ulit na paggamit ng duffel bags para sa napakalaking halaga ay nagpapahiwatig ng isang tila “reckless and carefree” [14:23] na paghawak sa pondo, isang malaking banta sa seguridad at pananagutan.

Ang “Haste” at ang 11 Araw na Paggastos

Ang isa pang kontrobersyal na punto ay ang tila pagmamadali ng OVP na ubusin ang P125 milyon bago matapos ang fiscal year ng 2022. Ang Notice of Cash Allocation (NCA) ay natanggap noong Disyembre 13, 2022 [31:44]. Nagawa ng OVP ang lahat—mula sa obligation hanggang sa pag-isyu ng cash advance—at na-withdraw ang P125 milyon noong Disyembre 20, 2022 [32:47, 30:31].

Agad na kinwestiyon ni Congressman Gatchalian ang “haste” o pagmamadali [11:44], at ang legalidad ng pag-obligate at paggamit ng P125 milyon sa nalalabing 11 araw ng taon [33:48], kung saan lima rito ay holidays [35:40]. Ang lohika sa likod nito, ayon sa Kongresista, ay para maiwasan na maibalik sa National Treasury ang pondo, na isang unspent appropriation [32:00].

Pilit na ipinagtanggol ni Atty. Sanchez na ang Joint Circular ay walang requirement na ubusin ang pondo sa loob ng 11 araw [33:56] at na ang cash advance ay maaaring gamitin kahit pagkatapos ng Disyembre 31 [33:17]. Ngunit hindi siya makapagbigay ng konkretong sagot kung “normal” ba para sa isang finance officer ang mag-proseso ng P125 milyon na transaksyon sa loob ng ganoong kaskas na panahon.

“I’m amazed you do not know it’s surprising on my part,” ang naging diretsang pahayag ni Gatchalian [34:37]. “125 million in 11 days, something must be wrong somewhere… Being with normal, 125 million in 11 days?” [35:04]. Sa huli, hindi nakapagbigay si Atty. Sanchez ng tiyak na halimbawa ng transaksyon ng OVP na na-execute sa loob ng 11 araw [36:10], na nagpabigat pa sa pagdududa ng komite. Sa halip, sinabi na lang niya: “for the confidential expenses and the handling of the confidential fund cash advance for confidential fund involved process Mr chair” [37:30]. Ang sagot na ito ay nagbigay-indikasyon na tila kulang ang OVP sa controllership at operational transparency sa paggasta ng CF.

Ang Misteryo ng mga Nawawalang Opisyal

Ang isa sa pinakamalaking hadlang sa paghahanap ng katotohanan ay ang biglaang pagkawala ng mga pangunahing opisyal na may personal na kaalaman sa transaksyon: sina SDO Miss Gina Aosta at Edward Fararda [38:35].

Pilit na iginiit ng mga mambabatas, lalo na nina Congressman Flores at Congressman Padano, na sina Aosta at Fararda ang dapat na sumagot sa mga tanong dahil sila ang SDOs at may direktang kinalaman sa pag-withdraw ng cash [39:52]. Ngunit ang tugon ng OVP Chief of Staff, si Atty. Lopez, ay nakakabigla: sila raw ay nasa “official travel” para sa OVP anniversary activities sa “various areas” sa Pilipinas [39:10, 40:19].

Kinuwestiyon ni Congressman Flores ang travel order na open-ended o walang tiyak na lugar [44:41]. Ang travel order ay may pirma ng Assistant Chief of Staff, si Mr. Deciel Oroño (na wala rin sa pagdinig) [42:52]. “I do not have personal knowledge of honor,” ang paulit-ulit na tugon ni Atty. Lopez tungkol sa eksaktong kinaroroonan ng kanyang mga opisyal [44:01].

Binatikos ni Congressman Flores ang OVP, lalo na si Atty. Lopez, na isang beterano sa gobyerno at isang abogado, sa pag-iisyu ng tila “reckless” na travel orders na walang specific na lugar, oras, at layunin [47:04, 49:19]. Irregular daw ang ganitong practice [56:36]. Ang ganitong depensa ay itinuring ni Congressman Gatchalian na “beyond disrespect to the committee” [50:01]. “Are you trying to hide the truth? Is it so difficult already for people to say the truth nowadays?” [50:12]. Ang buong komite ay nagpahayag ng matinding pagdududa na tila sinasadya ang pagpapaliban o pagtatago kina Aosta at Fararda.

Ang Huling Hirit: CCTV at ang Panganib ng Contempt

Sa pagtatapos ng pagdinig, nag-apela ang mga mambabatas para sa CCTV footage ng mga transaksyon [02:37]. Ngunit ang Land Bank, sa pamamagitan ng kanilang kinatawan, ay nagbigay ng isang malungkot na balita: “the bank has a retention period of 90 days for the CCTV footages, so we cannot provide anymore” [27:56, 28:06]. Ang mga transaksyon noong Disyembre 2022 at unang bahagi ng 2023 ay lampas na sa retention period, na nag-alis ng isang mahalagang evidence para sa komite. Dahil dito, nagpasya ang komite na subpoena-hin ang Land Bank tellers at ang duty guard kasama ang logbook [28:25].

Sa huling bahagi ng pagdinig, mariing binalaan ni Congressman Padano si Atty. Lopez at Atty. Sanchez na sumagot nang truthfully at isaalang-alang ang rules ng komite, na nagbabawal sa interference at paglabag sa rules [52:59]. “I hope you will answer truthfully so that this committee will not be forced to site you in contempt,” ang banta na nagpahiwatig ng seryosong kalagayan ng sitwasyon [56:56].

Ang pagdinig na ito ay nag-iwan sa publiko ng mas maraming katanungan kaysa kasagutan. Ang kuwento ng P125 milyon na dinala sa duffel bags at ang tila walang security na paghawak dito ay nagpapatingkad sa pangangailangan para sa mas mahigpit na oversight sa paggasta ng Confidential Funds. Sa ngayon, ang publiko at ang Kongreso ay naghihintay ng kasagutan mula sa OVP, lalo na mula kina Gina Aosta at Edward Fararda, na nananatiling Misteryo sa gitna ng isang pambansang kontrobersiya. Hindi matatapos ang laban na ito hangga’t hindi nabibigyan ng linaw ang bawat sentimo ng Pondo ng Bayan

Full video: