IBONG SINAGOT! Ang Pag-amin ni Col. Royina Garma: Pera ang Naging ‘Driving Force’ sa Libu-libong Patayan sa War on Drugs

Sa isang sesyon ng pagdinig sa Kongreso na umalingawngaw sa buong bansa, tuluyan nang gumuho ang pader ng katahimikan na matagal nang bumabalot sa madidilim na operasyon ng “War on Drugs” sa ilalim ng administrasyon ni dating Pangulong Rodrigo Duterte.

Ang dating opisyal ng pulisya at dating hepe ng Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA), si Colonel Royina Garma, ay nagbitiw ng serye ng mga nakagigimbal na pag-amin na direktang nag-uugnay sa Palasyo at sa mga matataas na opisyal sa isang sistematikong “reward system” para sa extrajudicial killings (EJKs). Ito ang rebelasyong nagpapatunay na ang madugong kampanya kontra droga ay hindi lamang isang simpleng operasyon laban sa krimen, kundi isang masalimuot at nakakatakot na iskema ng institutionalized violence na binabayaran ng salapi.

Ang Ebolusyon ng Pagsisiwalat: Mula sa Pagtanggi Tungo sa Pag-amin

Nagsimula ang pagdinig sa pagpuna ni Congressman Romeo Acop sa mga naunang pagtanggi ni Col. Garma na siya ay “malakas” o close kay dating Pangulong Duterte. Sa simula ng pagtatanong, tila nagaatubili pa si Garma, ngunit sa patuloy na paghaharap ng mga ebidensya at pagdidiin, tuluyan siyang napilitang umamin.

“Nabasa na ‘yung paa mo, Maligo ka na,” ang makahulugang pahayag ni Cong. Acop, na tumutukoy sa tanyag na kasabihan. Ibig sabihin, dahil nakapagbigay na siya ng maliit na bahagi ng katotohanan, dapat na niyang “ibuhos” ang lahat at sabihin ang buong katotohanan. Dito, tuluyan nang kinumpirma ni Garma ang kaniyang pagiging malapit sa dating Pangulo, at inisa-isa ang tatlong indibidwal na pinakamalapit sa kaniya: si Garma mismo, si dating Colonel Edelberto Leonardo, at si Senator Ronald “Bato” Dela Rosa. Ang pag-amin na ito ay nagbigay ng malaking kredibilidad sa kaniyang mga susunod na pahayag, na nagpapahiwatig na mayroon siyang inside knowledge tungkol sa operasyon.

Ang Reward System: Ang Pera Bilang ‘Driving Force’ ng Patayan

Ang pinakamabigat na rebelasyon ay umikot sa tinatawag na “reward system” para sa mga pulis na nagsasagawa ng mga operasyong nauuwi sa pagkamatay. Sa ilalim ng War on Drugs, kung saan tinatayang umabot sa libu-libo ang biktima (6,000+ ayon sa pulis, 30,000+ ayon sa Human Rights Watch), ipinahiwatig ni Garma na ang insentibo ang naging pangunahing dahilan.

Kinumpirma ni Garma kay Congresswoman France Castro na ang reward ay nag-e-exist at posibleng ito ang dahilan kung bakit “na-entice ang mga operatives, ang mga pulis” para gawin ang EJK. Habang hindi niya kinumpirma ang pagkakaroon ng quota, ang pag-amin niya tungkol sa reward ay sapat na upang igiit ang konklusyon: ang War on Drugs ay hindi lamang tungkol sa pagpuksa sa droga, kundi tungkol din sa salapi. Ang mga patayan ay naging negosyo.

Ang Flow Chart ng Karumaldumal na Pondo

Nailahad ni Col. Garma ang isang flow chart ng pera na nagpapakita ng sistematikong daloy ng mga pondo, na nagpapatunay sa sentralisadong operasyon ng “patayan.” Ayon sa kaniyang affidavit at mga pahayag:

Ang Pinanggalingan: Ang pondo, na pinaniniwalaang nagmula kay PRRD, ay dumadaan kay Senator Bong Go.

Ang Middleman: Mula kay Bong Go, ang pera ay ibinababa kay Ermina “Ming” Moking Espino, isang ASEC ng PMS. Ito ang tinukoy ni Garma na “Ming” na nagsasabi na galing ang pondo sa kaniya.

Ang ‘Pay Master’: Ang susi sa distribusyon ay si Colonel Edelberto Leonardo. Mula kay Ming, kay Leonardo dumidiretso ang pera. Si Leonardo, ayon kay Garma, ang siyang nakakaalam ng buong arrangement.

Ang Distribusyon: Mula kay Leonardo, ang pondo ay nagpupunta sa mga Regional, Provincial, at CIDG Chiefs para ipamahagi bilang rewards sa mga operatiba na nakagawa ng trabaho.

Ang pagkakalahad ng matrix na ito ay nagpinta ng isang malinaw na larawan ng isang operasyong top-down at coordinated, kung saan ang bawat patay ay may katumbas na kabayaran. Kinumpirma ni Garma na alam ng halos lahat ng mataas na opisyal ng pulisya ang tungkol sa sistema, ngunit “takot lang po sila magsalita.” Ito ay nagpapakita na ang sistema ng karahasan ay malalim na nakatanim sa loob ng institusyon ng kapulisan.

Ang Davao Connection at ang ‘Iglesia ni Cristo’ Requirement

Isang nakakaintriga at nakakaligalig na bahagi ng pagdinig ang pagtukoy sa ilang kadre ng pulisya na may malinaw na Davao connection, lugar na pinanggalingan ni Duterte at ni Garma.

Lalo pang nagpatibay sa ideya ng isang master plan ang pag-uugnay ni Garma kay Col. Leonardo, na sinasabi niyang naisip niya para sa operasyon dahil siya ay isang operatiba at miyembro ng Iglesia Ni Cristo (INC). Ipinagtaka ni Cong. Acop kung bakit mahalaga ang relihiyon sa pagpili ng opisyal, ngunit inamin ni Garma na nag-aalangan siyang magtanong sa Pangulo. Ang punto ay nanatiling: si Leonardo ay qualified dahil sa kaniyang background at koneksyon.

Bukod kay Leonardo, binanggit din ang transfer ng mga pulis na nagmula sa Davao, tulad nina Colonel Patalay at Colonel Marcos, na biglaang inilipat kasama ang kanilang mga buong team sa mga bagong assignment sa iba’t ibang rehiyon, kabilang na ang NCRPO at Region 11. Ito, ayon sa mga mambabatas, ay nagpapahiwatig ng isang master plan na tiyak na may layunin—ang pagdadala ng mga piling “Davao Boys” sa iba’t ibang rehiyon upang ipatupad ang kampanya.

Ang Pagtatangka sa Pagmamanipula at ang Proteksyon ng mga Big Fish

Lumabas din sa pagdinig ang nakakaligalig na isyu ng manipulation ng narcolist, na orihinal na tinawag na “PRRD list.” Ayon sa PDEA, ang listahan ay “very active, changing every now and then” at mayroong “belief that somebody from the Palace or somebody from Up There was including names.” Ibig sabihin, ang listahan na dapat sana’y batayan ng operasyon ay ginagawang political weapon.

Lalo pa itong naging kontrobersyal sa pagtatanong tungkol sa mga malalaking isda. Habang kinumpirma ni Garma na nasa listahan si Peter Lim (isang Visayas-based drug lord), lantarang sinabi niya na “wala” si Michael Yang (isang kontrobersyal na Chinese businessman na malapit kay Duterte) sa anumang listahan ng PDEA, kahit pa mayroong mga alegasyon ng involvement sa droga. Ito ay nagpatibay sa hinala na ang mga kaalyado at malalaking isda ay pinoprotektahan, habang ang mga nasa ibaba at mga mahihirap ang disposable na biktima.

“Service for Profit”: Ang Tunay na Konklusyon

Sa huling bahagi ng pagdinig, nagbigay ng isang matalim at emosyonal na konklusyon si Congressman Acop, matapos magkaroon ng pag-aalinlangan sa mga sagot nina Colonel Patalay at Colonel Grijaldo, na tila nagtatago ng impormasyon tungkol sa reward system.

“’Yung pagtatrabaho ninyo, it’s no longer service for the country and people. It is service for profit. ‘Yun ang nangyayari,” mariin niyang sinabi [49:05].

Ang katagang ito ang pinaka-sentro ng iskandalo. Ang sistema ay hindi na tungkol sa pagpapanatili ng kapayapaan o hustisya, kundi isang sistema na nagpapayaman sa mga opisyal na pumapatay—isang nakakahiya at mapanganib na kalakaran na nagwasak sa tiwala ng publiko sa gobyerno.

Ang pag-amin ni Col. Garma, sa kabila ng kaniyang takot, ay nagbukas ng isang malaking butas na sana’y magbigay-daan sa mas malalim na imbestigasyon at, higit sa lahat, sa hustisya para sa libu-libong biktima ng War on Drugs na walang kalaban-laban at pinatay dahil sa reward at profit. Ang kaniyang pahayag ay isang tawag sa bayan na tignan ang buong larawan ng karahasan, korapsyon, at impunity na namayani sa loob ng anim na taon. Ang katotohanan ay lumabas na—ngayon, ang kailangan ay pananagutan.

Full video: