Nakabuking: ICC Prosecutor, Mariing Kinalaban ang Temporary Release ni Duterte; Australia, Kumalas sa Pakiusap na Interim Host

Ang isang pambihirang legal saga sa entablado ng pandaigdigang hustisya ay lalong umiinit, kasabay ng matinding pagtutol mula sa International Criminal Court (ICC) Office of the Prosecutor sa kahilingan ni dating Pangulong Rodrigo Duterte para sa pansamantalang kalayaan o interim release. Ang labanang ito ay hindi lamang naglalagay sa alanganin sa legal na kapalaran ng dating Punong Ehekutibo kundi nagbubunyag din ng isang serye ng mga misinformation at pagkadismaya mula sa mga bansang pinili umano bilang host.

Ang Malaking Bako: Pagtanggi ng Australia at Misinformation

Ang usapin ng interim release ay lalong nag-ingay nang biglang pumutok ang balita na kinokonsidera raw ang Australia bilang isa sa mga bansang tatanggap kay Duterte. Ang impormasyong ito, na nagmula mismo kay Bise Presidente Sara Duterte, ay nagbigay ng maling impresyon na may malapit nang kasunduan. Subalit, ang pag-asang ito ay biglang naglaho matapos maglabas ng isang statement ang gobyerno ng Australia na mariing nagpapasinungaling sa naturang pahayag. Ayon sa media statement ng Australia, wala silang balak at hindi nila kinokonsidera ang posibilidad na kupkupin ang dating presidente ng Pilipinas [01:02:08]. Ang diplomatic denial na ito ay nagbigay ng matinding dagok sa defense team at nagpabigat sa suspicion na ang buong pakiusap ay pinapalabas lamang na may international support gayong wala naman.

Ang kasunod pang nakadidismaya ay ang ulat na pati ang gobyerno ng Belgium ay tumanggi rin na maging host sakaling maaprubahan ang interim release [02:08]. Ayon kay Attorney Kristina Conti, Assistant Counsel sa ICC at abogado ng pamilya ng mga biktima, sa rekord, “walang bansa ang nais maging host ng dating pangulo” [02:00]. Ang contradictory claims at ang pagtanggi ng mga bansa ay nagbibigay ng malinaw na larawan: tila pinapalaki at binabaluktot ang katotohanan upang palakasin ang pakiusap ni Duterte.

Ang 15-Page Bomb ng Prosecutor: Panganib ng Pagtakas at Pag-iistorbo

Ang ICC Office of the Prosecutor ay naghain ng isang 15-pahinang dokumento na opposing ang kahilingan ng temporary release. Ang mga argumento ay nakatutok sa tatlong pangunahing punto na nakasaad sa Rome Statute: ang panganib na tumakas, ang panganib na iistorbuhin ang proseso, at ang panganib na magpatuloy sa paggawa ng krimen.

1. Flight Risk: Posibleng Tumakas

Ang pinakamabigat na argument ay ang panganib na si Duterte ay posibleng tumakas at hindi sisipot sa mga nakatakdang pagdinig, lalo na sa September 23 hearing [05:05]. Binigyang-diin ng Prosecutor na ang warrant of arrest mismo ay inilabas dahil mayroong finding ang Pre-Trial Chamber na flight risk si Duterte at hindi siya magko-koopera voluntarily sa kaso [08:20]. Para sa mga biktima, ang buong interim release ay tila isang malaking pagkakataon para sa pagtakas [05:05].

2. Interference sa mga Testigo at Political Influence

Ginamit ng Prosecutor ang kasaysayan ni Duterte bilang matibay na ebidensya. Isa sa mga nabanggit na specifics ay ang pag-target sa mga kritiko, partikular ang pagkakakulong noon ni Senadora Leila de Lima [11:17]. Ang kaso ni De Lima, na nagsimula bilang imbestigasyon sa Davao Death Squad (DDS) noong siya’y Chairperson ng Commission on Human Rights (CHR) at naging Senador, ay nagpapakita umano ng tendency ni Duterte na gamitin ang political influence para “harasin at busalan” ang mga magbubunyag ng katotohanan [12:06].

Nagpahayag ng matinding pangamba ang Prosecutor na habang nasa pansamantalang kalayaan si Duterte, gagamitin nito ang kanyang political influence—na nananatiling malakas, lalo na sa pamamagitan ng kanyang anak na si VP Sara Duterte at ng kanyang mga kaalyado—upang “makialam sa mga testigo” [05:44] at guluhin ang proceedings. Maging ang public spectacle ng paghahambalos o pagdakma ni Honeylet Avanceña sa isang pulis ay nabanggit din [08:03], na nagpapakita ng pangkalahatang attitude ng kampo patungo sa batas at awtoridad.

3. Medical Condition na Hindi Sapat

Kinalaban din ng Prosecutor ang medical arguments ng depensa, na nagsasabing bumyahe pa si Duterte at nagsalita ng halos isang oras sa Hong Kong bago naaresto [13:11]. Ayon sa Prosecutor, ang kondisyong medikal ni Duterte ay “hindi sapat” na dahilan upang siya ay palayain sa labas ng detention facility [13:46]. Ang ICC, anila, ay kayang sagutin ang anumang treatment na kailangan sa loob ng kanilang pasilidad. Ipinunto ni Attorney Conti na ang ICC detention facility ay nagbibigay ng highest standards of care alinsunod sa Mandela Rules ng United Nations, at ang medical condition ay maaari lamang maging batayan para sa short-term o temporary release para sa ospital, hindi para sa pangmatagalang kalayaan sa ibang bansa [32:04].

Ang Babala ni Conti: Huwag Magtiwala sa Misinformation

Para sa mga biktima ng war on drugs, ang pagtutol ng Prosecutor ay isang malaking “kaluwagan” [06:06] matapos kumalat ang misinformation mula sa kampo ni Duterte na tila pumayag na ang taga-usig sa temporary release. Mariin itong pinabulaanan ng Prosecutor.

Ginamit ni Attorney Conti ang matinding paglalarawan na, “mag-ingat kayo ng dealing with the devil” [06:35], na tumutukoy sa tendency for disinformation ng kampo ni Duterte. Ito raw ay isang taktika, na kapag natatalo o dehado sa legal na usapin, inaatake ang procedure, ang mga tao (personalities), o ang institusyon mismo—isang babala na maaaring susunod na target ang Prosecutor [06:43].

Ang Katotohanan Tungkol sa ICC Detention Facility

Upang linawin ang mga ispekulasyon, inilarawan ni Attorney Conti ang detention facility ng ICC sa Scheveningen, Netherlands, kung saan nakakulong si Duterte. Mariin niyang sinabi na ito ay “Hindi hotel” [22:48], subalit hindi rin ito katulad ng mga siksikang kulungan sa Pilipinas. Ang pasilidad ay sumusunod sa minimum standards of detention ng United Nations:

Pribadong Kwarto: May sariling kwarto at palikuran ang bawat detinido [22:56].

Akses sa Pasilidad: May access sa library, gym, at intranet [23:27].

Pagkain: Ang isa sa tanging reklamo ay malamig ang pagkain, subalit pinapayagan ang mga detinido na magbigay ng grocery list at magluto ng sarili nilang pagkain, lalo na para sa culturally appropriate na pagkain tulad ng kanin at isda [23:44].

Visitations at Komunikasyon: May extended visitation ang mga detinido, pati na rin free phone calls na umaabot sa 200 minuto kada buwan [26:33].

Ang mga paglalarawang ito ay nagpapahiwatig na ang mga humanitarian considerations na hinihingi ng kampo ni Duterte ay sinasagot na ng mataas na standard ng ICC detention. Kung ang tanging problema ay inconvenience, ito ay hindi batayan para sa interim release.

Walang Precedent sa Crimes Against Humanity

Isa pang malaking balakid sa hiling ni Duterte ang kawalan ng precedent. Ayon kay Attorney Conti, bagama’t may mga nauna nang binigyan ng interim release ang ICC, ito ay para lamang sa mga kasong minor o offenses against the administration of justice [29:30]. Wala pang kahit isang indibidwal na akusado sa core crimes ng korte—gaya ng Crimes Against Humanity, War Crimes, o Genocide—ang pinapayagang makalaya nang pansamantala. Maaaring si Duterte ang maging una, subalit ang legal framework ng ICC ay nag-uutos ng detention upang masigurong magsisipot ang akusado sa trial at hindi makagambala sa proseso [30:07].

Ang Susunod na Kabanata: Hulyo at Setyembre

Nakatakdang magdesisyon ang ICC sa isyu ng interim release sa loob ng ilang linggo [17:29]. Subalit, bago pa man dumating ang hatol, may dalawang importanteng schedule na dapat abangan:

Hulyo 4: Inaasahang ilalabas ang tinatawag na Document Containing the Charges (DCC) [18:46]. Ito ang katumbas ng Information sa lokal na hudikatura, na naglalaman ng pormal na sakdal at detalye ng kaso. Sa DCC malalaman kung anong acts ang sisingilin kay Duterte—posibleng Murder o iba pang Inhumane Acts na may kaugnayan sa Crimes Against Humanity [19:19].

Setyembre 23: Ang orihinal na hearing date para sa jurisdiction challenge [05:13]. Kasabay ng interim release, ito ang isa sa dalawang pending issues na humihiling ng pagpapalaya kay Duterte, ang isa ay pansamantala at ang isa ay permanent dismissal [17:39].

Ang laban ay hindi na tungkol sa pulitika o popularidad; ito ay tungkol sa legalidad at rule of law. Ang matinding pagtutol ng Prosecutor, ang pagkalas ng Australia, at ang kawalang-precedent para sa temporary release ng isang accused of Crimes Against Humanity ay nagpapatunay na ang daan tungo sa hustisya ay matarik, ngunit patuloy na binabagtas.

Full video: