Sa Gitna ng Pagkawala: Sinampahan ng Kaso ang Dating Hepe ng CIDG; Isang Banta sa “Kultura ng Pag-abswelto” sa Pambansang Pulisya

Nagbabadyang gumuho ang matagal nang nakatanim na kultura ng pag-aabswelto sa hanay ng Philippine National Police (PNP) matapos ang pinakabagong hakbang ng National Police Commission (Napolcom). Sa isang mabilis at matapang na pagpapasya, pormal na sinampahan ng kasong administratibo si Police Brigader General Romeo Macapaz, ang dating Regional Director at hepe ng Criminal Investigation and Detection Group (CIDG), dahil sa kanyang umano’y pagkakadawit sa kaso ng pagkawala ng 34 na sabungero.

Hindi lang ito simpleng kaso ng kapabayaan; isa itong direktang paghamon sa mga indibidwal na gumamit ng kanilang posisyon at uniporme upang takpan o bigyang-katwiran ang mga iligal na gawain. Ang pag-akyat ng kaso ni Macapaz, kasabay ng preventive suspension sa 12 pang aktibong pulis, ay nagpapakita ng pagnanais ng kasalukuyang pamunuan ng Napolcom na linisin ang mga docket at ibalik ang tiwala ng publiko sa institusyong pulisya. Ang mga pangyayaring ito ay naglalatag ng matinding banta sa sinumang miyembro ng PNP na magtatangkang magtago sa likod ng kanilang kapangyarihan.

Ang Pagsisimula ng Paghahanap sa Katotohanan

Ang kasong inihain noong ika-9 ng Agosto ng magkapatid na Julie at Ella Kim Patidongan ang nagsilbing mitsa sa imbestigasyong ito. Ayon sa mga Patidongan, sadya umanong ginawa ni Macapaz ang mga hakbang upang ipakita na sila ang sinasabing utak sa pagkakadakip at pagkawala ng mga sabungero noong mga nagdaang taon. Ang reklamo, na kinabibilangan ng mabibigat na akusasyon na Grave Misconduct at Conduct Unbecoming of a Police Officer, ay dumaan sa masusing pre-charge investigation ng Inspection, Monitoring, and Investigation Service (IMIS) ng Napolcom.

Matapos ang masusing ebalwasyon, nakitaan ng IMIS ng “probable cause” ang reklamo laban kay Macapaz, na nagbigay-daan upang pormal itong isampa sa Legal Service Affairs ng komisyon. Ang desisyong ito ay hindi lamang naglalagay kay Macapaz sa bingit ng pagpaparusa kundi nagbibigay-linaw din sa publiko na mayroong jurisdiction ang Napolcom at malakas ang evidence ng mga nagrereklamo. Kasabay nito, ang kaso laban sa dalawa pang kasamahan ni Macapaz ay ibinasura naman, na nagpapakita na ang komisyon ay gumagabay sa prinsipyong rule of law at hindi basta-basta nananampal ng kaso.

Ang Tigas ng Kamay ng Napolcom: Preventive Suspension at ang Walang Suweldong Pulis

Isa sa pinakamalaking development sa kaso ay ang paglalabas ng Napolcom en banc ng preventive suspension order laban sa 12 aktibong pulis na sangkot. Ang desisyong ito ay nagpakita ng pinag-isang tindig ng komisyon, na nagpapatunay na ang evidence of guilt laban sa mga nasabing pulis ay “strong.”

Ayon sa Napolcom Resolution 2016-002, ang preventive suspension ay ipinatutupad kung ang kaso ay “grave” o malubha, at kung ang ebidensya ay malakas. Ang aksyon na ito ay hindi lamang para sa pagpaparusa kundi para matiyak ang integridad ng nagpapatuloy na imbestigasyon at upang maiwasan ang impluwensiya ng mga sangkot na pulis sa mga testigo at sa proseso. Sa kasalukuyan, ang 12 pulis na ito ay hindi na maaaring mag-perform ng kanilang police functions, nananatili sila sa restricted custody, at pinakamahalaga sa lahat, sila ay HINDI SUMUSWELDO.

Ang pagkawala ng suweldo sa 12 aktibong pulis ay isang matinding panggigipit na nagbibigay-mensahe sa buong hanay ng PNP: walang puwang ang katiwalian at pang-aabuso, at ang paglabag sa batas ay may kaakibat na agarang parusa, hindi lamang sa batas kundi pati na rin sa kabuhayan.

Ang Mabilis na Gulong ng Hustisya: 60-Araw na Deadline

Ang isa pang nagbigay-pag-asa sa publiko ay ang commitment ng Napolcom na resolbahin ang mga kaso sa loob ng 60 araw. Ito ay isang matapang na pagbabago mula sa nakaraang rekord ng komisyon, kung saan ang mga kaso ay inaabot ng 22 hanggang 25 taon bago resolbahin. Ayon sa isang opisyal ng Napolcom, nakakahiya ang ganitong katagal na pag-usad ng hustisya, na nagiging dahilan ng kawalan ng tiwala ng publiko.

Sa case ng mga nawawalang sabungero, sinisiguro ng Napolcom na sa kabila ng complexity at lawak ng imbestigasyon, maglalaan sila ng buong effort upang matapos ang proseso sa loob ng deadline na ito. Sa sandaling makumpleto ang full-blown hearing, iaakyat ang kaso sa Napolcom en banc para sa panghuling desisyon.

Ang Nakakabahalang Koneksyon: Kasaysayan ng Pag-abswelto

Marahil ang pinakanakakagulat at nakababahalang rebelasyon ay ang lumabas na ulat na karamihan sa 18 pulis na naunang pinangalanan sa reklamo (anim ang non-active, 12 ang active) ay may matitinding previous administrative cases. Kasama sa mga kasong ito ang Homicide, Robbery, at Extortion.

Ang mas nakakagimbal ay ang katotohanan na karamihan sa mga kasong ito ay na-dismiss noong nakaraang administrasyon. Ang isang pulis ay may 10 kaso, habang ang isa naman ay may Lingat na kaso, ngunit pawang naabswelto. Nagpahayag ng matinding pagkadismaya ang komisyoner dahil kung isa man lang sa mga kasong ito ay nagresulta sa pagpapatalsik sa kanila, hindi na sana nagkakaroon ng isyu ng mga nawawalang sabungero ngayon.

Ang rebelasyong ito ay nagpapatibay sa ideya ng isang “kultura ng pag-abswelto”—isang sistema kung saan ang mga pulis, sa kabila ng malalakas na evidence (mas mataas pa sa substantial evidence na kailangan sa admin cases), ay nakalulusot sa parusa. Ito ang isa sa pinakamalaking problema na inaasahang wawakasan ng kasalukuyang Napolcom.

Ang Domino Effect: Hindi Lang Sabungero, Kundi Iba Pang Biktima

Lalo pang lumalaki ang kaso dahil hindi ito limitado sa 18 pulis at sa mga sabungero lamang. Ibinunyag ng Napolcom na ang imbestigasyon ay umaabot na sa iba pang miyembro ng PNP, kabilang ang mga high-ranking na opisyal, at pati na rin sa mga non-PNP personnel.

Ang mas nakababahala ay ang pag-amin ng Napolcom na ang kaso ay tila intertwined na sa iba pang kaso, partikular na ang mga nauugnay sa “Drug War” ng nakaraang administrasyon. Sa kasalukuyan, may apat nang bagong nagreklamo ang lumapit sa komisyon, at inaasahang aabot sa 30 pang biktima ang magpa-file ng kani-kanilang kaso.

Ang paglapit ng 30 biktima ay nagpapakita na ang mga pulis na sangkot sa kaso ng sabungero ay common denominator sa mas malalaking insidente ng pang-aabuso. Ang mga biktima, na natakot noong una, ay nagkaroon ng lakas ng loob na lumapit dahil nakita nila ang mabilis at patas na aksyon ng Napolcom sa reklamo ng mga Patidongan.

Ang Huling Hantungan: Pagtatalsik at Walang Pensyon

Para sa mga nagtatanong kung ano ang posibleng parusa, nilinaw ng Napolcom na para sa mga grave offenses sa larangan ng administrasyon, ang pinakamababang parusa ay demotion. Gayunpaman, kung may aggravating circumstances o mga kadahilanan na nagpapabigat sa kaso—tulad ng maraming namatay, pagkawala, o paggamit ng posisyon labag sa batas—ang parusa ay maaaring umakyat sa dismissal from the service at forfeiture ng lahat ng benepisyo, kabilang na ang pensyon.

Ito ang pinakamabigat na parusa na maaaring ipataw ng Napolcom, isang malinaw na babala na ang uniporme ay hindi kalasag para sa mga nagkakasala. Ang pananagutan sa kasong ito ay hindi lamang sa batas kundi pati na rin sa moralidad at pagtingin ng publiko.

Sa huli, ipinaalala ng komisyon na ang Napolcom ang “pulis ng pulis,” na itinatag ng Konstitusyon upang pangalagaan ang administrasyon at kontrol ng PNP. Sa kabila ng ilang miyembro na sumasakit sa ulo ng institusyon, siniguro nila ang kooperasyon ng PNP, sa pamumuno ni General Torre (implicitly), upang malutas ang kaso.

Ang panawagan ng Napolcom sa publiko ay magtiwala sa institusyon at huwag matakot mag-file ng reklamo, sa pangakong ang lahat ng kaso ay reresolbahin nang patas, walang takot, at sa loob ng 60 araw. Ang laban para sa hustisya ay nagsisimula pa lamang, at ang kaso ng mga nawawalang sabungero ang magsisilbing litmus test kung tuluyan na bang mangingibabaw ang accountability sa hanay ng Pambansang Pulisya.

Full video: