‘Banal na Kapangyarihan’ O ‘Blind Obedience’?: Ang Malagim na Katotohanan sa Likod ng Kapihan ng Socorro Bayanihan Services Inc.

Umalpas sa bulwagan ng Senado ang mga kuwento ng di-pangkaraniwang pangyayari, matitinding panlilinlang, at seryosong paglabag sa karapatang pantao. Sa mata ng publiko at ng komite ng Senado, ang pagdinig tungkol sa Socorro Bayanihan Services Incorporated (SBSI)—isang grupo na nagmula sa Surigao del Norte—ay hindi lamang tungkol sa isyu ng qualified trafficking, kidnapping, at serious illegal detention. Ito ay isang sulyap sa kung paanong ang isang pangkaraniwang organisasyon ay maaaring mabago at mapangibabawan ng isang kulto, sa pamumuno ng isang 22-anyos na itinuturing na “Buhay na Diyos” ng kaniyang mga tagasunod: si Jey Rence “Senior Agila” Kilario.

Ang matitinding akusasyon ay binigyang-diin ng mga testimonya ng mga dating miyembro, na naglantad ng mga detalye na nagpapaliwanag kung paanong ang bulag na pananampalataya ay naging mitsa ng pang-aabuso at paglabag sa batas.

Ang Hiwaga ng Ibon at ang Kapangyarihang Huminto ng Ulan

Isa sa pinaka-emosyonal at nakakagulat na bahagi ng pagdinig ay ang pahayag ni Regin Guma, isang dating guro ng DepEd na naging miyembro ng SBSI. Ipinaliwanag niya kung paanong napaniwala siya sa di-umanong “banal na kapangyarihan” ni Senior Agila. Ayon kay Guma, nagkaroon ng pagkakataon noong sila ay nagpupulong na sumigaw si Kilario ng: “Let the bird sing” (Hayaan mong kumanta ang ibon). Sa hindi inaasahang pagkakataon, may ibong biglang kumanta.

Hindi pa rito nagtatapos ang kuwento. Inalala rin ni Guma ang isa pang insidente kung saan malakas ang buhos ng ulan. Sumigaw umano si Senior Agila ng: “Let the rain stop” (Hayaan mong huminto ang ulan), at sa kaniyang pagtataka, huminto nga ang malakas na buhos ng ulan. Dahil sa mga insidenteng ito, naging “die-hard believer” si Guma, na umabot pa sa puntong tinalikuran niya ang kaniyang propesyon sa pagtuturo. Idinagdag pa niya na may kakayahan ding mag-iba-iba ng boses si Kilario—mula sa boses ng matandang babae, matandang lalaki, hanggang sa boses ng isang binatilyo, nang bumisita ito sa isang pinsan sa ospital.

Ang mga kuwentong ito ay nagsilbing emosyonal na “hook” upang makuha ang pananampalataya at bulag na pagsunod ng mga miyembro. Pinangakuan umano sila ni Kilario ng “langit” at kaligtasan, basta’t sumunod sa kaniya, at ang mga hindi susunod ay mapupunta sa “impyerno.” Isang matinding pangako na ginagamit upang hindi magtanong o mag-alinlangan ang mga miyembro. Dagdag pa, tahasan pa raw sinabi ni Kilario na ang mga empleyado ng gobyerno ay hindi mapupunta sa langit—isang malinaw na pagtatangka na ihiwalay ang miyembro mula sa awtoridad at sistema ng batas.

Ang Madilim na Lihim ng mga Bata: Ipinagbawal na Edukasyon

Ang isa sa pinakamasakit na pagbubunyag ay ang tungkol sa mga bata sa komunidad ng Kapihan. Si Riza Guma, isa ring dating DepEd teacher, ay nagpatunay na ang mga bata doon ay tahasang ipinagbabawal na mag-aral.

Ayon sa kaniya, mahigit 200 kabataan, lalo na ang mga nasa edad lima (5) pataas, ang hindi nakakatanggap ng pormal na edukasyon. Sila ay walang kaalaman sa “3R’s” (Reading, ‘Riting, at ‘Rithmetic). Ang isa sa mga tumakas na bata, si “Elias Ren,” ay nagpahayag na sa edad na 12, hindi pa siya marunong magsulat.

Ang nakakagulat na dahilan sa pagbabawal sa pag-aaral, ayon sa testimonya, ay upang “hindi lumabag sa kanyang mga utos” ang mga kabataan, at kapag lumabag ay pinarurusahan. Sa ganitong paraan, sinisiguro ni Senior Agila na mananatiling “kontrolado” at walang muwang ang kaniyang mga tagasunod. Ang pag-aaral ay itinuturing na banta sa kaniyang awtoridad.

Nang tanungin sa pagdinig ang plano ng SBSI na magtayo raw ng paaralan, tinawag itong “cover-up” ng mga Senador. Malinaw na ang hakbang na ito ay lumabas lamang matapos pumutok ang kaso, bilang isang taktika upang iwasang matawag na kulto ang kanilang grupo—isang pagtatangka na gawing lehitimo ang isang operasyong dati nang ipinagbabawal ang edukasyon.

Ang Hamon sa Depinisyon ng “Kulto” at ang Lihim sa Sementeryo

Hinarap ni Senador Raffy Tulfo, Chairman ng komite, ang mga miyembro ng SBSI, kabilang si Kilario, na may walang-kagatol na pagtatasa. Ayon sa Senador, sa pagpapatuloy ng pagdinig at sa tindi ng mga detalye, ang organisasyon ay “pasok na pasok” sa depinisyon ng isang kulto—na may blind obedience, reverence, at cult-like na pagsamba sa isang tao.

Si Kilario, nang diretsahang tanungin tungkol sa kaniyang pag-angkin na siya ang Diyos, ay nagbigay ng pahayag sa Bisaya na isinalin sa Tagalog: “Kung totoo na sinabi ko na ako ang Diyos, hindi ka sana umabot sa ganitong punto na 23 years old ka pa.” Isang palusot na hindi nakumbinsi ang komite, lalo pa’t ipinunto ng isang Senador na si Hesukristo ay umabot sa edad na 33.

Ang pinakamatinding bahagi ng pagdinig, na nagbigay ng malaking pag-aalala, ay ang tanong tungkol sa bilang ng mga nakalibing sa sementeryo ng Kapihan. Diretsahang tinanong ang mga pinuno ng SBSI—sina Senior Agila at Mamerto Galanida—kung alam ba nila kung ilan ang nakahimlay doon, ngunit pareho silang sumagot na “hindi ko po alam.” Ang kawalan ng simpleng rekord na ito ay nagpalaki ng agam-agam. Sa gitna ng mga kuwento ng nawawalang kamag-anak at akusasyon ng foul play, ang simpleng sagot na “hindi alam” ay nagpapahiwatig ng posibleng mas malalim at mas madilim na lihim na nais ibaon kasama ang mga bangkay.

Ang Nabahiran na Diwa ng Bayanihan

Sa panig ng mga nagtatanggol sa orihinal na adbokasiya ng grupo, humarap ang mga kaapo-apuhan ng tagapagtatag na si Rosalina Taruc—sina Atty. Lovely Dela Peña at Rald Taruc Florano. Iginiit nila na ang SBSI ay nagsimula bilang isang tunay na people’s organization noong dekada 1980 at ipinagtanggol ang dangal ng kanilang lola at lolo, na inilarawan nilang mga taong may “takot sa Diyos” at may malaking respeto sa komunidad. Tinawag nilang insulto ang pagkakakilanlan sa kanila bilang isang kulto.

Ipinaliwanag ni Rald Florano ang timeline ng grupo, na binigyang-diin na ang kaniyang lola ay presidente pa ng organisasyon hanggang sa kaniyang kamatayan noong 2021. Mariin niyang itinanggi ang mga paratang na mayroong foul play o lason na kasangkot sa pagkamatay ng kaniyang lola at ina, na sinabing mayroon silang heart ailments na nasa lahi.

Gayunpaman, binigyang-diin ng Senador ang resulta ng kanilang imbestigasyon: ang tunay na kalikasan ng organisasyon ay nagbago simula noong pumasok si Jey Rence Kilario sa eksena noong 2017, na lalo pang lumala matapos ang lindol noong 2019 at ang pagpasok ng pandemya. Ang orihinal na diwa ng Bayanihan—ang pagkakaisa at pagtulong—ay napalitan ng cult-like na pagtuon sa isang tao, at doon nagsimula ang mga kaso ng pang-aabuso, lalo na sa mga bata.

Pangangalaga sa Karapatan at Panawagan sa Hustisya

Sa pagtatapos ng pagdinig, itinuon ang atensyon sa dalawang bata na sinubukang iharap ng grupo ni Senior Agila bilang patotoo. Agad itong tinutulan ng komite, na nagbigay-diin sa pangangailangang dumaan muna sa social preparation ng Department of Social Welfare and Development (DSWD).

Ipinunto ng DSWD na kinakailangan ng oras upang ihanda ang mga bata at i- establish ang rapport sa social worker upang maiwasan ang trauma at masigurong protektado ang kanilang karapatan at kapakanan. Ang utos ng komite ay malinaw: ang interes ng bata ang dapat mananaig.

Ang kuwento ng SBSI sa Surigao ay isang trahedya na nagpapakita kung paanong ang kapangyarihan at pananampalataya ay maaaring magamit para sa kasamaan. Ang mga ‘milagro’ na inilarawan ay maaaring simpleng kasanayan sa manipulation, ngunit ang epekto nito sa daan-daang pamilya, lalo na sa mga bata na pinagkaitan ng kinabukasan, ay tunay at matindi. Sa patuloy na imbestigasyon ng Senado, ang paghahanap sa katotohanan at pagpapanagot kay Senior Agila at sa kaniyang mga tauhan ay nananatiling isang matibay na panawagan para sa hustisya at pagpapanumbalik ng batas sa gitna ng kadiliman ng panlilinlang.

Full video: