PAGSISIWALAT SA HIMPILAN NG KAPANGYARIHAN: PCSO, Ginamit Bilang ATM para sa mga Milyones na Dolyar?

Isang nakakabiglang pagdinig sa Kongreso ang naglantad ng tila serye ng talamak na katiwalian at maling paggamit ng pondo ng bayan sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO), na umikot sa mga taong malalapit sa dating General Manager na si Royina Garma. Ang sentro ng kontrobersiya ay ang di-umano’y malawakang pagpapalit ng milyun-milyong piso sa dolyar, at ang paggamit ng opisyal na channels ng gobyerno para sa personal na transaksyon—isang sirkulasyon ng pera na bumibistang sa tindi ng arogansya sa serbisyo publiko.

Sa mga kaganapan na naganap sa loob ng bulwagan ng pagtatanong, malinaw na ipinakita ang kawalan ng takot at paggalang sa katotohanan ng ilang opisyal, na humantong sa isang pambihirang hakbang: ang pag-aresto at pagpapakulong sa mismong kamag-anak ng dating pinuno ng ahensya dahil sa “patuloy na pagsisinungaling.” Ang pagdinig na ito ay hindi lamang nagpukaw ng galit, kundi nagbigay din ng pag-asa na sa wakas ay mananaig ang pananagutan, gaano man kataas ang antas ng mga sangkot.

Ang Nakakagulat na Detalye: Isang P30-Milyong Transaction

Ang pinakamalaking bomba sa pagdinig ay nagmula sa testimonya ni Captain Anova, isang opisyal ng pulis na naugnay kay Colonel Kel Vilela, ang ex-husband ni Madam Garma at dating police attaché sa Amerika. Si Captain Anova, na tila nagpipilit makahanap ng kalayaan mula sa bigat ng lihim, ay diretsahang inamin na inutusan siya ni Colonel Vilela, na nasa United States noong panahong iyon, na magpalit ng napakalaking halaga ng piso sa dolyar.

“Pinakamalaki po ay 30M po,” tanging sagot ni Captain Anova, na nagdulot ng matinding katahimikan at pagkabigla sa komite [29:57]. Ang P30 milyon ay isang nakakabulag na halaga, na tila ginawa nilang ordinaryong transaksyon lamang. Ngunit ang mas nakakagulat pa rito ay ang pinagmulan ng pera. Ayon kay Anova, ang pera ay kinukuha niya sa loob mismo ng PCSO building [23:36], at iniaabot sa kanya ng isa sa mga security ni General Manager Garma, na kinilala niyang si Sergeant Obeles. Ang pag-amin na ito ay nagpinta ng isang malinaw na larawan: isang sistema kung saan ang opisina ng isang ahensya ng gobyerno, na nakalaan para sa kawanggawa, ay tila ginagamit bilang isang personal na money-exchange o hawala system para sa mga pribadong indibidwal.

Ang P30 milyong transaksyon ay hindi lamang naglalantad ng malaking halaga ng pera na posibleng hindi idineklara, kundi pati na rin ang di-umano’y paggamit ng PCSO bilang pinanggagalingan ng naturang pondo. Matatandaang ang PCSO ay pangunahing institusyon na may mandato na tulungan ang mga mahihirap sa pamamagitan ng health at charity programs. Ang pag-uugnay sa ahensya sa ganitong uri ng malawakang palitan ng pera ay nag-uudyok ng katanungan: Gaano karami pa ang pondo ng bayan na naubos sa mga lihim na transaksyong ito?

Ang Pagsisinungaling at Pag-iwas ni Colonel Vilela

Habang nagbibigay ng matapang na testimonya si Captain Anova, si Colonel Kel Vilela naman ay nagpakita ng tila arogansya at pag-iwas. Paulit-ulit siyang nagbigay ng mga sagot na hindi tumutugma sa tanong, at tila sinadya ang pagbaluktot sa katotohanan.

Tinanong si Vilela tungkol sa kanyang suweldo at allowance bilang police attaché. Bagamat mataas ang kanyang sahod (P120,000 sa Pilipinas, at allowance na umaabot sa P8,000 USD, o halos P480,000 noong panahong iyon), inamin niya na may natatanggap siyang “iba” bukod sa kanyang suweldo at Maintenance and Other Operating Expenses (MOOE) [18:19]. Ito, ayon sa komite, ay tumutukoy sa mga ipinapadalang dolyar sa pamamagitan ng “diplomatic pouch” ng Directorate for Intelligence (DI) ng PNP [36:35], na kinumpirma ni Captain Anova na siya mismo ang naghatid.

Ang tindi ng pagiging sinungaling ni Vilela ay umabot sa punto na pati ang pagkakakilanlan ng kanyang boss at ang petsa ng kanyang assignment ay hindi na maalala [10:37]. Tinalakay rin ang kanyang mamahaling relo, isang Rolex, na aniya’y regalo ng kanyang asawa [02:44]. Ngunit ang pinakamabigat ay ang pagtanggi niya na may alam siya tungkol sa money-transfer na ginagawa ni Anova, itinuturo niya pa ito sa kanyang asawa, na aniya’y “isang beses lang” daw [39:23]. Ang mapaglarong ngiti ni Vilela sa gitna ng seryosong pagdinig ay hindi nakaligtas sa pansin ng mga mambabatas, na nagbigay ng babala sa kanya, na tinawag pa siyang “aroganteng opisyal” [40:04].

Ang kawalan ng respeto ni Vilela sa komite ay nagpapakita ng isang malalim na problema sa kultura ng kapangyarihan: ang paniniwala na sila ay nasa itaas ng batas at hindi obligadong magbigay ng tapat na sagot sa taumbayan.

Ang Dramatic Climax: Pagkukulong kay Sergeant Obeles

Ang pinakamatingkad at pinakamadramatikong bahagi ng pagdinig ay ang engkuwentro kay Sergeant Obeles. Si Obeles ay hindi lang isa sa mga security ni GM Garma, kundi siya rin ang first cousin nito, at asawa ng secretariat head ng STL core group ng PCSO—isang serye ng koneksyon na nagpapakita ng malalim na ugnayan sa loob ng ahensya [28:15].

Nang harapin si Obeles, at tinanong kung totoo ba ang testimonya ni Captain Anova na siya ang nag-abot ng P30 milyon para sa palitan ng dolyar, buong-tapang siyang sumagot ng: “Wala po, wala. Sinasabi ko lang po ang totoo” [27:32].

Ang kanyang matibay at patuloy na pagtanggi, sa kabila ng direktang testimonya, ay nagpainit sa ulo ng mga mambabatas. Matapos ang paulit-ulit na paghirit, inihain ang isang mosyon. Ang mga mambabatas, na naniniwalang patuloy siyang nagsisinungaling—sa paglabag sa Seksyon 11 ng mga tuntunin ng komite—ay nagdesisyong parusahan siya.

Inihayag ang mosyon na i-contempt si Sergeant Obeles dahil sa “consistently lying before this committee” [31:37]. Agad itong sinundan ng mosyon na detain siya. Sa isang unanimous decision, cited in contempt si Obeles at inutusan siyang ikulong sa Quezon City Jail hanggang sa matapos ang imbestigasyon ng komite [34:28].

Ang pagkakakulong kay Obeles ay isang matunog na mensahe. Ito ay hindi lamang tungkol sa pagpaparusa sa isang indibidwal, kundi tungkol sa pagpapakita na ang Kongreso ay seryoso sa pagpapanatili ng integridad ng proseso ng pagdinig. Ito ay isang paalala na ang sinumang opisyal na magpapakita ng kawalang-galang sa katotohanan ay haharap sa agarang pananagutan.

Ang Iba Pang Anomalyang Umiikot sa PCSO

Hindi lamang sa money-transfer nagtapos ang kontrobersiya. Tinalakay din sa pagdinig ang isyu ng PCSO fund na naipamahagi sa mga foundation. Kinumpirma ng PCSO Accounting and Budget Department na nagbigay sila ng P2 milyon sa Mandaue City para sa biktima ng Bagyong Odette, na dinala ng STL partylist [06:36]. Bagamat may paper trail ito, ang paggamit ng STL (Small Town Lottery) bilang conduit para sa typhoon victims’ fund ay nagbabalik ng tanong sa tamang pamamaraan ng paggastos ng pera ng gobyerno.

Idinagdag pa rito ang tanong tungkol sa mga lupain sa Samal, na sinasabing isang protected area [04:14]. Tinanong ang mga opisyal tungkol sa kanilang mga ari-arian doon. Kahit pa hindi ito direktang nauugnay sa PCSO, ang pag-uugnay sa mga opisyal sa pag-aari ng mga lupa sa protected area ay nagpapakita ng tila paggamit ng kapangyarihan para sa personal na pakinabang at pagpapakita ng conflict of interest.

Pananagutan at Pag-asa

Ang pagdinig na ito ay nagbigay ng isang malinaw at nakakatakot na sulyap sa kung paanong ang kapangyarihan ay maaaring abusuhin, at kung paanong ang mga ahensya na itinatag upang maging katuwang ng mahihirap ay tila naging kasangkapan para sa iligal na yaman. Ang tindi ng P30 milyong transaksyon, ang arogansya ni Colonel Vilela, at ang pagkakakulong kay Sergeant Obeles ay nagpapatunay na ang katiwalian ay malalim na nakaugat.

Gayunpaman, ang pagkakakulong ni Obeles at ang desisyon ng komite na imbitahan pa ang iba pang sangkot, tulad ng umano’y wife ni Vilela, ay nagbibigay ng pag-asa. Ito ay nagpapakita na sa wakas, may mga mambabatas na handang isantabi ang pulitika at ipatupad ang pananagutan. Ang taumbayan ay naghihintay ng kumpletong paglilinis at hustisya. Ang P30 milyon ay hindi lamang isang numero; ito ay pera na inagaw mula sa bawat Pilipinong nangangailangan ng serbisyo mula sa PCSO. Ang laban para sa katotohanan ay nagsisimula pa lamang, at ang pagkakakulong sa isang sinungaling na opisyal ay isang maliwanag na hudyat: Walang sinuman ang makakatakas sa ilalim ng bigat ng ebidensya at ng batas.

Full video: