KINATAKUTANG PANGAKO NI DUTERTE, GINAMIT LABAN SA KANYA: ICC PROSECUTOR, HINARANG ANG ‘BLUFF’ SA PAGLAYA; KASO, TUMUTULOY SA Setyembre 23 HEARING

Sa gitna ng isang matinding legal na labanan na mayroong kahandaan at panganib na maging mitsa ng mga kontrobersyal na usapin sa loob ng International Criminal Court (ICC) sa The Hague, isang desisyong nagpapalamig ng lalo sa sitwasyon ang inilabas ng Office of the Prosecutor (OTP). Matapos ang tila isang “bluff” na inihanda ng kampo ni dating Pangulong Rodrigo Duterte, mariin at pormal na tinutulan ng piskalya ang kahilingan ng depensa para sa tinatawag na “interim release” o pansamantalang paglaya. Ang paghaharang na ito, ayon sa mga eksperto, ay hindi lamang nakabatay sa teknikalidad, kundi sa isang “nakakakilabot” na banta mismo mula sa dating pangulo.

Ang dramatikong pagtutol na ito ay nagbigay linaw sa isang sitwasyong nagsimula sa pagtataka ng marami, kung saan ang depensa ni Duterte ay naghain ng isang aplikasyon na tila nagpapahiwatig na mayroon nang “argladda,” isang pahiwatig na mayroon nang paunang kasunduan sa pagitan ng depensa at ng OTP, at mayroon nang bansang nagkumpirma na tatanggap sa kanya habang nasa interim release. Ngunit ang paghaharang ng piskalya, ayon kay Attorney Kristina Conti, Assistant to Counsel para sa mga biktima, ay nagpapakita na ang buong iniharap na istorya ay isa lamang “bluff” na tinawag ng Prosecutor.

Ang Paglaya sa Puso ng Kontrobersiya

Ang kahilingan para sa pansamantalang paglaya ay nakasentro sa dalawang pangunahing aspeto: ang edad at kalusugan ng dating Pangulo. Ayon sa mga ulat, si Duterte ay kasalukuyang nakararanas ng matinding pagpayat, kawalan ng gana kumain, at nahihirapan sa matinding lamig sa kasalukuyang detention, na inilarawan na hindi niya nakasanayan. Sa pag-aalala sa kalagayan ng kanilang kliyente, inihayag ng legal team ni Duterte ang kanilang pag-asa na maisaayos ang interim release sa loob ng “buwan, hindi linggo,” na ang ideal na target ay bago sumapit ang Setyembre 2025. Ang petsang ito ay napakahalaga dahil nakatakda ang Confirmation of Charges hearing sa Setyembre 23, 2025.

Ngunit ang mabilis na pag-usad ng kaso ay napigilan muna dahil sa isang hindi inaasahang pangyayari. Ayon kay Conti, nagkataong nagkaroon ng annual retreat ang mga hukom ng ICC sa Nuremberg, Germany, matapos maghain ang depensa ng kanilang kahilingan. Ang retreat na ito, na pinaniniwalaang nagbigay-inspirasyon sa mga hukom sa “spirit of the Nuremberg trials,” ay tila nagpalakas sa paninindigan ng Korte na ipagpatuloy ang kanilang trabaho nang may seryosong dedikasyon, na nagresulta sa pagkaantala ng opisyal na order para sa mga submissions sa usapin ng interim release.

Ang Pag-aaway Tungkol sa Host Country

Ang pagtutol ng OTP ay hindi lamang simpleng pagtanggi. Ibinunyag ni Conti na mayroong matinding disagreement tungkol sa bansa na magiging host ni Duterte. Ayon sa OTP, nagkaroon sila ng paunang pag-uusap sa kampo ni Duterte tungkol sa isang partikular na bansa na may “long-standing commitment and cooperation” sa ICC. Ito ay isang bansa na matagal nang may karanasan sa pag-ho-host ng mga nakadetine habang nasa interim release.

Gayunpaman, lumabas sa pormal na aplikasyon ng depensa na tila nagbago ang bansa na kanilang inihain. Dahil dito, “vehemently against” o mariing tutol ang OTP sa paglilipat kay Duterte sa bagong bansa, dahil wala silang nakikitang history of transactions o precedent sa bansang ito para sa mga detainee. Ang hakbang na ito ng depensa ay tiningnan bilang isang taktika na nagdulot ng pagkalito, at ang OTP ay tila “blindsided” nang ang depensa ay nagpahayag ng isang kasunduan na hindi pa pinal at, sa katunayan, ay ginamit ang ibang bansa. Nagpahayag din si Conti ng pag-aalala tungkol sa proclivity for disinformation ng legal team, na aniya ay “pretty sad” dahil nagpapababa ito ng tiwala sa impormasyon mula sa kabilang panig.

Ang Nakakakilabot na Banta Bilang Ebidensya

Ngunit ang pinakamabigat na reason ng OTP sa pagtutol ay ang mga salita mismo ni Duterte, na inilarawan ni Conti bilang “very chilling.” Ang pagtutol ng piskalya ay nakasentro sa tatlong pangunahing punto na nag-aambag sa pagiging flight risk at panganib ni Duterte sa katarungan:

Pagkwestyon sa Legitimacy ng Korte: Dahil patuloy na kinuwestiyon ni Duterte ang legalidad at hurisdiksyon ng ICC, hindi matitiyak na sisipot siya sa Setyembre 23 hearing.

Panganib sa mga Testigo at Obstruksiyon: Ang kanyang paglaya ay maaaring magresulta sa obstruction o pagbabanta sa mga testigo. Matindi ang pagdidiin sa pagbanggit ng kanyang mga “associates” at “co-perpetrators” na maaaring makihalubilo sa kanya kung siya ay nasa labas ng piitan.

Ang Pangakong “Doblehin ang Patayan”: Ginamit ng OTP ang nakaraang pahayag ni Duterte na, sa sandaling siya ay mahalal muli bilang alkalde ng Davao, “he will double the killings in Davao.” Ayon sa piskalya, ang paglaya niya at pag-upo niya sa posisyon ay magbibigay-daan upang matupad niya ang kanyang banta, na nagpapataas ng panganib na mag-ugat muli ang karahasan sa bansa.

Ang third point na ito ang pinakamahalaga, dahil ipinapakita nito na ang ICC ay hindi tumitingin sa mga pahayag ni Duterte bilang rhetoric lamang, kundi bilang isang seryosong commitment na maaaring magdulot ng muling trauma at karahasan.

Ang Boses ng mga Biktima at ang Relief na Naramdaman

Para sa mga biktima ng Extra-Judicial Killings (EJK) at kanilang mga pamilya, ang hakbang na ito ng OTP ay nagdulot ng matinding “relief” o ginhawa. Inilarawan ni Conti ang kanilang reaksyon bilang “thank you lord,” dahil mula sa kanilang pananaw, ang anumang uri ng paglaya ni Duterte ay forbodes additional deaths and killings, na muling magpapaalala sa karahasang kanilang naranasan, o retraumatization.

Ang pangambang ito ay hindi lamang emosyonal; mayroon itong malalim na aspeto sa hustisya. Ayon sa mga legal representative, ang pagpapalaya kay Duterte ay magiging “disincentive” o hadlang para sa mga testigo na lumantad at magbigay ng impormasyon, lalo na kung alam nilang ang akusado ay malayang nakikihalubilo sa kanyang mga associates. Sa konteksto ng Crimes Against Humanity, mahalaga sa ICC na hindi payagan ang isang akusado na muling “reignite the passions of his supporters” o makipag-ugnayan sa kanyang mga co-perpetrators.

Ang Office of the Public Council for Victims (OPCV), na kasalukuyang tumatayong pansamantalang kinatawan ng mga biktima, ay nangako nang magsusumite ng kanilang mga “views and concerns” tungkol sa interim release, na nakatakdang isagawa ngayong linggo. Bagaman hindi required ang Korte na tanungin ang pananaw ng mga biktima sa usapin ng interim release (na kaiba sa usapin ng hurisdiksyon), naghahanda pa rin ang OPCV na magsumite ng mga representasyon.

Ang Batayan ng Desisyon: Jurisprudence Laban sa Humanitarian Plea

Sa huli, ipinaliwanag ni Conti na ang desisyon ng ICC ay nakabatay sa jurisprudence—ang kasaysayan ng pagpapakahulugan ng Korte sa batas—at sa Rome Statute na kanilang sinusunod. Ang mga hukom ng ICC ay titingnan kung paano ininterpret ang mga kaugnay na artikulo sa mga nakaraang kaso. Ayon sa kanya, sa mga impormasyong nakalabas, ang timbang ay “against the Dutertes.”

Kahit pa ang medical at humanitarian grounds ay nabanggit sa kahilingan ng depensa, ang prosecutor mismo ay tila hindi kumbinsido. Kung ang piskalya ay hindi naniniwala na ang kondisyon ni Duterte ay sapat na kritikal para siya ay palayain, malaki ang posibilidad na maging pareho ang pananaw ng Korte.

Sa pagdating ng Hulyo 1 bilang deadline para sa disclosure ng mga ebidensya at Hulyo 4 para sa paglabas ng mga charges, tumutuloy ang kaso. Ang malaking tanong ay kung ang mga charges ay mananatiling heavily redacted para protektahan ang mga testigo. Sa ngayon, ang mensahe ay malinaw: Ang bid ni Duterte para sa pansamantalang paglaya ay halos tiyak na hindi ipagkakaloob. Sa loob lamang ng tatlong buwan, haharapin niya ang Confirmation of Charges hearing, at ang kanyang sariling “pangako” ng karahasan ang naging pinakamalaking hadlang sa kanyang pag-asam na makalaya. Sa kasalukuyan, patuloy ang pag-asa ng mga biktima na matitiyak ng ICC ang hustisya laban sa mga akusado ng Crimes Against Humanity.

Full video: