Hustisya sa Nawawalang Sabungeros: Pormal na Reklamo Kinalabit ang mga Sikat na Personalidad; Nakakagimbal na Patayan, Inilantad ng ‘Missing Link’ na mga Testigo

Higit Tatlong Taong Pagdurusa, Ngayon Susubukin ang Sistema ng Hustisya

Nagliliyab ang takbo ng kaso ng mga nawawalang sabungero matapos pormal na maghain ng patong-patong na reklamo ang kanilang mga kaanak sa Department of Justice (DOJ). Ang kasong ito, na matagal nang nagpapahirap sa sistema ng hustisya at bumabagabag sa publiko, ay tila nalalapit na sa isang makasaysayang paglilitis. Ngunit ang mas nakakagimbal ay ang mga pangalan na tuwirang idinawit: ang negosyanteng si Atong Ang, ang dating aktres na si Gretchen Barretto, dating PNPNCRPO Chief John Nel Estomo, at anim pang indibidwal. Ang pormal na pagsasampa ng kaso ay hindi lamang nagbigay ng pag-asa sa mga pamilyang matagal nang nagdadalamhati, kundi nagbigay-daan din sa pagsisiwalat ng mga detalyeng pilit na ikinubli sa dilim.

Ang pinakamahalagang pagbabago sa naratibo ay ang paglabas ng mga testigo na itinuturing na “missing link” ng mga imbestigador. Sila ay sina Elim Patidongan at Jose Patidongan, mga kapatid ni Dondon Patidongan, na siyang naunang lumantad bilang saksi. Ayon sa DOJ, ang dalawang ito ay itinuturing nang “reliable witness” dahil sa kanilang diumano’y direktang kaalaman at pagkasaksi sa “malagim na pagpatay” sa ilan sa mga sabungero [02:11]. Ang pagpapakita ng ebidensiyang ito, na matagal nang hinahanap ng batas, ang nagpabigat sa kaso at nagturo sa mga personalidad na may matinding kapangyarihan at impluwensya.

Ang Ebidensiya: CCTV, ATM Withdrawal, at ang Mismong Pagpatay

Ang testimonya ng magkapatid na Patidongan ay sinasabing “full proof” at may matibay na batayan, lalo na kay Elim Patidongan. Ang kanyang kredibilidad ay pinatunayan ng ebidensiyang cyber warrant na nagpapakita ng kanyang larawan sa pagkuha ng pera mula sa ATM gamit ang card ng isa sa mga nawawalang sabungero [04:19]. Ang detalyeng ito ay naging sentro ng imbestigasyon, na nagbigay ng direktang ugnayan sa krimen.

Ayon sa mga opisyal ng gobyerno, si Elim Patidongan ay nakita sa CCTV footage na kasama ang isa pang indibidwal, na ang dalawa ay sinasabing nag-withdraw ng salapi. Sa panayam, isiniwalat ni Ella Kim (Elim) na utos umano ng isang pulis na gamitin niya ang ATM card [00:48]. Ang nakakabigla pa, si Dondon Patidongan, ang naunang testigo, ay sinabi lamang na ang mga ito ay kanyang mga tauhan, ngunit kalauna’y lumabas na sila pala ay magkapatid at half-brother [22:32, 23:41]. Ang pagtatago ng detalye ng kapatiran ay lalo pang nagpalalim sa misteryo at nagtaas ng kilay sa relasyon ng mga Patidongan sa mga akusado, partikular kay Atong Ang, na minsan din silang naging tauhan [01:54].

Ngunit ang pinakatinding hiyaw ng katarungan ay ang pagkumpirma na nasaksihan ng magkapatid ang mismong krimen. Sinasabing umabot sa 10 tao ang nasaksihan nilang pinatay [04:38]. Ang ganitong antas ng ’embedded’ na testimonya, na nagmumula sa isang pinagmulan na malalim ang pagkakakabit sa mga pangyayari, ay sinabi ng mga opisyal na napakabihira [02:37]. Ito ang pagkakataon, ani ng isang opisyal, na ang “Philippine Justice system is on trial here” [02:45].

Ang Kontrobersiya: Saksi, Suspek, at ang Pagtatangka sa ‘Narrative’

Sa gitna ng seryosong imbestigasyon, may isang malaking balita ang lumabas na nagdagdag ng kalituhan sa sitwasyon. Ang dating hepe ng CIDG, si General John Nel Estomo, ay humarap upang linawin ang mga alegasyon laban sa kanya. Mariin niyang itinanggi na siya ay ni-relieve dahil sa isyu ng sabungero, at ipinaliwanag na siya mismo ang humiling na ilipat dahil hindi na siya maaaring ma-promote sa kanyang posisyon bilang CIDG director [16:16]. Ang paglilinaw ni Estomo ay nagbigay-diin sa mas malawak na konteksto ng pulitika at serbisyo sa loob ng PNP.

Ngunit ang mas matindi ay ang pag-aalala ng ilang pamilya ng biktima. Lumabas sa panayam na ang ilang kaanak ay nagpahayag ng pagkadismaya dahil kasama si Dondon Patidongan sa mga inireklamo [14:46]. Ang isang kapatid ng nawawalang sabungero ay nagpahayag ng sentimyento: “Gusto nilang kasuhan yung witness namin. Hindi naman po tama ‘yun… Kaya nga po lumabas ‘yung witness namin sinugal ang kanyang buhay para matulungan kami” [14:36].

Ipinaliwanag ni Estomo at ng DOJ na ang pagkasama ng magkapatid sa reklamo ay bahagi ng legal na proseso. Ayon sa batas, upang ang isang akusado ay maging ‘State Witness’ at ma-discharge mula sa kaso, kinakailangan munang isama sila sa listahan ng mga inirereklamo [15:04]. Ito ay isang teknikal na aspeto na hindi lubusang naipaliwanag sa mga pamilya, na humantong sa “miscommunication” [15:59]. Gayunpaman, ang pagtatangkang “guluhin to, murky up the waters” [07:13] at “ibahin ang narrative” [03:08] ay inaasahan na ng mga taga-usig, lalo’t ang kalaban nila ay ang “best lawyers money can buy” [06:50].

Ang Paghuli sa “Mastermind” at ang Pangako ng Walang Bibitaw

Sa dulo ng lahat ng kaguluhan, nananatiling matatag ang gobyerno sa pagtitiyak na makakamit ang hustisya. Ayon sa mga imbestigador, batay sa mga testimonya, maaari na nilang pormal na ituro ang diumano’y utak ng krimen. Nang tanungin kung sino ang sinasabing mastermind, malinaw ang tugon: “Simula pa naman, ma’am, sa mga deklarasyon, it is Atong Ang” [30:13].

Ang gobyerno ay nagpakita rin ng determinasyon sa paghahanda sa kaso sa pamamagitan ng paghingi ng tulong internasyonal, kabilang ang paghingi ng tulong sa DNA testing at iba pang advanced forensic techniques [08:42]. “Hindi tayo magpapatinag,” pahayag ng isang opisyal, na nagpapakita ng kanilang sinumpaang tungkulin na dalhin sa paglilitis ang kasong ito, gaano man kabigat [07:27]. Sa loob ng tatlong taon, ang mga pamilya ay hinawakan sa pangakong “Hindi ko bibitawan ang kasong ‘to” [08:08], at ngayon, ang pangako ay tila natutupad na.

Ang pagbabalik sa bansa ng magkapatid na Patidongan, na dinala mula sa isang Asian country [25:02] sa isang operasyong tinawag na “escape mission” [26:34] upang matiyak ang kanilang kaligtasan, ay nagbigay ng sapat na ebidensiya upang masimulan ang pagpapabigat sa mga kaso laban sa mga indibidwal na may malaking impluwensya. Sa pamamagitan ng pagtutulungan ng PNP at DOJ, umaasa ang mga ahensya na tuluyan nang “ma-solve namin yung krimen ng sabongero” [29:50]. Sa huli, ang paglilitis na ito ay hindi lamang tungkol sa nawawalang mga sabungero, kundi tungkol sa pagpapatunay na ang hustisya ay kayang manaig sa gitna ng yaman at kapangyarihan. Ang bawat pahina ng reklamo at bawat salita ng testigo ay nagdadala ng bigat ng katotohanan na matagal nang hinintay ng sambayanan. Ito na ang simula ng katapusan.

Full video: