Sa isang maalab at puno ng tensyong pagdinig sa Senado, muling pinatunayan ni Senador Raffy Tulfo ang kanyang tindig bilang kampeon ng maliliit, lalo na ng mga manggagawa, matapos sumambulat ang kanyang galit sa isang abogado ng Land Registration Authority (LRA) na tila naging kasangkapan sa pagpapatagal at pagpapaliban sa isang kasong umaabot na sa ilang dekada. Ang isyu ay umiikot sa isang lupain na matagal nang idineklara ng Korte Suprema na pag-aari ng mga manggagawa, ngunit patuloy na inaangkin, dine-develop, at ipinagbibili ng higanteng real estate developer na DMCI.

Ang pagdinig ay hindi lamang tungkol sa legal na aspeto ng lupa, kundi tungkol sa moralidad, pananagutan, at ang nakapanlulumong katotohanan kung paano kayang gamitin ng mga mayayaman at makapangyarihan ang mga butas, o maging ang mga tauhan, sa sistema ng hustisya upang ipagkait ang karapatan sa mga kapos-palad. Ito ay isang kuwento ng kawalang-katarungan na nagdulot ng pagdurusa sa maraming henerasyon ng mga pamilya.

Ang Kaso ng mga Manggagawa: Isang Dekada ng Pagdurusa

Ang ugat ng kontrobersya ay bumalik pa sa mga desisyon ng National Labor Relations Commission (NLRC) noon pang 2006 o 2011. Sa mga panahong iyon, malinaw nang ipinag-utos ang pagbawi sa titulo ng DMCI sa nasabing lupa. Ang desisyon ng labor arbiter noon ay napakaliwanag: dapat kanselahin ang titulo na nakuha ng DMCI. Ito ay naging registrable at executory—handa na para ipatupad. Ngunit sa loob ng halos dalawang dekada, nanatili itong walang aksyon.

Ang pag-asa ay muling sumiklab noong 2022 nang maglabas ng pinal na resolusyon ang Korte Suprema, at muling inulit sa Nobyembre 2023, na nagpapatunay na ang buong pag-aari ay pagmamay-ari ng mga manggagawa. Ayon kay Atty. Agnes Maranan [03:32], na nagtatanggol sa panig ng mga manggagawa, ang desisyon ay “final and executory” na. Ibig sabihin, wala nang dapat pang hintayin, at dapat na itong ipatupad.

Gayunpaman, sa halip na sumunod sa pinakamataas na hukuman ng bansa, patuloy na lumalabas ang mga taktika ng pagpapaliban. Ang pinakamalaking katanungan sa pagdinig ay: Bakit hindi ipinatupad ng LRA ang Writ of Execution na inisyu ng NLRC noon pa [09:59], lalo na’t wala namang Temporary Restraining Order (TRO) na pumipigil dito [09:21]?

Ang Nakakabiglang Pag-amin ni Mr. Kunun at ang Benta ng Units

Hindi naiiwasan sa pagdinig ang DMCI, na kinakatawan ni Mr. Kunun. Inamin ni Kunun na nabenta na ang mga units sa lupain noong 2015 [01:54], matagal bago lumabas ang desisyon ng Korte Suprema noong 2023. Ngunit nagpahiwatig si Tulfo na ang pagbebenta ay ginawa habang ang kaso ay “pending pa yung kaso sa korte suprema” [00:55], na nagpapahiwatig ng pag-aasal na mapanganib at walang paggalang sa umiiral na legal na proseso.

Lubos na ikinagalit ni Tulfo ang patuloy na dilatory tactics o pagpapatagal ng DMCI. Ibinunyag ng Senador ang kanyang bigong balak na purihin si Kunun bilang isang kagalang-galang na negosyante. “Base sa nakikinig ko kanina, lahat ng mga ‘yon nabura, ‘yung magagandang impression ko about you personally, biglang nabura,” matigas na pahayag ni Tulfo [02:37]. Ang tila kawalang-kaalamanan ni Kunun kung kailan susuko—”you don’t know when to surrender,” [02:51] ay nagbigay-diin sa pagkaawaan ni Tulfo sa mga nagrereklamo na walang sapat na resources para tapatan ang haba ng laban [03:11].

Isang matinding dagok pa sa imahe ng DMCI ay ang isyu ng kanilang abogado. Direktang tinanong ni Tulfo si Kunun: “Alam niyo ho ba Mr. Kunun na itong abogado niyo namemeke [gumagawa ng peke]?” [03:54] at sa kabila nito, pinapayagan pa rin itong dumalo sa pagdinig. Para kay Tulfo, ang pananatili ng naturang abogado sa serbisyo ng DMCI ay nagpapababa sa imahe ng kumpanya. Kung siya raw si Kunun, sisibakin na niya ito kaagad [04:17].

Ang Pagsabog: Tulfo vs. LRA Attorney Elizalde

Ang pinakapuso ng drama at punto ng pagsabog ni Senador Tulfo ay nang harapin niya ang kinatawan ng LRA, si Atty. Elizalde. Ang buong bangayan ay nakatuon sa isang paratang ng pagmamanipula sa regulasyon.

Iginiit ni Atty. Elizalde na kailangan ng LRA ng isang “second writ of execution” [10:07] mula sa NLRC upang tuluyang makansela ang titulo ng DMCI. Ito, ayon sa abogado, ay bahagi ng kanilang “procedure.” Ngunit ang paliwanag na ito ay hindi tinanggap ni Tulfo.

“Sabi mo, meron kayong policy? Yes Sir, show us that policy! Nasaan? Show us!” [00:25]

Ang simpleng tanong na ito ay naging mitsa ng matinding pagtatalo. Nang hindi maipakita ni Atty. Elizalde ang procedure in black and white, nagbanta si Tulfo: “Kung wala kang maipakita, then you’re lying to me and I’ll hold you in contempt! Ptng ina, wala kang maipakita, pakukulong kita!” [00:39]

Ang LRA attorney ay nag-pilit na makahanap ng lusot, sinasabing wala siyang kopya noong sandaling iyon at kailangan pang tawagan ang kanilang opisina [11:51]. Tinawag ito ni Tulfo na isang malinaw na delaying tactic. Ang kawalang-handa ng abogado sa isang pre-scheduled na pagdinig—lalo na’t ang isyu ng “second writ” ay sentro ng pagpapaliban—ay nagpatunay sa hinala ni Tulfo na sila ay “pinaikot-ikot” [13:50] at nakikipagsabwatan sa interes ng DMCI.

Ang pagtutol ni Tulfo ay hindi lamang emosyonal; ito ay legal. Kinumpirma ni Commissioner Nick Dao ng NLRC na sa kanilang opinyon, hindi na kailangan pang mag-isyu ng panibagong writ dahil ang una ay nananatiling balido at ang desisyon ng Korte Suprema ay nagpapatibay dito [13:07]. Malinaw na ang tanging layunin ng paghahanap ng panibagong writ ay ang magbigay ng “pagkataon” o “liway” [10:29] sa DMCI na maghain ng panibagong mosyon, lalo pang patagalin ang kaso, at tuluyang mapagod ang mga manggagawa.

Ang Walang Kapantay na Pagkakorner: Ang LRA, Nabulgar!

Ang pagka-corner ni Atty. Elizalde ay naganap nang hindi niya maipakita ang sinasabing procedure matapos bigyan ni Tulfo ng 15-minutong palugit para hanapin ito [11:58]. Nang magsimulang magbago ng diskurso ang abogado [19:46], pilit na nagtatago sa likod ng Rules of Court, lalong nag-init ang ulo ni Tulfo.

“Nagsisinungaling ka! Ayaw namin ng nagsisinungaling dito! Ayaw naming pinaikot-ikot kami rito! Nagdudulot kayo ng kaguluhan sa taong bayan!” [18:18] Ang sigaw ni Tulfo ay hindi na lamang tungkol sa lupa, kundi tungkol sa pagpapalaya sa gobyerno mula sa mga opisyal na nagpapabigat at nagpapatagal sa katarungan.

Sa bandang huli, sa kawalan ng maipakitang procedure na nagpapatunay sa kanyang mga sinabi, napilitan si Atty. Elizalde na sumang-ayon sa usapan: magiging obligado siyang kanselahin na ang titulo. Ang usapan ay nagbago mula sa pagpilit sa NLRC na maglabas ng panibagong writ tungo sa simpleng paggamit na lamang ng orihinal na writ of execution.

Ang huling bahagi ay naging mas madali nang kausapin si Atty. Garcia, ang kinatawan ng Register of Deeds. Nagbigay siya ng isang malinaw at diretsong kasagutan: “I would accept [the original writ], your honor. You will accept it even it’s a decade ago? Yes sir, because it will be in line with the decision… of the Supreme Court!” [24:36] Sa sandaling iyon, ang tagumpay ng mga manggagawa ay hindi na isang pangarap, kundi isang nalalapit na katotohanan. Ika-cancel na ang titulo ng DMCI.

Ang Mensahe ni Tulfo: Ang Hustisya, Dapat Gumana

Sa pagtatapos ng pagdinig, nag-iwan ng isang matinding mensahe si Senador Tulfo. Emosyonal niyang ibinahagi ang kanyang pangamba sa mga manggagawa na lumalapit sa kanya, “umiiyak” [25:35], dahil sa ilang taong lumipas, may mga kamag-anak na ang namatay nang hindi pa nasasaksihan ang katuparan ng kanilang ipinaglalaban [25:42].

Kinilala niya na ang kaso ay naglantad sa mga “cracks” [26:11] sa sistema ng hustisya, na nagagamit ng ilang malalaking kumpanya upang maghari-harian at makapaglilingkod sa kanilang pansariling interes, habang patuloy na naaapi ang mga manggagawa.

Ang kaganapan sa Senado ay isang pambihirang halimbawa ng pananagutan. Ito ay pagpapatunay na kapag may isang tao sa gobyerno na may lakas ng loob na tumindig, magtanong, at magdemanda ng katotohanan, ang hustisya, kahit matagal, ay tiyak na makakamit. Ang tagumpay ng mga manggagawa ay isang pag-asa, isang paalala na ang laban para sa karapatan ay hindi dapat itigil, gaano man kahaba at kasalimuot. Sa huli, ang pagpapatalsik sa titulo ng DMCI ay hindi lamang pagpapawalang-bisa sa isang piraso ng papel, kundi pagbabalik sa dignidad at katarungan sa mga pamilyang Pilipino na matagal nang naghihintay.

Full video: