Huling Tagpo sa Senado: Senyor Agila at Iba Pang Lider ng SBSI, Sinalubong ng Non-Bailable Warrant of Arrest Matapos I-lift ang Contempt Order

Sa isang tagpo na nagmistulang eksena sa isang dramatikong pelikula, naganap ang isang makasaysayang pagwawakas sa pagdinig ng Senado tungkol sa mga alegasyon ng pang-aabuso at trafficking sa ilalim ng kontrobersyal na Socorro Bayan Services Incorporated (SBSI) sa Surigao. Matapos ang matitinding testimonya at mga presentasyon mula sa iba’t ibang ahensya ng pamahalaan, ang sesyon ay humantong sa isang twist na naghatid ng agarang hustisya: Ang pag-abot ng non-bailable warrant of arrest sa mismong mga lider na nananatili noon sa ilalim ng contempt order.

Ang pagdinig, na pinangunahan ni Senador Risa Hontiveros, na siyang Chair ng Committee on Women, Children, Family Relations and Gender Equality at co-chair ng Committee on Public Order and Dangerous Drugs, ay nagbigay linaw sa malalim at kumplikadong isyu ng kulto, na umabot na sa antas ng human trafficking at child abuse. Ang resulta ay hindi lamang nagbigay-daan sa pagpapatupad ng batas kundi nagbigay rin ng malaking pag-asa sa mga biktima at kanilang pamilya.

Ang Paghaharap: Ang Pakiusap ng Lider vs. Ang Bigat ng Ebidensya

Sa bahagi ng pagdinig, nagbigay ng kanyang emosyonal na pakiusap si Mamerto Galan Jr., na kilala bilang “Senyor Agila” at isa sa mga pangunahing akusado. Nagreklamo siya tungkol sa kanyang kalagayan—isang senior citizen na may sakit sa mata (katarata) at humihingi ng palugit upang makahanap ng mga mapagkukunan at makahanap ng mas maraming serbisyong legal. Aniya, siya at ang iba pang mga pinuno ay inosente at ang mga akusasyon ay pawang “fabricated.”

“Pity for a senior citizen, a sick man to be incarcerated,” pakiusap ni Galan [46:03]. Hiniling niya na siya’y palayain upang makapaghanda sa legal na laban na kanilang kakaharapin.

Ngunit ang pakiusap na ito ay direktang sinasalubong ng napakalaking timbang ng ebidensya at pormal na kasong isinampa. Agad na nagbigay ng update ang Department of Justice (DOJ) hinggil sa kaso. Inihayag ng kinatawan ng DOJ na natapos na ang preliminary investigation noong Nobyembre 3. Ang kanilang resolusyon ay nag-aakusa sa 13 respondents, kabilang sina Galan, ng 21 paglabag sa batas: siyam (9) na bilang ng Qualified Trafficking in Persons (non-bailable), walo (8) para sa Child Abuse, at apat (4) para sa Solicitation o Facilitation of Child Marriage [40:26].

Ang terminong “non-bailable” o “walang piyansa” ay nagsasaad ng napakabigat na paglabag sa batas. Tiniyak ng DOJ na inihain na ang mga impormasyon sa Surigao, at naglabas na ng warrant of arrest ang hukuman noong mismong araw ng pagdinig. Isang malinaw na indikasyon na hindi na kailangan pang maghintay ng Senado ang hustisya.

Ang Krisis sa Edukasyon: Mga Batang Ginawang “Sundalo ng Diyos”

Isa sa pinakamalungkot at pinakanakakagulat na bahagi ng pagdinig ay ang presentasyon mula sa Department of Education (DepEd). Ipinahayag ni DepEd Director Maria na mayroong humigit-kumulang 791 na bata ang na-consolidate mula sa SBSI.

Bilang bahagi ng reintegration plan, nagsagawa ang DepEd ng Philippine Educational Placement Test (PEPT) upang matukoy ang competency level ng mga mag-aaral. Ang resulta ay nakakagulantang: Sa 212 na kumuha ng pagsusulit, 42 lamang ang nakapasa [33:37]. Nangangahulugan ito na halos 80% ng mga bata ay nabigong makamit ang learning standards para sa kanilang grade level.

Ayon sa DepEd, marami ang non-readers o may problema sa pagbasa, at naobserbahan din ang malnutrisyon sa mga bata. Dagdag pa rito, may mga guro umano sa loob ng SBSI na nagtuturo gamit ang expired na lisensya. Ang sitwasyon ay nagpapakita ng isang malawak na kabiguan sa pagkakaloob ng batayang karapatan at edukasyon sa mga bata, na sa halip ay ginawang bahagi ng isang istrukturang militar—ang tinatawag nilang “Soldiers of God” [09:45].

Upang tugunan ito, iprinisinta ng DepEd ang kanilang learning continuity at reintegration plan. Ang mga pumasa ay ipapasa sa regular na pampublikong paaralan, habang ang 170 na hindi pumasa ay ilalagay sa Alternative Learning System (ALS) at bibigyan ng interventions para makakuha ng sertipikasyon. Plinano rin ang pagtatatag ng Temporary Learning Center (TLC) at pagpapatupad ng feeding program upang tugunan ang problema ng malnutrition [34:07].

Ang Kalikasan at ang Papel ng DENR

Maliban sa social and humanitarian crisis, tinalakay din ang isyu ng kalikasan. Ipinahayag ni Edelito Sangco, Spokesperson ng Agila Task Force Kapan, na siya mismo ay nakakaranas ng banta dahil sa kanyang pagiging kritiko ng SBSI [00:45]. Nagbigay rin siya ng mga detalye tungkol sa mga isyu sa watershed at ang alleged indiscriminate logging na ginagawa ng grupo [15:53].

Isinasaad ni Sangco na mahalaga at kagyat na kanselahin ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) ang Protected Area Community-Based Resource Management Agreement (PACBARMA) ng SBSI. Aniya, “any further delay would do more harm than good” [24:39].

Tiniyak naman ng kinatawan ng DENR na nakapagsumite na sila ng kanilang investigation report at recommendation sa Sekretarya noong Oktubre 17. Ayon sa ahensya, sila ay naghihintay na lamang ng opisyal na desisyon ng kalihim, ngunit inamin na ang rekomendasyon ay pabor sa aksyon laban sa SBSI [27:45]. Ang pagresolba sa isyu ng PACBARMA ay mahalaga upang makumpleto ang komprehensibong reintegration plan ng gobyerno.

Ang Komprehensibong Solusyon at Ang Dramaticong Wakas

Ang Task Force Kapan, sa pakikipagtulungan ng Local Government Unit (LGU) ng Socorro, ay naghanda ng isang detalyadong comprehensive reintegration plan [18:10]. Ang plano ay tumatalakay sa security and safety, psychosocial support, health and wellness, healing and reconciliation, at sustainable development. Ang layunin ay i-“mainstream” ang mga miyembro at biktima ng SBSI pabalik sa produktibong buhay at tulungan silang makabangon mula sa trauma at manipulasyon.

Ang pagdinig ay nagtapos sa isang matinding pagbabago. Matapos marinig ang lahat ng panig at matiyak na ang mga ahensya ng gobyerno ay gumagawa na ng kaukulang aksyon, inihayag ni Senador Hontiveros na tatanggapin nila ang mosyon ni Senador Raffy Tulfo na i-lift ang contempt order laban sa apat na opisyales—sina Mamerto Galan Jr., Jethro A. Okon, Karen S. Sano, at Jeyrren Kario.

Ang mosyon ay inaprubahan [56:55]. Ngunit ang sandaling iyon ay hindi naging simbolo ng kalayaan para sa mga akusado.

Sa isang seryosong tono, inihayag ni Senador Hontiveros na may natanggap siyang dokumento—isang warrant of arrest mula sa Regional Trial Court Branch 3, Surigao Del Norte [52:48].

Binasa niya ang mga pangalan ng mga akusado, kabilang ang apat na kakalift lang ng contempt, para sa kasong Qualified Trafficking in Persons, na may no bail bond recommended [55:38].

Agad niyang inatasan ang Sergeant-at-Arms na makipag-ugnayan sa PNP at NBI upang i-turn over ang custody ng mga taong ito sa mga awtoridad para sa pagpapatupad ng warrant of arrest [56:21].

Sa dramatikong pagtatapos na ito, ang mga lider ng SBSI, na nagpilit na sila’y biktima at inosente, ay iniwan ang Senado hindi bilang mga resource person na pinalaya mula sa contempt, kundi bilang mga akusado na isinuko sa batas. Ito ay isang malinaw na mensahe ng gobyerno: walang puwang ang pang-aabuso at trafficking sa lipunan, at ang hustisya ay handa nang umusad nang walang pagkaantala. Ang kabanatang ito ay nagtatapos sa pagpapatupad ng batas, ngunit nagsisimula naman ang mas malaking hamon—ang tuluyan at matagumpay na rehabilitasyon at reintegrasyon ng daan-daang biktima ng kulto. Ito ay isang kuwento ng pag-asa, katarungan, at ang pagkakaisa ng pamahalaan upang itama ang isang malaking kamalian.

Full video: