Tila isang matalim na balintuna o isang mapait na biro ng tadhana ang katotohanang ito: ang mga taong nagtataglay ng galing na magpagaan ng ating damdamin at magdulot ng matitinding halakhak, sila pa ang nagdala ng mabibigat na pasanin at maagang inagaw ng kamatayan. Sa mundo ng show business sa Pilipinas, ang kasabihang “Laughter is the best medicine” ay tila hindi naging sapat upang iligtas ang ilan sa pinakamahuhusay na komedyante sa bansa, na pumanaw habang nasa kasagsagan ng kanilang karera o habang may maibubuga pa sana.

Ang pagpanaw ng mga icon ng komedya ay laging nag-iiwan ng malaking puwang, hindi lamang sa industriya, kundi maging sa puso ng bawat Pilipinong pinasaya nila. Ngunit higit pa sa kalungkutan, ang kanilang mga kwento ay nagsisilbing matinding paalala sa tunay na hamon at sakripisyo sa likod ng entablado—isang madilim na ulap na kadalasang nililimot sa gitna ng kanilang mga ngiti at pagpapatawa.

Ang artikulong ito ay isang paglalahad, at pagpupugay, sa kanilang alaala, na tumutukoy sa nakakagulat na sanhi ng kamatayan ng mga haligi ng komedya, na nagpaalala sa atin na ang pagtawa ay hindi laging gamot sa lahat ng pighati.

Ang Presyo ng Kasikatan: Labis na Trabaho at ‘Di Maagap na Pangangalaga

Marami sa ating mga komedyante ang namulat sa isang mundo kung saan ang deadline ay mahaba at ang rest day ay bihira. Ang buhay sa showbiz ay kadalasang nag-uugnay sa mga hindi malusog na lifestyle—mga gabi-gabing gigs, taping na umaabot ng umaga, at ang pressure na manatiling relevant at nakakatawa.

Isa sa pinakamalungkot na halimbawa ng trahedyang ito ay si Rene Requistas, ang iconic na komedyante ng dekada ’80 at ’90 na nakatambal pa ni Kris Aquino sa mga pelikula. Pumanaw siya noong Hulyo 24, 1993, sa edad lamang na 36. Ang sanhi ng kanyang kamatayan ay Tuberculosis (TB) [00:36], isang impeksyon sa baga na pinalala ng mga komplikasyon mula sa kanyang unhealthy lifestyle. Ayon sa mga ulat, ang kanyang paninigarilyo, labis na pag-inom ng alak, at ang pagiging workaholic niya ay nagpalala sa kanyang kalagayan, na humantong sa maaga at biglaang pagkawala [00:49]. Si Rene ay isang testamento sa matinding presyo na binayaran ng ilang artista para sa kasikatan. Ang kanyang komedya ay nananatiling timeless, ngunit ang kanyang pag-alis ay isang aral tungkol sa kahalagahan ng maagap na pangangalaga sa sarili.

Sa parehong konteksto, si Babalo o Pablito Sarmiento [01:28], na kilala sa kanyang natatanging brand ng pagpapatawa, ay pumanaw noong Agosto 27, 1998, sa edad na 56. Ang pumatay sa kanya ay Liver Cancer [01:36]. Ang kanser sa atay ay kadalasang nauugnay sa labis na pag-inom ng alak, hepatitis, o iba pang kondisyon na nakakaapekto sa atay. Ang kanyang sakit ay nadiskubre lamang nang ito ay nasa malubhang stage na [01:49], isang senaryo na nagpapakita ng kawalang-katiyakan sa kalusugan na madalas maranasan ng mga taong abala sa kanilang trabaho, na hindi nabibigyan ng sapat na pansin ang kanilang katawan hangga’t huli na ang lahat.

Ang mga Tahimik na Laban: Kanser at Malalang Karamdaman

Ang ilang stars ay lumaban sa pinakamahihirap na karamdaman nang tahimik at pribado, na piniling panatilihin ang kanilang pampublikong imahe bilang mga naghahatid ng tuwa, habang sila ay lumalaban sa kamatayan sa likod ng mga kurtina.

Si Redford White, Priyan Sermeno Dei sa tunay na buhay [02:12], ay pumanaw noong Hulyo 25, 2010, sa edad na 54. Ang kanyang cause of death ay komplikasyon mula sa Brain Cancer at Lung Cancer [02:20]. Ang kanyang kalagayan ay mabilis na lumala, at bago siya pumanaw, pinili niyang gawing pribado ang kanyang laban [02:32]. Ang tahimik niyang paglaban ay nagpapakita ng kalakasan ng loob, ngunit nagdulot din ng mas matinding pagkabigla nang ianunsyo ang kanyang pagpanaw. Ang isang tao na ang pagkatao ay nakakabit sa pagtawa ay tahimik na namatay, isang malalim na epekto ng trahedya sa ating puso.

Bagama’t pumanaw sa mas matanda at mas ripe na edad, hindi pa rin mawawala sa listahan ang King of Comedy na si Dolphy o Rodolfo Vera Quizon Sr. Pumanaw siya noong Hulyo 10, 2012, sa edad na 83 [07:49]. Ang kanyang sanhi ng kamatayan ay Multiple Organ Failure dulot ng Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) [07:57]. Ang COPD, isang malalang sakit sa baga na nagdudulot ng hirap sa paghinga, ay isa sa matagal at paulit-ulit niyang kinaharap. Ang kanyang pagkawala ay nagpakita ng isang pampublikong laban sa isang sakit na nagpapahina sa katawan [08:11]. Ang pagpanaw ni Dolphy ay ang huling curtain call ng isang icon na nagbigay ng kulay sa industriya sa loob ng mga dekada, at ang kanyang istorya ay nagpapatunay na kahit ang pinakamalaking bituin ay hindi makakaligtas sa paghina ng katawan.

Ang Pighati ng Puso: Mga Biktima ng Cardiac Arrest at Diabetes

Ang stress at pressure ng pagiging komedyante ay kadalasang humahantong sa mga seryosong kondisyon sa kalusugan, na ang karamihan ay nauuwi sa biglaang paghinto ng puso o cardiac arrest. Ang mga diabetes at iba pang chronic diseases ay madalas maging daan sa ganitong uri ng maagang pagpanaw.

Si Bentong o Domingo Brotamante Jr. [02:54], na kilala sa kanyang natural at mapagkumbabang pagpapatawa, ay pumanaw noong Pebrero 9, 2019, sa edad na 55. Ang sanhi ng kanyang kamatayan ay Cardiac Arrest dulot ng komplikasyon mula sa Diabetes [03:09]. Matagal na siyang naghihirap sa Diabetes, isang kondisyon na nagpapataas ng blood sugar sa dugo, na humantong sa biglaang paghinto ng kanyang puso. Isinugod man siya sa ospital, huli na ang lahat.

Katulad ni Bentong, pumanaw din si Joy Viado [05:23], isang respetadong komedyante at aktres, noong Setyembre 10, 2016, sa edad na 57. Ang sanhi ng kanyang pagkamatay ay Heart Attack na nauugnay sa komplikasyon ng kanyang Diabetes [05:31]. Nagdusa siya sa matinding hirap sa paghinga bago pumanaw, isang malungkot na paalala kung paanong ang tawa sa telebisyon ay nagtatago ng matinding personal na pagdurusa.

Ang isa pang kaso ng heart failure ay si Chocolate o Jonathan Aguilar Garcia [04:39], na pumanaw noong Marso 9, 2019, sa edad na 48, dahil sa Pulmonary Edema at Heart Attack [04:47]. Ang pinaka-nakakagulat na detalye? Si Chocolate ay nagtanghal pa sa isang event sa Abra noong araw na siya’y pumanaw. Matapos ang kanyang performance, nakaramdam siya ng hirap sa paghinga. Ang kanyang puso ay nagbigay, marahil dahil sa matinding stress o karamdaman [04:53], na nagpalala sa kanyang kalagayan. Ang kanyang kamatayan ay tila isang huling bow na ginawa sa kanyang propesyon.

Ang Biglaang Trahedya at Ang Walang Kasagutang Misteryo

Hindi lahat ng pagpanaw ay dahil sa sakit. May ilan na kinuha sa atin ng biglaang trahedya, na nag-iwan ng malalim na sugat dahil sa bilis at hindi inaasahang pangyayari.

Si Tado o Arvin Jimenez [06:08] ay isa sa mga ito. Ang alternative comedian na kilala sa kanyang kakaibang istilo at mga seryosong pagninilay-nilay na may halong pagpapatawa, ay pumanaw noong Pebrero 7, 2014, sa edad na 39. Ang sanhi ng kanyang pagkamatay ay sakuna sa kalsada [06:16]. Ang bus na kanilang sinasakyan patungong Sagada ay nahulog sa isang bangin sa Mountain Province. Ang trahedyang ito ay nagpapakita na ang buhay, gaano man ito kasaya sa panlabas, ay maaaring magtapos nang walang babala, sa isang iglap lamang.

Samantala, ang pagpanaw ni Blackjack o Rolando Salazar [03:47], na sumikat dahil sa kanyang mga kanta tulad ng “Good Boy” at “Stupid Love,” ay binalot ng misteryo. Pumanaw siya noong Marso 26, 2016, sa edad na 51. Natagpuan siyang walang buhay sa loob ng kanyang condominium [03:53]. Habang sinasabi ng imbestigasyon na walang foul play, may mga anggulo ng cardiac arrest dulot ng sakit sa puso at ng umano’y pagpapakamatay [04:16]. Ang kanyang pagpanaw ay nagbigay-diin sa mga personal struggles at mental health na maaaring itago ng mga komedyante, sa likod ng kanilang public image bilang masayahin.

At panghuli, si Zura Sanchez [07:11], isa ring mahusay na komedyante noong dekada ’80 at ’90, ay pumanaw noong Mayo 20, 2020, sa edad na 61, dahil sa komplikasyon dulot ng Stroke [07:20]. Ang stroke ay isang biglaang pangyayari na nagpapahinto sa mahalagang bahagi ng utak, isang malaking trahedya para sa isang taong ang kabuhayan ay nakadepende sa mabilis at matalas na isip.

Ang Huling Halakhak at ang Walang-kamatayang Aral

Ang mga kwento ng pagpanaw nina Rene Requistas, Babalo, Redford White, Bentong, Blackjack, Chocolate, Joy Viado, Tado, Zura Sanchez, at ang King of Comedy na si Dolphy ay higit pa sa listahan ng mga namatay na sikat. Ang mga ito ay naglalahad ng isang malalim na katotohanan: ang show business ay isang larangan na may kasamang matinding demand at sakripisyo.

Ang kanilang legacy ay ang walang-kamatayang halakhak at ang comic relief na ipinagkaloob nila sa milyon-milyong Pilipino. Gayunpaman, ang lesson na iniwan nila ay tungkol sa vulnerability at ang kahalagahan ng pag-aalaga sa sarili. Sa likod ng bawat nakakaaliw na punchline at sketch, may tao—isang anak, isang ama, isang kaibigan—na nakikipaglaban sa kanyang sariling tahimik na giyera.

Ang pag-alala sa kanila ay hindi lamang tungkol sa pagtawa sa kanilang mga jokes, kundi sa pag-unawa sa kalaliman ng kanilang sakripisyo at pagpapahalaga sa maikling buhay na inialay nila para sa ating kasiyahan. Ang kanilang maagang paglisan ay isang matinding paalala sa lahat na ang kalusugan ay ang pinakamahalagang kayamanan, na kahit ang pinakamalaking ngiti ay hindi sapat na proteksyon laban sa hatol ng tadhana. Ang kanilang tawa ay mananatili, ngunit ang aral na iniwan nila ay dapat nating bitbitin habambuhay

Full video: