ANG NAKAKAKILABOT NA PAGGIGING-PILIPINO: HINDI MARUNONG MAG-KAPAMPANGAN, ‘FAIRY TALE’ NA KWENTO, AT KONEKSYON SA MGA MONEY LAUNDERER; SEN. TULFO AT HONTI, HAHABULIN ANG KATOTOHANAN SA LIKOD NI MAYOR ALICE GUO

Panimula: Ang Pambansang Krisis na Nakabalot sa Isang Munting Bayan

Sa gitna ng masigasig na pagdinig sa Senado, lalong lumilinaw na ang kaso ni Mayor Alice Guo ng Bamban, Tarlac, ay higit pa sa isyu ng simpleng pagkakamali sa pag-aasikaso ng dokumento o kawalan ng alam sa batas. Ito ay naging isang pambansang krisis na nag-uugat sa iligal na operasyon ng POGO, money laundering, human trafficking, at lalo pang nakababahala, ang isyu ng pambansang seguridad at posibleng espiyahe. Ang mga serye ng pagdinig, na pinangunahan ng Senate Committee on Women, Children, Family Relations and Gender Equality sa ilalim ni Senador Risa Hontiveros, ay hindi lamang naglalantad ng mga butas sa personal na salaysay ni Mayor Guo kundi nagpapakita rin ng malawak at nakakakilabot na sindikato na tumatagos sa pinakamataas na antas ng lokal na pamahalaan.

Mula sa kanyang kuwento na parang kinuha sa isang “teleserye” o “fairy tale,” gaya ng paglalarawan ni Senador Raffy Tulfo [35:48], hanggang sa mga koneksyon sa mga bilyunaryong sangkot sa pinakamalaking kaso ng money laundering sa Singapore [29:27], ang buong pagkatao ni Mayor Guo ay nasa ilalim ng matinding pagdududa. Ang mga tanong na dating nakatuon lamang sa kanyang kinalaman sa sinalakay na POGO hub, na kumakatawan sa mga kumpanyang Hong Sheng, BaFu, at Zun Yuan, ay lumawak na patungo sa pag-usisa sa mismong pundasyon ng kanyang pagiging Pilipino—isang usapin na, ayon kay Senador Hontiveros, ay naging relevant dahil sa posibleng misrepresentation o panlilinlang upang makatakbo at manalo sa isang posisyong pampubliko [12:48].

Ang “Fairy Tale” na Binasag: Mga Butas sa Kuwento ng Balyana

Ang buhay ni Mayor Alice Guo, batay sa kanyang naunang testimonya, ay nagpinta ng isang larawan na tila kinuha sa isang pelikula: ang anak ng isang mayamang Tsinoy na ama at isang kasambahay na ina [36:03], lumaking simple at nagtatrabaho sa isang farm [36:14], at bigla na lamang umangat sa buhay at naging alkalde. Ngunit para kay Senador Tulfo, ang salaysay na ito ay hindi kapani-paniwala at punong-puno ng mga “butas” [36:41].

Ang pinakamalaking katanungan ay nakasentro sa kanyang mga magulang. Ang kanyang birth certificate, na na-late register noong 2005 (sa edad niyang 19) [31:05], ay may nakasaad na mga pangalang Amelia Li Al at Angelito Guo. Ngunit ang mga rekord ng estado ay nagpapahiwatig na may pagdududa sa pag-iral o kasal ng mga ito [01:39, 28:48]. Lalo pa itong lumala nang umiba-iba ang kanyang kuwento, kabilang ang pahayag niya kay Karen Davila na ang pangalan ng kanyang ina ay “nakita lang niya na kasambahay” na nakasulat sa sertipiko [28:12, 29:00].

Para kay Senador Tulfo, ang kanyang koneksyon sa Tarlac, na siyang sentro ng kanyang narrative ng pag-unlad, ay naging kaduda-duda. Ayon kay Tulfo, hindi siya makapaniwalang si Mayor Guo, na namuhay at nag-manage ng isang commercial farm sa rehiyong Kapampangan sa loob ng maraming taon, ay halos hindi marunong magsalita ng Kapampangan [39:12]. Ikinumpara pa niya ito sa kanyang sariling karanasan, na nakatira lamang ng dalawang taon sa Zamboanga noong bata pa, ngunit natuto ng Chabacano [39:28]. Ang pagiging hindi marunong sa wika ng rehiyon ay isang malinaw na indikasyon na ang kanyang kuwento ng pamumuhay at pagtatrabaho doon ay may malaking lamat [40:02].

Bilang tugon sa mga pagdududa, naglabas si Senador Tulfo ng agresibong plano. Sa susunod na pagdinig, ipapatawag niya ang lahat ng taong may direktang kinalaman sa pagkakakilanlan ni Guo [37:08]:

Ang Midwife na diumano’y nagpaanak sa kanya.

Ang Opisyal ng LGU na tumanggap ng kanyang late registration.

Ang Barangay Chairman ng lugar kung saan nakatayo ang kanyang farm.

Ang Dating Alkalde na nag-endorso sa kanya [37:52].

Ang kanyang Farm Staff at mga suki (buyers ng baboy) [38:21].

Ang layunin ay “butasan” ang kanyang depensa sa pamamagitan ng pagkuha ng testimonya mula sa mga taong dapat sanang nakakakilala sa kanya at sa kanyang pamumuhay [36:58].

Ang Lason ng POGO: Pambansang Seguridad, Nakataya

Habang nakatuon ang atensyon sa citizenship at life story ni Mayor Guo, iginiit ni Senador Hontiveros na ang mas malalim at mas seryosong usapin ay tungkol sa national security [08:10]. Ang kanyang imbestigasyon ay hindi racial discrimination laban sa mga may dugong banyaga, kundi isang seryosong pagtatanggol sa soberanya ng bansa laban sa mga transnational crime at espionage [33:19].

Ayon sa impormasyon na lumabas, ang mga kasosyo ni Mayor Guo sa negosyo ay may mga kasong kriminal sa ibang bansa [07:06]. Isang nakakagulat na rebelasyon ang pagkadawit ng mga incorporator ng BaFu—ang kumpanyang nasa likod ng iligal na POGO hub—sa pinakamalaking money laundering probe sa Singapore na nagkakahalaga ng 2.8 bilyong dolyar ng Singapore [29:27]. Ang mga taong ito, tulad nina Zhang Ruijin at Lin Bao Ying, ay umamin na sa pagkakasala, na nagpapahiwatig ng matibay na ugnayan ni Guo sa mga fugitives at kriminal [29:40, 34:21].

Mas nakakabahala pa ang pag-uugnay kay Guo sa usapin ng espiyahe. Binanggit ni Hontiveros ang mga stunning revelations ng isang dating Chinese spy na may alyas na Eric, na umamin na ang China ay nagtanim ng mga asset nito sa iba’t ibang bansa sa Southeast Asia [30:03]. Ang Prince Group, na konektado sa POGO hub sa Bamban, ay mismong ginamit na front ng former Chinese spy na ito [32:55]. Ipinunto ni Hontiveros: “Why would we think exempted tayo? Why would we think that in light of the conflicting claims in the West Philippine Sea, eh magpapadala sila ng asset sa Australia, US, Cambodia, pero hindi sa Pilipinas, na kagitgitan nila sa karagatan?” [32:00].

Ang pagdududa ay lalong tumibay nang lumabas ang impormasyon tungkol sa ama ni Mayor Guo, si Angelito Guo. Batay sa mga datos, tila hindi kumikita ang kanilang negosyo sa Pilipinas, ngunit madalas siyang bumibiyahe sa ibang bansa—dalawa o tatlong beses sa isang buwan [15:00]. Ayon sa mga senador, malaking posibilidad na ang ama ay sangkot din sa money laundering na nagpasok ng malalaking pera sa Pilipinas, na siyang pinagmulan ng biglaang kayamanan ni Mayor Guo [15:27, 16:39].

Ang Posisyon ni Sen. Escudero: Batas at Presumption of Regularity

Sa gitna ng emosyonal at pulitikal na tensyon, nagbigay si Senador Chiz Escudero ng isang ligal na perspektibo [01:20]. Para sa kanya, mahalaga ang paninindigan sa batas at ang presumption of regularity [01:47].

Una, tungkol sa POGO, iginiit ni Senador Escudero na kung nais talagang maglinis ng pamahalaan, hindi lamang ang POGO ang dapat ipatigil kundi lahat ng uri ng sugal na may koneksyon sa kriminalidad, tulad ng casinos at iba pang pasugalan. Binatikos niya ang tila “may tinitingnan at may tinititigan” lamang [01:06]. Ang krimen ay krimen, aniya, at dapat itong ipatigil nang walang pinipili [00:00].

Pangalawa, tungkol sa citizenship ni Mayor Guo, ipinaliwanag niya na dahil si Guo ay nakarehistro na bilang botante, may pasaporte, at nanalo sa eleksyon, ang burden of proof ay nasa mga nag-aakusa [03:48, 04:10]. Bilang isang abogado, nilinaw ni Escudero na ang tanging may kapangyarihang magkuwestiyon sa kanyang citizenship at qualification bilang alkalde sa pamamagitan ng isang Quo Warranto na kaso ay ang Solicitor General lamang [02:13, 04:36].

Gayunpaman, binanggit din ni Senador Escudero ang legal na paraan para suspindihin si Mayor Guo kaugnay ng kanyang pagkakasangkot sa iligal na POGO. Aniya, ang administrative case laban sa isang alkalde ay nangangailangan lamang ng preponderance of evidence, na mas mababa kumpara sa ebidensya na kailangan upang baliktarin ang kanyang pagiging Pilipino [04:54]. Mas malakas na kaso ang pagkakakonekta sa POGO kaysa sa isyu ng citizenship para sa preventive suspension [06:06].

Ang Kinabukasan ng Imbestigasyon: Executive Session at Batas

Ang pagdinig ay humantong sa isang executive session [13:00] kung saan inimbitahan ang mga kinatawan mula sa Department of Justice (DOJ), Bureau of Internal Revenue (BIR), at intelligence agencies [07:15, 09:11]. Ayon kay Senador Hontiveros, inaasahang mas maraming katotohanan ang lalabas sa closed-door session na ito, lalo na tungkol sa koneksyon ni Guo sa POGO, sa mga kriminal, at sa kanyang hindi maipaliwanag na yaman [07:33].

Ang mga senador ay nagbigay-diin din sa pangangailangan ng pagbabago sa batas upang maiwasan ang ganitong uri ng abuse. Ayon sa mga mambabatas, ang late registration ay ginagamit na ngayon ng mga sindikato upang makalikha ng mga pekeng birth certificate at pekeng identity [17:18, 18:38]. Nagpanukala si Senador Sherwin Gatchalian ng pagtaas sa parusa (penalties) sa mga kawani ng gobyerno na sangkot sa sindikatong nag-iisyu ng mga pekeng dokumento [19:06].

Ang bawat detalye ng “teleserye” ni Mayor Alice Guo—mula sa pagiging Pilipino hanggang sa kanyang di-maipaliwanag na yaman at koneksyon sa krimen—ay nagtuturo sa isang mas malaking network ng transnational crime at korapsyon. Ang mga mamamayan ay naghihintay ng malinaw na sagot: Si Mayor Alice Guo ba ay isang inosenteng biktima ng sirkumstansya, isang kasabwat sa money laundering, o mas malala, isang asset na nagtatrabaho laban sa interes ng bansa [35:09]? Ang mga susunod na hakbang ng Senado, lalo na ang mga subpoena ni Senador Tulfo, ay inaasahang magbibigay linaw sa mga katanungang ito. Tiyak na mapapawisan si Mayor Guo, dahil ang mga nakataya ay napakataas para balewalain ang imbestigasyong ito [40:10, 35:18].

Full video: