Ang Kapangyarihan ay Hawak ng Dayuhan: Kongreso, Nabuking ang Nakakagimbal na Kontrol ng Tsina sa Power Grid ng Pilipinas sa Kabila ng Filipino Majority

By: [Ang Iyong Pangalan], Content Editor

Sa isang bansa kung saan ang kuryente ay itinuturing na hindi lamang pangangailangan, kundi isang karangyaan na nagdudulot ng matinding pighati sa bawat dulo ng buwan, isang nakakagimbal na katotohanan ang nabunyag sa bulwagan ng Kongreso. Sa isang mainit at emosyonal na pagdinig, hindi lamang ang chronic delays at mataas na presyo ng kuryente ang tinutukan, kundi ang mas malalim at mas seryosong banta: ang soberanya ng Pilipinas na nakasalalay sa dayuhang kontrol sa kritikal na imprastraktura nito.

Ang National Grid Corporation of the Philippines (NGCP), ang tanging tagapamahala ng pambansang power transmission network, ay nahaharap ngayon sa isang krisis ng pambansang seguridad. Ang tanong ay hindi na kung bakit mataas ang singil sa kuryente, kundi kung sino ba talaga ang may hawak ng “switch” na maaaring magpatay ng ilaw sa buong bansa.

Ang Kalagim-lagim na Panganib sa Pambansang Seguridad

Nagsimula ang pagdinig sa isang seryosong mungkahi mula sa mga kongresista: ang pagdaraos ng isang ocular inspection sa IT infrastructure at sistema ng NGCP. Ang dahilan? Ang pag-aalala na ang kontrol sa operasyon ng NGCP ay “nakompromiso na pabor sa mga dayuhang nasyonal” [00:19].

Sa gitna ng tensyonadong interpelasyon, binigyang-diin ng Kagalang-galang na Kongresista na si Mikee Romero ang pinakasensitibong bahagi ng isyu: “Ang tanong talaga ay kung sino ang may kontrol kung sakaling kailangang patayin o buksan ang button na iyon” [01:33]. Ito ay hindi simpleng usapin ng negosyo o teknikalidad; ito ay usapin ng pambansang seguridad. Ang pagkontrol sa power grid ay katumbas ng pagkontrol sa daloy ng buhay ng bansa—mula sa komunikasyon, ospital, hanggang sa ekonomiya.

Ang pag-apruba sa mosyon para sa agarang ocular inspection ay isang malinaw na hudyat na ang Kongreso ay hindi na payag na balewalain ang mga alalahanin na matagal nang kumakalat. May malaking takot na ang sistema, na kritikal para sa kaligtasan at paggana ng Pilipinas, ay hindi na kontrolado ng mga Pilipino.

Kabalintunaan: Chinese Chairman sa Ilalim ng Filipino Majority

Ang pagdududa sa dayuhang kontrol ay lalong tumindi nang ilabas ang General Information Sheet (GIS) ng NGCP para sa taong 2024. Tumambad sa mga mambabatas ang pangalan ni Zhu Guang XA bilang kasalukuyang Chairman ng korporasyon [02:44].

Ito ang nakakagulat na kabalintunaan: ang NGCP ay binubuo ng 60% na pagmamay-ari ng mga Pilipino at 40% na pagmamay-ari ng State Grid International Development Limited, isang kumpanyang Tsino [08:11]. Paanong nangyari na ang pinakamataas na posisyon—ang Chairman—ay hawak ng isang opisyal na kumakatawan sa minority shareholder?

“Hindi ba’t kabalintunaan na ang minimum na share ng isang minority shareholder ang hahawak sa pinakamataas na posisyon sa isang kumpanya?” mariing tanong ni Kongresista Romero [09:22].

Ang katanungang ito ay direktang nagpapahiwatig ng isang structural flaw o, mas masahol pa, isang deliberate mechanism ng pagkontrol. Sa normal na takbo ng corporate governance, ang majority shareholder ang siyang nagpapasya sa liderato. Ang nangyayari sa NGCP ay nagmumungkahi na ang 40% na share ay mayroong hindi pangkaraniwang kapangyarihan at impluwensya na lampas sa kanilang aktwal na pagmamay-ari. Upang malinawan ito, agad na hiniling ng Kongreso ang mga minutes ng election ng board of directors [10:32], na maaaring maglantad sa tunay na kasunduan sa pagitan ng mga shareholder at ang paraan ng pagpapasa ng kontrol sa mga dayuhan.

Ang Anino ng Gobyerno ng Tsina

Hindi lamang ang pagiging minority shareholder ang pinag-aalinlanganan, kundi ang mismong kalikasan ng kanilang dayuhang partner. Kinumpirma na 36% ng NGCP ay pagmamay-ari ng State Grid International Development Limited [05:06]. Ngunit sino ba talaga ang nagmamay-ari sa State Grid?

Sa pagdinig, binasa ang isang artikulo na nagpapahiwatig na ang State Grid Corporation of China ay 91.68% na pagmamay-ari at kontrolado ng Chinese Central State Owned Assets Supervision and Administration Commission [06:29]. Kung ito ay totoo, nangangahulugan lamang ito na ang 36% ng power grid ng Pilipinas ay direktang konektado at potensyal na kinokontrol ng mismong gobyerno ng Tsina.

Bagamat hindi ito maikumpirma ng mga kinatawan ng NGCP na nasa pagdinig, ang impormasyon mismo ay nagbato ng malamig na tubig sa usapin ng soberanya. Ang pagkakaroon ng direktang koneksyon ang gobyerno ng Tsina sa kritikal na imprastraktura ng Pilipinas, lalo na sa panahong umiigting ang tensyon sa West Philippine Sea, ay isang security nightmare na hindi matatawaran. Ito ay hindi na lamang usapin ng pagnenegosyo, kundi usapin ng pambansang pagtatanggol.

Dayuhang Desisyon sa Ating Lupa at mga Pangunahing Proyekto

Lalong nag-init ang pagdinig nang ilipat ang usapan sa mga detalye ng operasyon. Natuklasan ni Kongresista Romero na may isang Chinese National, na nagngangalang Wu Buu (dating Chief Technical Officer), ang siyang lumagda at nag-apruba sa mga kritikal na desisyon noong 2014, tulad ng “request for approval of authority to purchase lands and land rights” para sa isang pangunahing proyekto—ang Cebu-Negros-Panay backbone project [20:04].

Sa kaso ng Cebu-Negros-Panay project, ang desisyon sa pagbili ng lupa—isang pambansang ari-arian—ay napasakamay ng isang dayuhang Chief Technical Officer. Nagpahayag ng matinding pagkadismaya si Kongresista Romero: “Nag-iiwan ito ng napakasamang lasa sa bibig na kahit ang mga desisyon na ganito ang kalikasan sa isang kumpanyang nagpapatakbo ng mga pangunahing utility sa ating bansa ay kailangang gawin ng isang Chinese National” [21:53].

Ang pagdinig ay nagpatuloy sa isang emosyonal na tono, kung saan inugnay ni Romero ang isyu ng NGCP sa mas malawak na banta: “Soberanya ay isang sensitibong paksa sa ating bansa ngayon. Kagawian, nakita natin muli ang isa sa pinakamalaking barko ng Tsina. Sila ba ay nasa ating mga dagat, o sila ay nasa ating sistema? Sila ba ay nagpapasya sa mga bagay na dapat ay para sa mga Pilipino na magdesisyon?” [24:21]. Ang koneksyon sa pagitan ng pagkontrol sa power grid at geopolitical aggression ay hindi na maikakaila.

Ang Milyun-Milyong Nawalang Barya: Ang Sakripisyo ng Filipino Consumer

Bukod sa banta sa seguridad, malaking bahagi ng pagdinig ang nakatuon sa walang katapusang pagkaantala ng mga pangunahing proyekto ng NGCP, na direktang nagdulot ng paghihirap sa bulsa ng bawat Pilipino.

Isang matinding halimbawa ang Mindanao-Visayas Interconnection Project. Dapat sana ay natapos ito noong 2016, ngunit natapos lamang ito, sa wakas, makalipas ang halos limang hanggang anim na taong pagkaantala [29:16].

Ang matagal na pagkaantalang ito ay may presyo. Ibinunyag ni Kongresista Sharon Garin, sa pagtukoy sa data ng IEMOP (Independent Electricity Market Operator of the Philippines), ang matinding economic loss na sinapit ng mga Pilipino. Bago matapos ang koneksyon ng Mindanao-Visayas, ang presyo ng kuryente ay umaabot sa P6.17/kWh. Matapos itong matapos, bumaba ito sa P4.87/kWh. Ito ay isang pagkakaiba ng halos P1.30 bawat kilowatt-hour [34:37].

Ang P1.30/kWh na bawas ay kumakatawan sa humigit-kumulang 35% na pagbawas sa presyo na dapat sana ay tinamasa na ng mga Pilipino limang taon na ang nakalipas. Ang kumulatibong halaga ng P1.30/kWh sa loob ng limang taon sa bilyun-bilyong kilowatt-hours na kinokonsumo ay isang hindi matatawarang halaga ng pera na “ninakaw” sa bulsa ng taumbayan dahil sa incompetence at negligence ng NGCP.

Ang pagkaantala ay nagdulot din ng pagtigil sa pag-unlad ng bansa. Inilarawan ni Kongresista Romero ang mga lokal na pamahalaan at pribadong sector na nagtayo ng mga imprastraktura at renewable energy (solar) facilities, ngunit hindi makakonekta sa grid dahil sa kapabayaan ng NGCP na itatag ang mga kinakailangang pasilidad [31:28]. Ito ay nagpatigil sa paglikha ng trabaho, pag-unlad ng ekonomiya, at pag-asa sa mas malinis at mas murang enerhiya.

Ang Huling Hirit: Panawagan sa Pagsusuri ng Franchise

Ang pagdinig ay nagtapos sa isang matibay na paninindigan: ang pagtitiyak na ang mga Pilipino ay nakakakuha ng substantial results at best service [30:46].

Dahil sa dalawang magkasalungat na krisis—ang banta sa soberanya na dulot ng dayuhang kontrol, at ang matinding pagkalugi ng mga consumer dahil sa chronic project delays—may iisang solusyon ang inihain ng mga mambabatas: “Kung hindi mapapabuti ng NGCP ang serbisyong ibinibigay nila, na batayan sa bawat Pilipino, karapatan lamang natin na suriin ang kanilang prangkisa at suriin ang kanilang concession agreement” [32:43].

Ang laban na ito ay hindi lamang tungkol sa presyo ng kuryente; ito ay laban para sa pambansang pagmamay-ari, pambansang seguridad, at pambansang kaunlaran. Ang Kongreso ay determinado na hukayin ang mga minutes ng board meeting at ang buong listahan ng mga empleyado ng NGCP [34:00] upang tuluyang malantad ang lawak ng dayuhang kontrol at panagutin ang lahat ng responsable sa pagdurusa ng taumbayan. Ang mga Pilipino ay nagbabayad ng mataas na presyo—hindi lamang sa kanilang bill sa kuryente, kundi sa panganib na iniiwan ng isang power grid na hawak ng kamay ng dayuhan. Ang susunod na hakbang ng Kongreso ay inaasahang maging pinakamatindi sa kasaysayan ng pambansang enerhiya.

Full video: