Ang Hiwaga ng Pagpaslang at Ang ‘Davao Magic’: Colonel Royina Garma, Handa Bang Isumpa ang Buong Katotohanan Tungkol sa Utos Mula sa Itaas?

Ang mga bulong ay naging hiyaw. Sa isang pagdinig na punumpuno ng tensiyon at implikasyon, si Colonel Royina Marzan Garma, dating General Manager ng Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO), ay sumailalim sa isang masusing interogasyon na naglalayong hukayin ang ugat ng kanyang matinding koneksyon sa Davao City at kay dating Pangulong Rodrigo Roa Duterte. Ang bawat tanong ay tila isang martilyo na tumatama sa isang partikular na punto: ang tiwala, ang katapatan, at ang posibleng ugnayan sa kontrobersiyal na pagpaslang sa tatlong Chinese nationals sa loob ng Davao Penal Farm Colony noong Hulyo 2016.

Ang pagdinig ay hindi lamang isang pag-usisa sa kanyang credentials; ito ay isang trial by fire na naglalayong tukuyin kung ang kanyang mabilis at matagumpay na karera ay bunga ng kakayahan o ng isang pambihirang benepisyo—ang tiwala ng dating pinuno.

Ang Anino ng Davao: Isang Karerang Nakatali sa Pagtitiwala [09:37]

Mula nang siya ay magtapos sa Philippine National Police Academy (PNPA) noong 1997, malinaw ang landas na tinahak ni Garma. Sa kanyang sariling pag-amin, halos ang buong karera niya sa PNP ay iginugol sa Davao City [09:37].

Nagsimula siya bilang Anti-Vice Unit Head at kalaunan ay naging Chief of the Women’s Desk ng Davao City Police Office [04:07], [04:28]. Noong 2009, siya ang Police Admin Officer, at mula 2011 hanggang 2015, naging Station Commander siya ng mga kritikal na istasyon tulad ng Sasa at Santa Ana [06:48], [07:14]. Ang bawat posisyon, partikular ang pagiging Station Commander, ay humihingi ng konpormidad o pag-apruba ng alkalde, na noo’y si Rodrigo Duterte [14:28].

Nang tanungin tungkol sa peace and order situation ng Davao, walang pagdadalawang-isip na sinabi ni Garma na ang Davao ay “very peaceful” at “one of the most livable city in the Philippines” [10:03]. Agad din niyang kinilala na ito ay dahil sa “overwhelming support of the LGU [Local Government Unit]” sa pulisya, at siyempre, sa pamumuno ni Duterte [10:36], [10:47].

Ang matinding pagka-ugat ni Garma sa Davao ay naging sentro ng argumento ng mga mambabatas: posibleng hindi lang siya isang opisyal kundi isang opisyal na may selyo ng pagtitiwala ng pamilya Duterte.

Mula LGU Hanggang Pambansang Ahensya: Ang Sinas at Osmeña Conflict [44:02]

Ang paglipat ni Garma mula sa Davao patungo sa Cebu ay nagpakita ng mas malalim na koneksyong politikal. Noong 2017, itinalaga siya bilang Regional Chief ng CIDG Region 7 (Cebu), at noong 2018 ay naging Director ng Cebu City Police Office [07:57], [08:29].

Dito umusbong ang matinding pagsubok sa kanyang paninindigan. Sa panahong iyon, si Mayor Tommy Osmeña ng Cebu ay kilalang kritiko at may malakas na hindi pagkakagusto sa pamumuno ni Pangulong Duterte [44:15]. Inamin ni Garma na hindi siya “choice” ni Mayor Osmeña, na madalas ay may diskresyon sa pagpili ng Chief of Police sa kanyang hurisdiksyon [44:44].

Ang tanong: Paano siya nagawang manatili sa posisyon sa kabila ng pagtutol ng LGU? Ang sagot ni Garma ay matunog: ang posisyon ay “offered to me by General [Debold] Sinas” [45:08]. Si General Sinas, na kalaunan ay naging PNP Chief, ay isa ring opisyal na kilalang may matinding koneksyon at tiwala kay Duterte, na nagpapatibay sa teorya ng mga mambabatas na ang pagtatalaga kay Garma ay mula sa “itaas” at walang kinalaman sa pagnanais ng lokal na pamahalaan.

“Mayors hated, Dutes trusted”—ganito inilarawan ng isang news article ang kanyang posisyon sa Cebu [46:34]. Bagama’t idineny ni Garma na alam niya ang rason ng pagkakasulat ng ganitong titulo, malinaw ang mensahe: ang kanyang awtoridad ay nakasandal sa Malacañang, hindi sa Cebu City Hall.

Ang Korona ng Pagtitiwala: Ang PCSO Appointment [57:15]

Ang pinakatampok na bahagi ng interogasyon ay ang pagtatanong kung paano siya nauwi sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO). Sa edad na 48 at may 24 na taong serbisyo [17:10], maaga siyang nag-retiro (optional retirement) noong Hunyo 2019 [57:15]. Makalipas lamang ang ilang linggo, noong Hulyo 15, 2019, siya ay itinalaga bilang General Manager ng PCSO, isang pambansang ahensya na napakalayo sa kanyang karanasan sa PNP at, lalo na, sa kanyang kursong AB Mathematics [17:49], [57:31].

Inamin ni Garma na nag-apply siya sa posisyon dahil sa pangangailangan ng kanyang anak na may special needs (dyslexia at bipolar) at nangangailangan ng mas less demanding na trabaho [49:50]. Gayunpaman, ang proseso ng kanyang aplikasyon ang nagpatingkad sa pagiging pambihira ng kanyang pagtalaga.

Ayon kay Garma, sumulat siya ng aplikasyon at ipinasa ito kay Senator Bong Go (na noon ay Special Assistant to the President) [52:20], [53:10]. Ang pagkilos na ito, ayon sa mga mambabatas, ay malinaw na nagpapakita na ang kanyang pagtalaga ay hindi base sa qualifications kundi sa pagtitiwala ng Pangulo, na siyang appointing authority [18:05].

Nang tanungin kung bakit siya kinuha ng Pangulo, ang sagot ni Garma: “Possible, Mr. Chair, otherwise… it’s possible, Mr. Chair,” at iginiit na ito ay dahil sa tiwala ng Pangulo na kaya niyang gampanan ang tungkulin [18:18], [18:27]. Ang tanong kung siya ay nagtitiwala sa dating Pangulo ay sinagot niya ng isang malakas na “Yes, ma’am” [20:32].

Ang Kaso ng Chinese Nationals at ang Nakaraang Hulyo 2016 [29:27]

Ang pinaka-sensitibo at tila nakakakilabot na bahagi ng pagdinig ay ang pag-ugnay ng kanyang mga galaw sa panahon ng pagpaslang sa tatlong Chinese drug lords sa Davao Penal Farm Colony noong Hulyo 2016.

Direktang tinanong si Garma: “Did you come across the killing of three Chinese Nationals in the Davao Penal Farm and Colony?” Ang kanyang sagot ay isang matinding kumpirmasyon: “Of course, yes” [29:39].

Ang mga sumunod na tanong ay naglatag ng isang timeline of coincidence na nagpahirap sa opisyal:

Inamin ni Garma na noong Hulyo 2016, dumaan siya sa CIDG 11 (Davao) at nakipagkita kina Superintendent Padila at Colonel Leonardo para sa kanyang thesis (tungkol sa illegal drugs) [25:53], [26:04].

Inamin din niya na noong Hulyo 2016 din, bumisita siya sa Davao Penal Farm and Colony at nakita niya si Jimmy Fortalesa (isa pang pinangalanan sa kontrobersiya) [26:33], [26:45].

Sa panahong ito (Hulyo-Agosto 2016), si Garma ay undergoing schooling at wala siyang opisyal na unit assignment [28:41]. Ngunit dahil halos ang buong karera niya ay ginugol sa Davao, itinuturing ng mga mambabatas na makatuwiran na maniwala na siya ay may kaalaman o koneksyon sa mga pangyayari [29:01].

Ang pagdidiin sa kanyang mga sagot ay umabot sa punto na pinaalalahanan siya ng mga mambabatas: “I just remind Colonel Garma, you’re under oath… if we prove that indeed you’re lying, we might cite you in contempt” [28:09]. Ang banta ng contempt ay nagpahiwatig ng kalubhaan ng sitwasyon at ang paniniwala ng mga nagtatanong na may impormasyon siyang itinatago tungkol sa mga galaw at utos noong kritikal na buwang iyon.

Ang Personal na Buhay bilang Ebidensya ng Pagtitiwala [34:49]

Ginamit din ng mga mambabatas ang personal na buhay ni Garma, lalo na ang kanyang hiwalayan sa dating asawa na si Chief Inspector Roland Velez, upang patunayan ang lalim ng kanyang personal na koneksyon kay Duterte.

Kinumpirma ni Garma na nag-ugat ang kanyang problema sa asawa dahil sa isang “scandal” noong 2004 [13:35], [36:59]. Ayon sa mga balita, ang final straw ay ang kaso ng rape na kinasangkutan ni Velez [55:40], kung saan siya ay na-dismiss sa serbisyo [55:53].

Isang news article ang binanggit, na nagsasabing nakiusap si Garma kay Mayor Duterte na huwag palayasin ang kanyang asawa sa Davao Region [34:49]. Mariin itong itinanggi ni Garma, sinabing “No, your honor,” at iginiit na ang kanyang asawa ay “earned” ang kanyang mga posisyon [40:01]. Ang pag-ungkat sa personal na insidenteng ito ay naglalayong ipakita na ang utang na loob at personal na koneksyon ay matagal nang umiiral, at ito ang ginamit na pampatibay-loob upang makuha ang mga matataas na posisyon.

Pangwakas: Ang Landas ng Utos

Ang pagdinig kay Colonel Royina Garma ay naging isang aral sa political dynamics at ang paghahanap sa chain of command sa likod ng mga kontrobersyal na insidente. Ang bawat detalye ng kanyang karera—mula sa Davao hanggang Cebu, mula sa PNP hanggang PCSO—ay dumaan sa isang butas ng karayom, at sa bawat pagkakataon, ang tanging salitang tila hindi matatakasan ay ang ‘tiwala’ ni dating Pangulong Duterte.

Ang huling katanungan ay nakabitin sa hangin: Kung ang lahat ng kanyang pagtatalaga ay bunga ng tiwala at katapatan sa dating Pangulo, hanggang saan ang magiging saklaw ng tiwalang iyon? Sapat ba iyon upang maging kasangkapan siya sa mga operasyong tila nasa itaas ng batas, lalo na sa gitna ng matitinding alegasyon tungkol sa pagpaslang sa mga Chinese nationals sa Davao Penal Farm?

Ang kanyang pag-amin na nasa Davao Penal Farm siya at nakipagkita sa mga susi ng kontrobersiya noong Hulyo 2016, habang siya ay walang opisyal na unit, ay nag-iwan ng isang napakalaking butas sa kanyang patotoo. Sa huli, ang pagdinig ay hindi lamang tungkol sa isang opisyal kundi tungkol sa pagtatangkang ipaliwanag ang Davao Magic—ang mahiwagang puwersa na nagbunsod sa isang opisyal mula sa Math major patungo sa tuktok ng isang pambansang ahensya, lahat ay nakatali sa isang pangako ng tiwala at katapatan.

Full video: