₱2.6 BILYONG KASALANAN O SIMPLENG KATANGAHAN? Matinding Sagutan nina Tulfo at Galvez sa Senado Dahil sa Sukat ng Baril at Bilyon sa Peace Process

Sa isang pagdinig sa Senado na naglalayong tiyakin ang maayos na implementasyon ng programa ng amnestiya sa mga dating rebelde, biglang nag-alab ang tensyon at lumabas ang mga isyu ng katiwalian na posibleng umabot sa bilyun-bilyong piso. Sa gitna ng komite sa National Defense and Security, Peace, Unification, and Reconciliation, hindi napigilan ng beteranong mambabatas na si Senador Raffy Tulfo ang kanyang matalim na pagdududa, na humantong sa isang maanghang na sagutan kay Secretary Carlito Galvez Jr., ang pinuno ng Office of the Presidential Adviser on Peace, Reconciliation, and Unity (OPAPRU). Ang sentro ng kontrobersiya: ang malaking ‘discrepancy’ o agwat sa bilang ng mga combatant na tumanggap ng pondo at sa dami ng mga baril na isinuko—isang agwat na isinasalin sa ₱2.6 BILYONG pondong pinagdududahan ang paggamit.

Ang Laki ng Agwat: 26,000 Combatants vs. 4,625 Baril

Ang pagdinig ay nagsimula sa pagtalakay sa suporta ni Senador Tulfo para sa amnestiya na iniaalok ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr., na aniya’y isang hakbang para sa kapatawaran at pangmatagalang kapayapaan [04:46]. Ngunit ang kanyang suporta ay mabilis na napalitan ng matinding pag-aalala nang busisiin ang detalye ng decommissioning program, partikular ang pagbibigay ng cash assistance sa mga nagbalik-loob na miyembro ng Moro Islamic Liberation Front (MILF) at Moro National Liberation Front (MNLF).

Ang naging ugat ng matinding paghaharap ay ang mga sumusunod na numero: Ayon sa datos na sinuri, humigit-kumulang 26,000 combatants ang naitalang na-decommission at tumanggap ng tig-₱100,000 na cash assistance [08:48]. Ngunit, ang katumbas na bilang ng mga baril na isinuko sa gobyerno ay nasa 4,625 lamang [06:50].

“Ang laking discrepancy,” giit ni Tulfo [00:19]. Kung ang bawat combatant ay tumanggap ng ₱100,000, ang 26,000 na indibidwal ay tumutumbas sa ₱2.6 BILYON na inilabas na pondo ng gobyerno [09:45]. Para kay Tulfo, ang lohika ay simple: “Dapat one is to one or more [ang ratio ng baril sa combatant] [06:17].” Kung ang 26,000 combatants ay biglang nagpalabas lamang ng 4,625 na baril, mayroong malaking anomaliyang nangyayari, at ang bilyun-bilyong pondo ay tila “unaccounted for” [11:46].

“Kung pinag-usapan na po rito ay 200,000, 2 million, pwede I’ll let it go, pero if we’re talking about by the billions, come on sir, there’s something wrong,” mariing pahayag ni Tulfo, na nagpapahiwatig na ang laki ng halaga ay hindi na maaaring balewalain [01:38].

Ang Maanghang na Akusasyon at ang Defensive na Reaksyon ni Galvez

Ang matinding pagkadismaya ni Senador Tulfo ay nauwi sa diretsang akusasyon. “May corruption dito whether you like it or not. Meron po. Ang laking discrepancy. Mag-imbestiga po kayo. Dapat may managot,” giit ng Senador [15:19].

Ang direktang paratang na ito ang nagpa-igting sa tensyon sa pagdinig. Umalma si Secretary Galvez, na sinagot ang akusasyon nang may galit. “I could say that proudly say that there is no corruption in this commissioning. We are just following the agreement, sir. Do not do not tell us that we are corrupt, but I definitely take offense, Senator, that you are already telling us that there is a corruption,” pahayag ni Galvez [00:41].

Ang pagiging masyadong “defensive” ni Galvez ang lalo pang nagdagdag ng gasolina sa apoy. Paulit-ulit na nilinaw ni Tulfo na hindi ang kalihim mismo ang kanyang tinutukoy, kundi ang mga “tao sa loob ng kanyang organisasyon” na maaaring sangkot sa katiwalian [03:22]. Ngunit nanindigan si Galvez sa pagtatanggol sa kanyang ahensya, habang nagtatanong naman si Tulfo, “Ba’t ka nagagalit Secretary? [01:16]”

Ang Depensa: “Pintakasi” at ang Butas sa Kasunduan

Sa pagtatanggol ni Secretary Galvez, ipinaliwanag niya na ang proseso ng decommissioning ay sumusunod sa mga kasunduang pangkapayapaan, partikular ang mga nabuo noong panahon ni Pangulong Aquino. Iginiit ni Galvez na ang kasunduan ay hindi direktang nag-uugnay ng isang baril sa bawat combatant na tatanggap ng ₱100,000 [11:08].

Nagbigay siya ng paliwanag tungkol sa iba’t ibang kategorya ng mga combatant, kabilang ang “pintakasi” [26:11]—mga kasamahan sa grupo na walang armas ngunit nakahanda umanong pumulot ng baril ng mga kasamang mamatay sa bakbakan. Mayroon din umanong “personal use” firearms na pinayagan ng kasunduan na hindi isuko [20:04].

Ngunit ang mga paliwanag na ito ay mariing tinanggihan ni Tulfo, na tinawag itong isang “kalokuhan” at “katangahan” [20:27].

“Ang isang patunay diyan [na miyembro ka ng MILF] ‘yung baril. Para mabigyan siya ng cash assistance na ₱100,000,” aniya [13:13].

Para sa Senador, ang pagtanggap ng gobyerno sa konsepto ng “personal use” firearms na hindi kailangang isuko ay isang malaking butas na nagpapahintulot sa pananamantala. “Ba’t ka mag-su-surrender kung hindi mo isurrender ‘yung personal firearm mo? So meron ka pa rin palang firearm. Pwede kang bumalik din,” banta ni Tulfo [23:03]. Aniya, nag-iiwan ito ng espasyo para pondohan pa ng gobyerno ang kanilang sariling recruitment plan o maging miyembro ng mga private army [15:00].

“Malaking anomalya. Kaya nga po kung ako dapat sa sitwasyon mo, Men, nasibak na, may nakulong na. Totoo ‘yan, kasi ang laki ng anomalya eh,” diretsahang hamon ni Tulfo kay Galvez [13:41].

Ang Banta sa Budget at ang Pag-apela para sa Imbestigasyon

Ang isyu ng korapsyon ay lalo pang pinalala ng pagtaas ng budget ng OPAPRU. Mula sa ₱1.9 BILYON, tumaas ito sa ₱7 BILYON, at mayroon pa umanong karagdagang ₱2.6 BILYON para sa decommissioning [11:58].

“Sa kabila nitong kapalpakan na nangyari, nabigyan pa kayo ng increase. Kumbaga ang kakapal naman po ng mukha niyo diyan,” pahayag ni Tulfo, na hindi na nagpaligoy-ligoy [12:14].

Ang huling baraha ni Tulfo: Ang banta na tatapyasan niya ang budget ng OPAPRU sa susunod na hearing kung hindi maipapaliwanag nang maayos ang ₱2.6 BILYON at walang mapanagot [00:30].

“Gusto ko kung merong susunod na hearing, ‘yung result ng gagawin ‘yung imbestigasyon ngayon, sino-sinong involved sa corruption. May corruption dito whether you like it or not,” pagdidiin ni Tulfo [15:07].

Idinagdag pa ni Senador Tulfo ang pangangailangan ng transparency sa paggamit ng multi-donor trust fund mula sa mga banyagang bansa at organisasyon tulad ng European Union (€24 Million) at Japan [31:49]. Bagaman ang World Bank ang tagapamahala ng pondo, iginiit ni Tulfo na responsibilidad pa rin ng OPAPRU na magbigay ng accounting at tiyakin na ang pondo ay “well spent” at hindi napupunta sa korapsyon sa iba’t ibang panig [33:27].

Pagtatapos: Mananagot o Mapapatunayan?

Sa dulo ng pagdinig, nanindigan si Senador Tulfo sa kanyang mga pahayag: “I’ll stand by what I’m saying here na there is corruption… unless maprove niyo sa akin, then come back sa next hearing, prove to me na walang corruption, then ako mismo magsasabi, wala palang corruption, okay. We will just, and I would even apologize [29:24].”

Ngunit hanggang hindi naibibigay ang malinaw, kumpleto, at matibay na ebidensya na magpapabulaan sa malaking discrepancy, ang banta ng katiwalian at ang pagkawala ng bilyun-bilyong pondo ng bayan ay mananatiling malaking tanong sa usapang pangkapayapaan ng Pilipinas. Ang kasalukuyang sitwasyon ay isang malaking hamon sa OPAPRU na patunayan ang kanilang sinseridad at pananagutan, lalo na sa panahong ang tiwala ng publiko at ang buhay ng mga sundalo at pulis na nagbuwis ng buhay para sa kapayapaan ay nakataya [27:45]. Ang pagresolba sa “₱2.6 BILYONG KASALANAN” na ito ang susi sa pagpapatuloy ng kapayapaan na may tunay na pananagutan.

Full video: