Ang Nakakagimbal na Pagsingil: ₱125 Milyong Confidential Fund ng OVP, Hihimayin sa Kamara; Sunod-sunod na Subpoena, Ipinataw Dahil sa “Extraordinary” na Paggasta

LAGUNA, Pilipinas — Umugong ang panawagan para sa higit na pananagutan at transparency sa Kongreso matapos ang isang mainit at emosyonal na pagdinig kung saan lantaran at mariing kinuwestiyon ang paggamit ng Office of the Vice President (OVP) sa P125 milyong confidential fund (CF) nito sa loob lamang ng 11 araw. Ang pagbusisi, na pinamunuan ni Kumperesista Dan Fernandez ng Laguna, ay nagbunsod ng sunod-sunod na mosyon para magpataw ng subpoena duces tecum laban sa OVP, matapos lumabas ang nakakagimbal na mga detalye ng paggasta na inilarawan ni Fernandez bilang “extraordinary.”

Sa gitna ng mga pagtatanong, naghari ang damdamin ng pagkadismaya at paghihinala matapos mabigong magbigay ng sapat at awtorisadong paliwanag ang mga kinatawan ng OVP na dumalo. Ang kawalang-katiyakan sa mga dokumento at ang mabilis na pag-ubos ng pondo sa pagitan ng Disyembre 21 hanggang 31, 2022 ay nagbigay-daan sa mga mambabatas na lalo pang igiit ang kanilang karapatan na alamin ang katotohanan sa likod ng pampublikong salapi.

Ang Pagsabog ng Milyon sa 11 Araw

Ang sentro ng sigalot ay ang P125 milyon na confidential fund na sinasabing ginamit ng OVP bago pa man magtapos ang taong 2022. Para kay Cong. Fernandez, na nagbahagi ng kanyang karanasan bilang dating Mayor ng Santa Rosa, Laguna, ang halaga ay hindi lamang malaki kundi kahina-hinala sa bilis ng pagkakagasta.

“Seven million per quarter ang confidential fund ko noon bilang mayor, at nahihirapan akong gamitin ‘yun sa loob ng tatlong buwan. Pero ang amount na ito, ₱125 million for 11 days, is so huge that needs to be investigated,” matindi niyang pahayag [01:00:00]. Ang kanyang paghahambing ay nagpinta ng isang malinaw na larawan: ang ginastos ng OVP sa loob lamang ng 11 araw ay higit pa sa kayang gastusin ng isang lokal na pamahalaan sa loob ng maraming buwan, na nagpapahiwatig ng hindi pangkaraniwang spending rate.

Inilahad ni Fernandez, base sa mga nakalap niyang impormasyon at sa tulong ng kinatawan ng Commission on Audit (COA), Atty. Camora, ang detalyadong breakdown ng mga gastusin na lalo pang nagpatindi sa pag-aalinlangan ng mga mambabatas:

Purchase of Information (₱14 Milyon): Ito ang isa sa pinakamalaking puntong kinuwestiyon ni Fernandez. Bagama’t ang ₱14 milyon ay pinahintulutan ng COA, ikinagulat ng kongresista ang bilis ng paggastos—katumbas ng P1.2 milyon kada araw [01:17:01] para sa pagbili ng impormasyon. Matinding tanong ang ibinato ni Fernandez: Anong klaseng impormasyon ang binili na nagkakahalaga ng ganoon kalaking halaga sa loob ng napakaikling panahon?

Provision of Medical and Food Aid (₱40 Milyon): Isa itong ‘extraordinary’ na gastusin. Ang ₱40 milyon na inilaan para sa tulong medikal at pagkain, na ginasta sa loob din ng 11 araw, ay nagbigay ng hinala kay Fernandez dahil sa kawalan ng supplier at contractor details.

Purchase of Supplies (₱35 Milyon): Sa halagang P35 milyon, kabilang ang mga supplies, materyales, at kagamitan tulad ng mesa at upuan, nabunyag na may bahagi nito ang disallowed ng COA [02:27:01]. Ang malaking usapin ay ang kawalan ng pangalan ng supplier o contractor, na ikinatwiran ni Atty. Camora na hindi raw karaniwang kinukuha dahil sa pagiging ‘confidential’ ng operasyon.

Maintenance ng Safe Houses (₱16 Milyon): Isang nakakabiglang P16 milyon ang ginastos para sa pag-aalaga at pagpapanatili ng mga “safe house” sa loob lamang ng 11 araw [02:49:01]. Nagtanong si Fernandez kung ilan ang mga safe house na ito at bakit kailangan ng ganoon kalaking pondo para sa maintenance sa maikling panahon.

Payment of Reward (₱10 Milyon): Ang P10 milyon para sa “cash rewards” ay opisyal na disallowed ng COA dahil sa hindi sapat na documentary requirements [02:34:01]. Ang kawalan ng sapat na dokumento para sa gantimpalang nagkakahalaga ng halos isang milyon kada araw ay naging mitsa ng hinala at pagdududa.

Ang Pader ng Walang Awtoridad

Lalo pang nag-init ang pagdinig dahil sa naging tindig ng kinatawan ng OVP na si Atty. Michael Poa. Bagama’t siya ang opisyal na tagapagsalita (Spokesperson) ng OVP, mahigpit siyang nagmanisbesto na hindi siya awtorisado na sagutin ang mga tanong hinggil sa operasyon at confidential fund ng OVP [07:48:01]. Aniya, dumalo lamang siya bilang consultant at kasama sa listahan ng mga inimbitahan kaugnay ng DepEd — ang isa pang ahensya na pinamumunuan ni Bise Presidente Sara Duterte.

Ang deklarasyong ito ni Atty. Poa ay lalong nagpabigat sa damdamin ng mga mambabatas, lalo na kay Fernandez, na naghahanap ng konkretong sagot sa paggastos ng pampublikong salapi. Ang sitwasyon ay nagbigay-diin sa isang malaking accountability gap — isang mataas na opisyal ng OVP ang naroroon ngunit walang kapangyarihan o mandate na magbigay ng linaw sa mga sensitibong isyu. Ang paghahanap sa OVP Chief of Staff na si Atty. Zica Lopez, na sinasabing dumalo ngunit hindi matagpuan, ay lalo pang nag-udyok ng paghihinala sa kooperasyon ng tanggapan sa Kongreso [06:50:01].

Ang Subpoena Hammer: Paghahanap sa Katotohanan

Bilang direktang tugon sa kakulangan ng dokumentasyon at sagot, nagpataw si Cong. Fernandez ng serye ng subpoena duces tecum (utos na magdala ng dokumento) na agad namang sinang-ayunan at sinuportahan ng komite. Naging malinaw na ang pagpapataw ng subpoena ang tanging paraan upang makamit ang sapat na detalye, matapos mabigong magbigay ang OVP sa boluntaryong paraan.

Ang mga mosyon para sa subpoena ay sumasaklaw sa mga sumusunod na kritikal na detalye:

Detailed Information on 132 Areas: Mga dokumento hinggil sa 132 lugar na sinasabing sakop ng paggastos ng ₱125 milyon CF [13:37:01].

Documents on Purchase of Information: Detalyadong impormasyon tungkol sa ₱14 milyong ginastos para sa pagbili ng impormasyon [02:29:01].

Documents on Payment of Cash Reward: Mga dokumento hinggil sa ₱10 milyong cash reward na disallowed ng COA [02:53:01].

Information on Safe Houses: Detalye kung ilan at nasaan ang mga “safe house” na ginamitan ng ₱16 milyong maintenance fund [02:00:01].

Ang mga mosyong ito ay nagpapakita ng determinasyon ng Kongreso na igiit ang mandato nito sa oversight at matiyak na ang pondo ng bayan ay ginagamit nang may pananagutan, lalo na sa mga paksang saklaw ng confidentiality na madalas ginagamit bilang kalasag sa paglalahad ng katotohanan.

Ang Procedural na Labanan at Pagkakahadlang

Hindi rin nalibre sa tensyon ang procedural na bahagi ng hearing. Isang saglit ng kaguluhan ang naganap matapos na nagbigay ng mosyon si Cong. Marcoleta, na hindi miyembro ng komite, na naglalayong itigil ang isinasagawang pagdinig [01:34:01]. Agad itong kinontra ni Cong. Fernandez at ng Chairman ng Komite, na nagpasyang ang mosyon ay “out of order” at walang bisa dahil sa pagiging non-member ni Marcoleta [02:13:01].

Ang insidente ay lalong nagpakita ng mataas na antas ng political tension at ang posibleng pagkilos ng ilang mambabatas upang pigilan ang imbestigasyon. Bilang tugon, nagpataw si Fernandez ng mosyon na tanggalin ang buong manifestation ni Marcoleta mula sa opisyal na record ng komite [05:44:01]. Ang pagkilos na ito, na sinuportahan ng komite, ay isang malinaw na mensahe: hindi palalampasin ang anumang pagtatangka na guluhin o antalahin ang paghahanap sa katotohanan.

Ang Pananagutan ay Hindi Confidential

Ang matinding pagdinig ay nag-iwan ng isang malinaw na mensahe: sa kabila ng pagiging “confidential” ng pondo, hindi kailanman dapat maging confidential ang pananagutan. Ang bilis at kalakihan ng paggasta, lalo na sa pagtatapos ng taon, ay nagdudulot ng matinding pag-aalinlangan sa publiko at sa Kongreso.

Ang pagpupursige ni Cong. Dan Fernandez sa kanyang mga katanungan at ang kanyang matapang na pagpataw ng mga subpoena ay nagpapakita ng isang Kongreso na handang gamitin ang buong kapangyarihan nito upang pangalagaan ang pondo ng bayan. Habang hinihintay ang mga dokumentong ilalabas ng OVP matapos ang subpoena, nananatiling nakatutok ang mata ng publiko at patuloy na hinihingi ang lubos na katotohanan: paano at saan nagtungo ang ₱125 milyon ng taumbayan sa loob lamang ng 11 araw? Ang laban para sa transparency ay nagsisimula pa lamang, at ang susunod na kabanata ay magaganap sa paglilitaw ng mga hinihinging dokumento na magsisilbing susi sa pag-unawa sa misteryo ng extraordinary na paggasta ng OVP.

Full video: