YUMANIG SA PNP! ‘Biggest Crime Group,’ Reward System, at Akusasyong Protektor ng Drug Lord: Ang Madugong Banggaan nina Bato Dela Rosa at ‘Poster Boy’ Espenido

Sa isang pangyayaring muling nagbukas sa mga sugat at kontrobersiya ng madugong “War on Drugs” sa Pilipinas, yumanig ang buong pambansang pulisya matapos maglabas ng matitinding pasabog si dating Police Colonel Jov Espenido sa isang pagdinig ng Kongreso. Si Espenido, na minsan nang itinuring na “poster boy” at bayani ng kampanya kontra droga, ay ngayon mismo ang nagturo ng daliri sa sistema, kinuwestiyon ang mga dating pinuno, at nag-akusa ng isang “grand design” na sangkot sa pulitika at internasyonal na imbestigasyon.

Ang kaganapan ay nagtapos sa isang pasabog na buwelta mula kay Senador Ronald “Bato” dela Rosa, ang dating Chief ng Philippine National Police (PNP) at isa sa mga pangunahing arkitekto ng kampanya. Ang paghaharap ng dalawang dating magkasangga sa digmaan kontra droga ay nagbigay-liwanag sa mga lihim at madidilim na sulok ng kampanyang nag-iwan ng libu-libong patay at naghahati sa bansa.

Ang Apat na Akusasyon na Sumapol sa Puso ng PNP

Diretso at walang pag-aalinlangan ang mga pahayag ni Colonel Espenido. Ang kanyang testimonya ay umiikot sa apat na pangunahing punto na nagtatangkang sirain ang moral at kredibilidad ng PNP at ng mga dating pinuno nito, partikular si Senador Dela Rosa.

Una, ang pinakamatindi at pinakamapanganib na akusasyon: tinawag ni Espenido ang PNP na “biggest crime group” sa Pilipinas [00:46]. Ang pahayag na ito ay hindi lang isang simple o palipad-hangin na pagpuna, kundi isang hayag na deklarasyon ng kawalan ng tiwala sa buong organisasyon kung saan siya mismo ay naglingkod. Ayon kay Espenido, ang konteksto ng isang organized crime group ay binuo para gumawa ng krimen, isang katangian na diumano’y ipinamalas ng PNP sa ilalim ng War on Drugs [01:22].

Ikalawa, ang pagbubunyag ng Reward System at Quota sa pulisya [00:57]. Inilahad ni Espenido na mayroong sistema ng kotong o gantimpala (reward) at kota (quota) na nakapaloob sa kontrobersyal na anti-drug campaign. Ang mga pondo para sa mga reward na ito ay diumano’y galing pa sa underground economy, na pilit ikinokonekta sa POGO (Philippine Offshore Gaming Operators) money, bagamat mariin itong tinanggihan ni Dela Rosa [43:14].

Ikatlo, ang malalim na interpretasyon ng “Eliminate” bilang “Patayin.” Ipinahiwatig ni Espenido na ang dating mga wordings o utos na ginagamit ng liderato—gaya ng “paglilinis” at “tapusin mo ang problema sa droga”—ay understood na kasama ang pagpatay sa mga target na nasa drug watch list [14:24, 19:46]. Para sa kanya, ang “eliminate” ay katumbas ng “patayin ang target” [00:27].

Ikaapat, ang personal at kontrobersyal na akusasyon: Pinangalanan ni Espenido si Bato dela Rosa bilang “protektor” ng kilalang drug lord na si Kerwin Espinosa [03:45, 49:47]. Ito ang pinakamalaking pagtataksil sa kanilang dating relasyon, dahil si Bato mismo ang nagtalaga kay Espenido sa Albuera, Leyte upang banggain ang sindikato ni Espinosa.

Ang Matinding Sentimyento at Depensa ni Bato

Sa panayam kasama ang mga taga-media, halata ang matinding pagkabigla at kalungkutan ni Senador Bato dela Rosa sa mga pahayag ni Espenido.

“Nagulat po tayo and at the same time nalulungkot po tayo na marinig sa isang miyembro po ng PNP na sasabihin na isang biggest crime group po ang PNP,” ang malungkot na pahayag ni Dela Rosa [01:05].

Naging emosyonal ang kanyang depensa, na tinawag ang akusasyon ni Espenido na “napakabastos,” “napakabastos na pronouncement,” at “very unfair” sa libu-libong pulis na tapat at seryoso sa kanilang tungkulin [30:40, 30:28]. Tinanong niya kung ang suweldo ba ni Espenido, na ginagamit niya para pakainin ang kanyang pamilya, ay galing sa sindikato [30:37].

Pagtanggi sa Proteksiyon at Pagtaya ng Buhay

Tungkol sa akusasyon na siya ay protektor ni Kerwin Espinosa, mariing itinatanggi ni Dela Rosa ang paratang. “Itataya ko yung buong buhay ko pati pamilya ko kung totoo yang sinasabi niya,” ang kanyang matapang na pahayag [04:17].

Ipinaliwanag niya na siya mismo ang nagtalaga kay Espenido bilang Chief of Police sa Albuera matapos makipag-ugnayan ang mga residente kay dating Pangulong Duterte, dahil sa talamak na droga doon [04:45]. Ang kanyang utos ay malinaw: “Banggain mo yung Espinosa drug syndicate at linisin mo yung Albuera sa droga” [06:17, 15:30].

Dito, ibinunyag ni Bato ang kanyang damdamin sa isang dating hearing ni Senador Leila de Lima. Naalala niya kung paano siya napaiyak noon nang una siyang nadismaya nang magsalita si Kerwin Espinosa at diumano’y dinawit si Espenido sa pagtanggap ng pera. Ngunit, sa kalaunan, binawi ni Kerwin ang testimonya at inamin na hindi tumatanggap si Espenido ng pera at puro Bible verses ang isinasagot nito [08:15, 09:05].

Ang Lihim ng mga Kaso ni Kerwin: Sino ang Nasa Likod?

Isa pang usapin na pilit idinidikit kay Dela Rosa ang sunod-sunod na pagka-dismiss ng mga kaso ni Kerwin Espinosa, na ayon sa records, ay naganap sa ilalim ng kasalukuyang administrasyon [51:39]. Mariing pinasinungalingan ni Bato na siya ang nasa likod nito, tinatawag itong imposible dahil wala na siyang kapangyarihan. “Tingnan niyo Kaninong administrasyon nadismiss yung mga kaso ni Kerwin Espinosa? Panahon ni Duterte ba? Hindi! Panahon na ni Bongbong Marcos!” giit niya [51:30].

Ayon kay Bato, ito ay nagpapahiwatig na mahina ang case buildup laban kay Espinosa—isang kabalintunaan dahil si Espenido ang nanguna sa pag-aresto at sikat sa pagiging “magaling na imbestigador” [51:50].

Ang Panganib ng “Narcissus Syndrome” at Grand ICC Design

Ang pinakamalalim na sentimyento ni Dela Rosa ay ang kanyang pagbabala kay Espenido. Pinayuhan niya ang dating opisyal na huwag magkaroon ng “Narcissus Syndrome,” kung saan naniniwala siyang siya lang ang magaling at matino, at lahat ng iba pa ay masama na [26:32].

“It breaks my heart,” aniya [26:52]. “Huwag mong idamay yung buong PNP kung meron kang galit sa PNP leadership… That’s unfair… Iyan ang masama, ‘yun ang nakakasira sa iyo. Huwag kang magkaka-develop dapat niyan na attitude, yung Narcissus Syndrome. Masama yan” [27:34, 27:50].

Ngunit lampas pa sa personal na pag-aaway, naniniwala si Dela Rosa na ang lahat ng ito ay bahagi ng isang malaking “grand design” na nag-uugnay sa ICC at kay dating Pangulong Duterte [24:02, 44:16]. Naniniwala siyang ang mga hearing na ito ay ginagamit upang makahanap ng mga witness na magagamit sa International Criminal Court (ICC). Ibinahagi niya ang mga kuwento ng diumano’y pagre-recruit ng mga opisyal na “babaliktad” laban kay Duterte at sa kanya [24:28].

Ayon kay Bato, ang pagbanggit mismo sa POGO money at ang pagtatangkang ikonekta ito sa War on Drugs, na nagsimula bago pa sumikat ang isyu ng POGO, ay nagpapakita na mayroong nag-o-orchestrate sa likod ng mga affidavit ni Espenido [44:48, 45:06].

Ang Pulitika sa Gitna ng Paglilinis

Tungkol naman sa alegasyon ni Espenido na siya ay inalis sa Ozamiz City dahil sa abuse at reklamo ng mga negosyante na hindi nagbabayad ng mga construction materials [12:00], ipinagtanggol ni Bato ang kanyang dating protégé at sinabing sinubukan niya itong ipakiusap kay noo’y PNP Chief Albayalde, dahil sa pangamba na muling mabubuhay ang Parojinog group kung mawawala si Espenido [13:15, 42:27].

Para kay Dela Rosa, ang isyu ay hindi na lamang usapin ng droga at pulisya, kundi pulitika at integridad. Habang mariin niyang tinatanggihan ang pag-a-attend sa Quad Committee hearing, dahil sa paglabag sa inter-parliamentary courtesy [18:37], inihayag niya ang kanyang balak na magsagawa ng sariling imbestigasyon sa Senado. Bagama’t nahihiya siyang gumamit ng opisyal na komite para idepensa ang sarili, idiniin niya: “I just want the Filipino people to know the truth… The people deserves to know the truth” [48:58, 23:02].

Ang paghaharap na ito ay nagpapakita na ang War on Drugs ay hindi pa tapos. Sa halip na maging isang yugto sa kasaysayan, ito ay patuloy na naglalabas ng mga kontrobersyal na detalye at nag-iiwan ng malaking tanong sa taumbayan: Sino ang nagsasabi ng totoo? Ang dating poster boy na ngayon ay nagbubunyag ng mga lihim na sistema, o ang dating PNP Chief na nagtataya ng buhay at pamilya para idepensa ang dangal ng organisasyong kanyang pinamunuan? Ang digmaang ito ay hindi na lang laban sa droga, kundi laban sa katotohanan, at ito ay patuloy na nagbabanta na wawasakin ang mga relasyon at reputasyong binuo sa loob ng nakaraang administrasyon. Sa huli, ang pag-asa ni Bato ay mananatili siyang maglilingkod, kahit pa maging push to the wall ang sitwasyon, para lamang malaman ng tao ang katotohanan [52:38, 49:21].

Full video: