Kontradiksyon sa P15-M Confidential Fund: Military Itinanggi ang Paggamit, DepEd Nagkaproblema sa Justification

Ang pagdinig sa Kongreso, na dapat ay isang pormal na pagsisiyasat sa paggamit ng pondo ng bayan, ay naging isang dramatikong tagpo ng pagkakabunyag ng matitinding kontradiksyon na nagpapalabas ng malalim na krisis sa pananagutan sa loob ng Department of Education (DepEd). Ang P15.54 Milyong confidential fund (CF) ng DepEd ang sentro ng pag-iinit, isang halagang sinubukan umanong bigyang-katwiran ng ahensya gamit ang mga Youth Leadership Summit (YLS) na inorganisa ng Armed Forces of the Philippines (AFP)—ngunit ang nakakagulat, mismong mga opisyal ng militar ang nagpawalang-saysay sa depensang ito, na nagdulot ng mga katanungan tungkol sa kung saan talaga napunta ang pondo.

Ang Pag-angat ng Isang Heneral sa DepEd

Ang pagdinig ay nagbigay-diin sa papel ni dating AFP General Nolasco Mempin, na naging Undersecretary for Administration ng DepEd, at kung paano nakuha ang kanyang posisyon. Inamin ni General Mempin na siya ay ni-recruit at inirekomenda mismo ng dating Kalihim at kasalukuyang Bise Presidente Sara Duterte. Ang kanyang pagpasok sa DepEd noong 2023 ay unang bilang isang highly technical consultant, kung saan ang kanyang karanasan sa militar ay itinuring na isang asset para sa pakikipag-ugnayan sa sektor ng seguridad [03:09].

Ang “tiwala at kumpiyansa” (trust and confidence) na ito ni VP Duterte ang naging saligan ng mas malaking responsibilidad na ipinasa kay Mempin. Ayon sa pagtatanong ni Congresswoman Luistro, ang Department Order (DO) No. 78 ng 2010—na nagtatalaga sa isang program director na mangasiwa sa DepEd Computerization Program (DCP)—ay biglaang binago ng DO No. 16, series of 2023. Ang pagbabagong ito ay naglipat ng pamamahala ng bilyong pisong programa, na napakahalaga para sa modernisasyon ng edukasyon, mula sa program director patungo sa Undersecretary for Administration—na walang iba kundi si General Mempin [12:31].

Ang ganitong uri ng pagbabago sa patakaran, pagkatapos ng 13 taon, ay nagpapakita ng matinding pagtitiwala ng Kalihim sa kanyang bagong undersecretary. Ngunit ang tiwalang ito ay agad na nagkaroon ng malaking problema nang isiwalat sa pagdinig ang nakababahalang estado ng programa.

Ang Kabiguan ng Computerization Program

Ang paglipat ng responsibilidad sa DCP ay kasabay ng isang nakababahalang zero percent (0%) accomplishment rate para sa taong piskal ng 2023 [15:05]. Bukod pa rito, ipinakita ng Commission on Audit (COA) Annual Audit Report na mula sa 44,638 ICT packages na dapat sanang na-procure, 16,580 lamang ang naihatid—katumbas ng 37% accomplishment [17:39].

Nagtangka si General Mempin na ipaliwanag ang kakulangan, na sinasabing ang delay ay dahil sa procurement process at ang pag-una sa 2022 DCP program dahil sa pagbabago ng administrasyon [19:52]. Gayunpaman, ang pagbagsak ng performance sa isang programang may bilyong halaga, ilang sandali matapos ipasa ang pamamahala nito sa isang bagong undersecretary na may background sa militar, ay nagbunsod ng matinding pagduda at nag-udyok kay Congresswoman Luistro na humingi ng detalyadong accounting ng hindi pa naihahatid na 28,058 ICT packages [02:12:17]. Ang DCP debacle na ito ay nagbigay-kulay sa mas seryosong isyu: ang anomalya sa DepEd Confidential Fund.

Ang P15-Miloyong ‘Pabuya sa Informer’

Ang pangunahing punto ng pagdinig ay ang P150 milyong Confidential Fund (CF) ng DepEd para sa 2023. Inihayag ni Congresswoman Luistro na P112.5 milyon lamang (unang tatlong quarters) ang nagamit [02:22:13]. Ngunit ang mas nakakaligalig ay ang disallowance ng COA sa P75 milyon, kung saan P15.54 milyon ay “payment of rewards to informers” na umano’y walang sapat na dokumentasyon [02:37:37].

Dito nagsimulang lumabas ang mga kontradiksyon. Bilang tugon sa audit observation memo ng COA, nagsumite ang DepEd ng mga sertipikasyon mula sa apat na opisyal ng AFP—sina Colonel Boran Singh, Lieutenant Colonel Sahan, Colonel Panopio, at Major General Bajau—na nagpapatunay ng kanilang mga aktibidad sa Youth Leadership Summits (YLS) [03:17:50].

Ang legal officer ng COA, na kinilala bilang Atty. Kamora, ay kinumpirma sa pagdinig na ang mga sertipikasyong ito mula sa AFP ay ginamit ng DepEd bilang justification sa paggamit ng P15.54 milyon, na nakategorya bilang ‘rewards to informers’ [01:07:43]. Ibig sabihin, ang paggastos sa YLS, na isang community outreach program, ay ginamit upang itago o bigyang-katwiran ang pagbigay ng pabuya sa mga impormante.

Ang Pagpapabulaan ng mga Opisyal ng AFP

Ang pinakamalaking pagkabigla ay dumating nang humarap sa komite ang apat na opisyal ng militar. Sa magkakahiwalay na pagtatanong, malinaw at buong-pagkakaisa nilang itinanggi na tumanggap sila ng single centavo o anumang pondo mula sa DepEd para isagawa ang mga Youth Leadership Summit na nakalista sa kanilang mga sertipikasyon [01:06:03], [01:10:00], [01:11:11].

Colonel Boran Singh: Kinumpirma na ang pondo para sa mga sundalong kalahok ay galing sa Philippine Army fund, habang ang expenses para sa mga kabataan ay sinusuportahan ng Local Government Units (LGU) at iba pang stakeholders [54:00], [54:33].

Lieutenant Colonel Sahan at Colonel Panopio: Parehong kinumpirma ang pahayag ni Boran Singh na ang mga expenses para sa mga bata at estudyante sa YLS ay galing sa pondo ng LGU [59:18], [59:26].

General Mempin: Bilang opisyal na humingi ng mga sertipikasyon, idinepensa niya ang kanyang sarili sa pagsasabing inutusan lang siya ng Office of the Secretary na makipag-ugnayan sa kanyang mga dating kasamahan (mga classmate sa PMA) upang humingi ng report sa YLS, at “clear that no funds are involved” mula sa DepEd [01:05:16].

Ang paglilitaw ng mga opisyal ng AFP ay lumikha ng isang hindi maikakailang contradictory statement. Sa isang banda, ginagamit ng DepEd ang kanilang mga sertipikasyon bilang justification para sa P15.54 milyong cash disbursement para sa “pabuya sa impormante.” Sa kabilang banda, idineklara ng mga signatory ng mga sertipikasyon, sa ilalim ng panunumpa, na hindi sila tumanggap ng anumang pondo mula sa DepEd.

Ang Pagtalikod sa Public Trust at ang mga Katanungan ng Koinsidensya

Ang kontradiksyon na ito ay nagbigay-daan kay Congresswoman Luistro upang bigyang-diin ang seryosong implikasyon sa pananagutan. Ipinunto niya ang mga glaring indications of irregularity at ang pagtatangka na gamitin ang pribilehiyo ng confidential fund—na dapat ay hindi sinisiyasat para sa pambansang seguridad—upang itago ang hindi maipaliwanag na paggastos [01:16:47].

Naglatag siya ng anim na mahahalagang obserbasyon na nagpapalakas sa pagduda:

Ang Anomaliya sa Pondo: Ang DepEd ang isa sa iilang civilian agencies na may Confidential Fund, na nakuha lamang noong 2023 [01:13:21].

Ang Disparidad: Ang P150 milyong CF ng DepEd ay malayong mas malaki kaysa P37 milyong CF ng Department of National Defense (DND), na may direktang mandate sa pambansang seguridad [01:13:46].

Ang Misuse ng Sertipikasyon: Ginamit ang mga sertipikasyon ng AFP upang bigyang-katwiran ang P15.54 milyon na ginugol sa “rewards to informers” na ngayon ay itinanggi na ng militar [01:14:15].

Ang Pagbabago sa Sistema: Dati, ang AFP ang nangunguna sa YLS, at DepEd ay nakikipag-ugnayan lamang; ngayon, lumilitaw na ang DepEd ang nangunguna [01:14:42].

Ang Koneksyon sa Davao: Ang karera ni General Mempin sa AFP (2017-2023) ay nakasentro sa Davao City, isang LGU na may isa sa pinakamataas na confidential fund sa bansa. Ang koinsidensya ng kanyang koneksyon sa Davao at ang kanyang papel sa kontrobersyal na CF ng DepEd ay hindi maikakaila [01:15:26].

Ang Kawalan ng Personal na Kaalaman: Ibinunyag din sa pagdinig na sina Lt. Col. Sahan at Col. Boran Singh ay isa lamang (o ilan lang) ang personal na nadaluhan mula sa certified nilang YLS, at based on reports lamang ang kanilang certification [50:38], [51:58]. Kung gayon, paano mapapatunayan ang validity ng kanilang mga dokumento?

Ang testimonya ng COA at ang mga opisyal ng AFP ay diametrically opposed—isang ahensya ay nagsasabing ginamit ang mga sertipikasyon, habang ang isa naman ay nagsasabing wala silang natanggap na pondo. Ang seryosong discrepancy na ito ay nagpapahiwatig ng isang cover-up o, sa pinakamaliit, isang matinding kapabayaan sa fiscal accountability.

Tinapos ni Congresswoman Luistro ang kanyang interpelasyon sa isang matinding paalala: “Public office is a public trust” [01:18:40]. Ang pagtitiwalang ibinibigay sa mga opisyal, lalo na sa paggamit ng confidential fund na may kaunting scrutiny, ay may kaakibat na pananagutan sa taumbayan. Ang pag-amin ng AFP na hindi sila nakinabang sa P15.54 milyon ay naglalagay ng DepEd sa isang napakahirap na posisyon, na nag-iiwan sa taumbayan ng isang katanungan: Kung ang pondo ay hindi napunta sa mga YLS, at hindi ito nagamit sa sinasabing “rewards to informers” na may sapat na dokumento, saan eksaktong napunta ang P15.54 milyong pondo ng bayan?

Hinihiling na ngayon sa COA na gumawa ng masusing imbestigasyon upang malaman ang katotohanan sa likod ng malaking kontradiksyon na ito at tiyakin na ang mga pondo na dapat ay para sa edukasyon at seguridad ay hindi nagiging biktima ng hindi tapat na paggamit. Ang insidenteng ito ay isang wake-up call sa lahat ng ahensya ng gobyerno na ang public trust ay hindi isang bagay na madaling talikuran. Ang lahat ng opisyal, anuman ang kanilang rank o koneksyon, ay may tungkuling panagutan ang bawat sentimo ng pondo ng taumbayan.

Full video: