Hinarap ang Multo ng Nakaraan: Ang Sensitibong Pagbubunyag sa Senate Hearing at ang Pagkaladkad sa Pangalan ng Pangulo

Pumutok sa pambansang entablado ang isang napakabigat na kontrobersiya na nag-ugat sa isang Senate hearing, kung saan nag-ugat ang matinding komprontasyon sa pagitan ng isang dating opisyal at ng kasalukuyang pamunuan ng Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA). Ang usapin: ang pagkalat ng diumano’y confidential na dokumento na nag-uugnay sa dalawang prominenteng personalidad—sina Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. (PBBM) at Diamond Star Maricel Soriano—sa iligal na droga noon pang 2012. Sa gitna ng bulwagan, umikot ang diin hindi lamang sa alegasyon ng droga, kundi sa mas malalim na isyu ng kredibilidad, cover-up, at ang malaganap na impluwensya ng kapangyarihan sa pagpapatupad ng batas.

Ang Boses ng Nag-iisa: Ang Paninindigan ni Jonathan Morales

Si Jonathan Morales, isang dating investigation agent ng PDEA, ang pangunahing tauhan sa dramatikong pagbubunyag na ito. Sa harap ng mga Senador, buong tapang siyang nanindigan sa kanyang testimonya, na ang Pre-Operation Report (POR) at Authority to Operate (ATO) na kumalat sa social media ay otentiko, at siya mismo ang gumawa nito noong Marso 2012. Ang mga dokumento, na binigyan niya ng klasipikasyong “Confidential” dahil sa sensitibong nilalaman, ay naglalaman ng mga pangalan nina Marcos at Soriano, na diumano’y ibinunyag ng isang confidential informant (CI) sa kanyang tanggapan.

Detalyadong inilahad ni Morales na nagkaroon siya ng personal na panayam sa nasabing CI, kung saan naglabas ang huli ng mga litrato na nagpapakita ng mga seryosong ebidensya. Ayon kay Morales [10:25], ang CI mismo ang nag-identify kina “Maricel Soriano” at “Bongbong Marcos” bilang mga indibidwal na konektado sa impormasyong kanyang natanggap. Hindi nagmula sa kanya ang pag-identify, kundi sa CI [11:30]. Ang pagtupad sa kanyang trabaho bilang imbestigador—ang pagkuha ng sworn statement at paghahanda ng mga kinakailangang dokumento para sa pag-aaplay ng search warrant—ang tanging hangarin niya noon [01:13:32].

Ngunit ang operasyon, na dapat sana’y magsisilbing unang hakbang sa pag-verify ng alegasyon, ay hindi naisakatuparan. Dito pumasok ang pinakakontrobersyal na bahagi ng kwento: Ang diumano’y “utos mula sa taas” na nagpabagsak sa operasyon. Ayon kay Morales [34:15], sinabihan siya noon ni yumaong Deputy Director General Carlos Gadapan na huwag nang ituloy ang operasyon dahil may utos umano mula sa dating Executive Secretary Pacquito Ochoa. Ang rebelasyong ito ay nagdulot ng isang matinding twist sa imbestigasyon, na nagbigay ng kulay na pampulitika at tila nagpapatunay sa alegasyon ng cover-up na sumasalamin sa talamak na impluwensya ng kapangyarihan sa sistema.

Ang Pader ng Pagtanggi: PDEA Laban sa Kredibilidad

Hinarap ni Morales ang isang pader ng pagtanggi mula sa kasalukuyang pamunuan ng PDEA. Si Director General Moro Lazo, ang kasalukuyang hepe ng ahensya, ay mariing itinanggi ang otentisidad at ang pag-iral ng mga nasabing dokumento sa kanilang opisyal na file. Ayon kay Lazo [01:11:56], ang mga papel ay non-existent sa mga records ng PDEA, at wala silang katotohanan.

Hindi lang iyon. Upang pabagsakin ang testimonya ni Morales, pinilit ng PDEA na gibain ang kanyang kredibilidad. Inilatag ni DG Lazo sa Senado ang nakaraan ni Morales sa serbisyo, kabilang ang pagkatanggal niya mula sa Philippine National Police (PNP) ng dalawang beses at ang pagka-dismiss sa PDEA noong 2013 dahil sa dishonesty, grave misconduct, at iba pang kasong administratibo [02:28]. Ang ahensya ay naglabas din ng mga affidavit mula sa apat (na kalauna’y naging walo) na ahente ng PDEA—mga dati niyang kasamahan—na nagpapatunay na walang nangyaring panayam sa CI noong Marso 2012 sa kanilang tanggapan [27:52].

Ang pag-atake sa kredibilidad ni Morales ay nagdulot ng matinding emosyon. Tinanggap ni Morales ang kanyang mga problema sa nakaraan, ngunit iginiit niya [07:50] na ang lahat ng kaso ay gawa-gawa at bahagi ng panghaharas ng sistema upang sirain ang kanyang reputasyon. “Kawawa naman po ako diyan may pamilya rin po ako,” pakiusap niya [01:01:34], idinidiin na ang kanyang trabaho ay bahagi lamang ng normal na proseso. Ang kanyang pag-iyak ay hindi tuwirang nasaksihan, ngunit ang pakiusap na huwag siyang ilagay sa alanganin [01:01:26] dahil sa pagkakadawit ng pangalan ng isang kasalukuyang Pangulo ay nagbigay ng malalim na emosyonal na epekto sa publiko.

Ang Deadlock at ang Isyu ng Pambansang Kahihiyan

Ang Senate hearing ay nagtapos sa isang deadlock. Sa isang banda, si Morales ay nanindigan na totoo ang papel [01:11:17], at siya mismo ang pumirma [01:11:26], na pinatunayan ng mismong xerox copy na may butas, isang patunay na ito ay galing sa isang lumang dokumento [01:10:54]. Sa kabilang banda, ang PDEA, sa pamamagitan ni DG Lazo at ng mga ahente, ay nanindigang wala silang record ng mga papel na iyon.

Ang pag-aalala ng mga Senador ay umikot na sa isyu ng unauthorized disclosure ng mga classified document. Ang Chairman ng hearing ay nagpahayag ng matinding pagkadismaya [01:17:00], na itinuturing ang pagtagas ng impormasyong confidential bilang isang “napakalaking kasalanan” na maaaring humantong sa “pambansang kahihiyan” (national shame). Ang impormasyon, na dapat ay sagrado at para lamang sa law enforcement, ay kumalat at naging sentro ng gulo.

Maging ang National Privacy Commission (NPC) ay hinilingan ng payo sa isyu. Ayon sa kinatawan ng NPC [01:05:22], ang pagkalat ng mga impormasyon, lalo na kung ito ay sensitive personal information na may kinalaman sa imbestigasyon, ay maaaring magresulta sa kasong unauthorized disclosure at unauthorized processing, na maaaring maging dahilan upang makasuhan maging ang mga nagbahagi nito sa social media, tulad ng vlogger na unang nagpalabas.

Ang Panawagan para sa Katotohanan at Imbestigasyon

Ang kwento ni Jonathan Morales ay naging simbolo ng paglaban ng isang ordinaryong alagad ng batas laban sa mga sistemang may clout at kapangyarihan. Ipinakita niya ang pagkatakot at pag-aalala [01:01:26] para sa kanyang pamilya, dahil ang mga taong kanyang naimbestigahan ay humawak na ng pinakamataas na posisyon.

Ang imbestigasyon ay nag-iwan ng mas maraming tanong kaysa sa sagot. Kung otentiko ang mga dokumento, bakit naging biktima ng pagbasura ang isang seryosong operasyon ng droga? Kung non-existent naman ito, sino ang “ahas” na nag leak ng mga gawa-gawang papel at bakit mayroon itong ganoong kadetalyadong impormasyon, tulad ng sasakyan ni Morales at ang numero ng telepono nito [01:07:04]?

Hinanap ng Chairman ng Senado ang katotohanan—hindi lamang ang tungkol sa mga taong nabanggit, kundi tungkol sa integridad ng PDEA. Ang isyu ay hindi lang umiikot sa drug test, kundi sa mismong mandato ng PDEA na isagawa ang imbestigasyon nang walang kinikilingan, lalo na kung ang nakaladkad ay ang pangalan ng pinakamataas na opisyal ng bansa.

Sa huli, ang mga tanong ay nanatiling nakalutang. Sa isang bansa kung saan ang kapangyarihan ay madalas na nagtatago ng mga lihim, ang tanging pag-asa ng taumbayan ay ang isang malalim at independenteng imbestigasyon na magbubunyag sa kumpletong katotohanan, anuman ang maging personal o politikal na implikasyon nito. Hindi dapat manatiling deadlock ang paghahanap sa hustisya. Ang mga sagradong papeles, maging totoo man o hindi, ay nagpapatunay na ang multo ng nakaraan ay sisingilin ang sinumang nagtangkang itago ang katotohanan. Ang publiko ay naghihintay ng pananagutan.

Full video: