NILANTAD NI JIMMY GUBAN: MGA PANGALAN NINA PULONG DUTERTE, MICHAEL YANG, AT MANS CARPIO, BINANGGIT SA PAGPAPALUSOT UMANO NG 350 DRUG SHIPMENT SA CUSTOMS

SA gitna ng naglalagablab na pagdinig ng Quad Committee sa Kamara, isang boses mula sa likod ng piitan ang nagdulot ng matinding panginginig sa pulitika at pambansang seguridad. Anim na taon matapos makulong, ang dating OIC Chief ng Customs Intelligence and Investigation Service (CIIS) sa Port of Manila na si Jimmy Guban ay humarap sa mga mambabatas, dala ang isang nakakabahalang salaysay na direktang nag-uugnay sa mga matataas na pangalan—kabilang sina Congressman Paolo “Pulong” Duterte, negosyanteng si Michael Yang, at manananggol na si Mans Carpio—sa diumano’y malawakang pagpapalusot ng droga sa loob ng Bureau of Customs (BOC) noong 2018.

Ang testimonya ni Guban ay hindi lamang isang pag-amin o pagpapatunay; ito ay isang nagngingitngit na paghahanap ng katarungan mula sa isang taong kinulong dahil sa isang krimen na siya mismo ang humadlang. Sa kanyang mga salita, ipininta niya ang isang balintunang sitwasyon kung saan ang batas at hustisya ay tila nilulunok ng impluwensya at kapangyarihan, habang ang maliliit at nagtatrabaho nang tapat ay siyang nagdurusa.

Ang Boses Mula sa Selda: Sino si Jimmy Guban at Bakit Ngayon Lang Nagsalita?

Si Jimmy Guban ay may 17 taong karanasan sa serbisyo-publiko, na ang karamihan ay iginugol sa customs intelligence. Sa buong tagal niya sa BOC, kasabay ng apat na administrasyon, mariin niyang sinabi na ang nangyari noong 2018, sa ilalim ng nakaraang administrasyon, ang pinakamasahol at pinaka-iregular na kaganapan na kanyang nasaksihan. Ito ang unang pagkakataon, aniya, na nakialam mismo ang anak ng isang nakaupong presidente sa operasyon ng Customs.

Kasalukuyan siyang nakakulong dahil sa kasong “conspiracy to import drugs” na may koneksiyon sa drug shipment na nakita sa loob ng magnetic lifters noong 2018. Ngunit ang pinakamabigat na parusa para kay Guban ay ang katotohanang siya mismo ang nagtrabaho upang mahuli ang nasabing kargamento, ngunit siya ang nakakulong, habang ang diumano’y mga nagmamay-ari at nag-uugnay ay malaya.

Sa loob ng kanyang judicial affidavit, may bahagi umano na tinangka niyang banggitin ang tatlong matataas na pangalan, ngunit nagdalawang-isip siya dahil sa takot.

“Bakit ‘yung tatlo nahuli, nawawala, bakit ako ang nakakulong? I am supposed to mention that three person, your honor, pero baka lalo mapadali kaagad ang buhay ko,” pahayag ni Guban [00:09].

Dahil dito, naghintay siya ng isang pagkakataon sa Kongreso, isang fora na mas matatag kaysa sa judicial court, upang isisiwalat ang buong katotohanan. Ang kanyang layunin ay simple: “I am seeking for truth and justice, your honor, na matulungan po ako nitong kagalang-galang na komite para po ang taong bayan ay maniwala sa atin na ang hustisya ay hindi lang para sa maimpluwensya at mayaman, na ang hustisya ay para sa lahat, hindi kung sino ang gusto nilang apihin ay aapihin nila” [00:34].

Ang ‘3-in-1’ na Impluwensiya: Ang Papel nina Duterte, Yang, at Carpio

Ang sentro ng pagbubunyag ni Guban ay ang modus operandi ng pagpasok ng kargamento. Ang pangunahing tulay o fixer na kumausap kay Guban ay si Councilor Nilo Abellera Jr., alyas “Small,” isang konsehal mula sa Davao. Ayon kay Guban, nagkita sila ni “Small” ng mga tatlo o apat na beses sa isang bar, kasama ang isang fixer na nagngangalang Henry [33:28].

Direkta umanong binanggit ni Abellera ang mga pangalan nina Michael Yang, Congressman Pulong Duterte, at Atty. Mans Carpio [46:59].

“Binanggit niya po ang mga pangalan na ‘yon. Ilang beses doon sa meeting ninyo? Tatlong beses? Tatlong beses, alam niyo po, pag nagmi-meeting kami niyan, inaabot kami ng 5:00. Ako umaalis na sila, nandoon pa…” [37:28].

Ayon kay Guban, ang tanging intensyon ng pakikipag-usap ay upang “luwagan” ang mga kargamento—isang euphemism para sa pagbalewala sa proseso ng Customs dahil sa tindi ng impluwensya ng mga taong ito. Ang mga tawag, na umaabot umano ng tatlo hanggang limang beses bawat buwan, ay laging may partikular na layuning ipaalam na may mga container sila na padating o kailangang ilabas [47:39].

Tinanong si Guban kung bakit siya pumapayag na paluwagin ang mga shipment. Ang sagot niya ay simple: hindi niya tinatanggap ang suhol, ngunit napakalakas ng pangalan na ginagamit. “Hindi ko namin ‘yan tinatanggap dahil ang impluwensya at napakalaki at hindi rin bagay na dapat gawin, so pakikisama na lang ang ginagawa namin,” aniya [02:59].

Ang impluwensya raw nina Yang, Duterte, at Carpio ay ginagamit upang “mapabilis ang transaction sa Bureau of Customs” [48:23], na ginagawang influencer ang mga ito para sa negosyo. Ang mga pangalan na ito ay sinasabing may-ari ng mga shipment sa pamamagitan ng kanilang business partner na si Abellera.

Ang Nakakabahalang Bilang: 700 Container at ang 50% na ‘Palaman’ na Shabu

Ang isa sa pinakanakakagulat na detalye mula sa testimonya ni Guban ay ang dami ng kargamentong umano’y napakawalan sa loob lamang ng maikling panahon. Ayon sa kanyang pagtataya, sa loob ng dalawa hanggang tatlong buwan noong 2018 (panahon ni Commissioner Isidro Lapeña), umabot sa humigit-kumulang 700 container ang nakalusot [04:08].

Base sa kanilang assessment bilang intelligence officer, tinatayang 50% ng mga shipment na ito ang may “palaman” o mayroong illegal drugs, partikular ang shabu.

“Ang ano namin noon, assessment namin, 50% may palaman. So ibig sabihin, kung 700 shipments in that span of period, at 50% may laman, 350 shipments may laman na illegal na droga,” pagtatanong ng kongresista [04:47].

Ang tugon ni Guban: “Yes, your honor, shabu.”

Nang tanungin kung may nahuli ba sila ni isa man lang sa 350 shipments na ito, ang sagot ni Guban ay negatibo: “Hindi ko talaga nakialam sa kanila dahil nag-ano na lang kami no’ng sinabi para na lang dito sa isang project.” Dahil dito, naniniwala si Guban na ang mga kargamentong ito ay “malaya na naka-circulate” [05:43] at nakalabas ng bansa, na nagdulot ng pagbaha ng droga sa merkado.

Ang Balintuna ng Hustisya: Hinuli ang Droga, Pero ang Tagahuli ang Nakulong

Ang ironiya ng sitwasyon ni Guban ay umiikot sa kasong Bikaba Trading.

Ang kargamento ng Bikaba Trading ay isa sa mga “overstaying cargos” [08:02]—mga tunay na container na matagal nang nasa port ngunit walang nagpoproseso ng papeles, na nagdudulot ng suspicion na mayroong ilegal na laman. Nang buksan ang shipment na ito, natagpuan ang shabu na nakasilid sa loob ng magnetic lifters.

Nalaman ni Guban ang tungkol sa shipment na ito matapos makakuha ng impormasyon, at nakipag-ugnayan sila sa PDEA. Ngunit ang pinakahuling piraso ng impormasyon ay mula kay Pony Chen, ang Chinese national na gumamit kay Vedasto Cabral Baraquel (may-ari ng Bikaba Trading) bilang dummy consignee.

Ayon kay Guban, si Pony Chen ang nagsabi sa kanya na huwag siyang matakot, “kasi sila [Michael Yang, Pulong Duterte, at Mans Carpio] ang may-ari ng shipment” [01:09:10].

Dahil sa kanyang pag-uulat at partisipasyon sa paghuli sa magnetic lifters, siya ang ikinulong. Habang si Guban ay nasa piitan, ang mga sinasabing kasabwat, kabilang si Pony Chen, ay mayroon lamang standing warrant at nawawala.

Ang kanyang karanasan ay nagpapakita ng matinding kawalan ng katarungan: “Ako po ang kinasuhan, e. Kami ang kinasuhan. Wala po sila [Pulong, Yang, Carpio]. Hindi ko pa po nilalabas during that time,” paliwanag ni Guban [40:37].

Hindi Lang Iloilo: Ang ‘Ghost Containers’ at ang Tunay na Mukha ng War on Drugs

Sa huling bahagi ng pagdinig, itinanong ni Congresswoman Janet Garin at Congresswoman Julienne Baronda ang koneksiyon ng testimonya ni Guban sa War on Drugs ng nakaraang administrasyon, partikular ang pag-label sa Iloilo City bilang “most shabulized city” at ang pag-target kay dating Mayor Jed Patrick Mabilog.

Sa pananaw ni Guban, tila lalong lumala ang problema sa droga noong nakaraang administrasyon.

“Wala pong nagbago, lalo pong lumala. Ang dami pong stocks, ang dami pong dumadaan sa customs during the past administration,” pagdidiin ni Guban [57:28].

Ayon sa kanya, habang inaatupag ng pamahalaan ang pagpatay sa maliliit na tao o small-time users sa kalye, mas marami, at mas malaking supply, ang pumapasok at nakakalabas. Tinukoy ng mga kongresista ang mga kargamentong ito bilang “multo containers” [59:09]—mga tunay na container na nasa port ngunit pinalabas na parang hindi nakita, o walang bakas.

Ang testimonya ni Guban ay nagbibigay-linaw sa alegasyon na ang War on Drugs ay isang selective na laban:

Sa isang banda, nagkakaroon ng human rights issue at extrajudicial killings sa mga itinuturong drug pusher at user.
Sa kabilang banda, ang mga malalaking isda at ang malaking supply ay malayang nakakapagpasok ng droga, na sinasabing binibigyan ng proteksiyon at impluwensya ng mga nasa kapangyarihan.

Pagtatapos: Ang Hiling na Katarungan at ang Susunod na Kabanata ng Imbestigasyon

Bilang tugon sa nakababahalang testimonya, naghain ng mosyon ang mga kongresista upang imbitahan ang mga pangalang binanggit sa susunod na pagdinig. Kabilang sa kanila si Councilor Nilo Abellera Jr. (Small), Vedasto Cabral Baraquel, at Pony Chen [01:09:54].

Si Jimmy Guban, matapos ang kanyang pagtestigo, ay hindi humihingi ng kalayaan, kundi hustisya—na ang mga batas ay maipatupad sa lahat ng tao, anuman ang kanilang status o yaman.

Ang kaniyang emosyonal na panawagan ay isang matinding sampal sa sistema na tila nagbibingi-bingihan sa tunay na pinagmumulan ng droga. Ang pagbubunyag na ito ay hindi lamang naglalayong makalaya si Guban, kundi upang ilantad ang tunay na kriminal sa likod ng malawakang pagbaha ng shabu sa bansa, upang ang mga Pilipino ay maniwala muli sa konsepto ng patas na katarungan. Ang susunod na kabanata ng pagdinig ng Quadcom ang magiging tagapaghusga kung ang mga multo containers at ang anino ng impluwensya ay tuluyan nang mabubunyag sa liwanag

Full video: