P5 MILYON ‘ENROLLMENT FEE’ SA ‘DAVAO GROUP’: TAGUBA, ISINIWALAT ANG SIKRETO NG ‘TARA’ SYSTEM SA CUSTOMS SA GITNA NG PAG-IWAS NI ROSE NONO LIN

Sa isang pagdinig na puno ng tensyon, pagbubulgar, at matitinding banta ng pag-aresto, muling nagliyab ang isyu ng katiwalian sa Bureau of Customs (BOC) at ang kalawakan ng sinasabing drug-and-land syndicate na kumikilos sa bansa. Ang kongreso, sa pamamagitan ng Joint Public Hearing ng Committee, ay naging entablado para sa serye ng mga nakagigimbal na pagbubunyag, kabilang na ang detalyadong operasyon ng ‘Tara System’ at ang patuloy na pag-iwas ng isang susing personalidad na si Rose Nono Lin.

Ang Pag-amin ni Mark Taguba: P170K Kada Container at ang P5M na Basbas

Ang pinakamatinding bahagi ng pagdinig ay ang walang-gatol na testimonya ni Mark Taguba [32:02], isang negosyanteng may tracking business (Golden Strike Tracking) na naging sentro ng kontrobersya dahil sa pagkakaugnay niya sa pagpasok ng 605 kilo ng shabu noong 2017.

Direkta at walang-paligoy-ligoy na isiniwalat ni Taguba ang ‘Tara System’ [40:59], isang sopistikado ngunit simpleng sistema ng panunuhol na nagpapabilis sa paglabas ng kargamento sa BOC. Ayon kay Taguba, ang all-in na bayad sa bawat container na naglalaman ng general merchandise ay umaabot sa P170,000 [42:03]. Diumano, sa bayarin na ito, napupunta ang bawat kargamento sa ‘Green Lane’ [35:07]—isang pribilehiyo na nag-e-exempt sa mga container sa document inspection at physical inspection. Ito ay nagpapahintulot sa mabilis na paglabas ng halos 100 container kada linggo [42:36] na walang hadlang, kahit pa ang mga ito ay may undervaluation o naglalaman ng mga ilegal na bagay.

Ngunit ang mas nakakagulat ay ang extortion na ginagawa ng isang grupong tinawag niyang ‘Davao Group’ [47:57]. Inilarawan niya na kung hindi ka sasama o magbibigay ng tara, haharasin at i-a-alert ng grupo ang iyong shipment, na magreresulta sa matinding paghina ng negosyo [45:17].

“Kung hindi ka papasok sa grupo nila, hindi ka makakapag-transact sa Bureau of Customs,” pagtatapat ni Taguba, na inilarawan ang impluwensya ng Davao Group bilang pinakamakapangyarihan [47:01].

Ayon sa kanyang salaysay, ipinakilala siya ni Jojo Bacud [46:42]—isang matagal nang kakilala—kina ‘Tita Nani’ at iba pa. Dito, hiningan siya ng ‘enrollment fee’ [50:09] na P5 Milyon upang makatiyak na tuloy-tuloy at mapabilis ang kanyang operasyon. Sa utos ng grupo, lumipad pa si Taguba patungong Davao at ibinigay ang pera sa isang taong tinawag niyang ‘Small’ [50:38]. Ang rason niya sa paniniwala sa grupong ito? Ang tuloy-tuloy at maayos na Green Lane transaction ng kanyang mga kargamento [51:34], na aniya ay hindi mangyayari kung walang basbas mula sa taas [52:08].

Dahil sa green light na ito, ang kargamento na naglalaman ng 605kg ng shabu, na idineklara lang bilang cutting board, footwear, at kitchenware [39:30], ay nakalusot [35:16]. Ang nakababahala, ang mga pangalan ng matataas na personalidad sa pulitika—tulad nina Paolo Duterte at Man Scorpio [48:24]—ay binanggit umano ng grupo upang patunayan ang kanilang impluwensya, na nagpapatindi sa panawagan para sa higit na pananagutan.

Ang Evasion ni Rose Nono Lin: Mula ‘Personal Matters’ Tungong Campaign Trail

Sa kabilang banda, muling nagdulot ng pagkadismaya at matinding pagdududa ang patuloy na pag-iwas ni Rose Nono Lin sa pagdinig [08:46]. Si Lin, na nauugnay sa alleged drug lord na si Alan Lim, ay pangalawang beses nang hindi sumipot, sa pagkakataong ito ay dahil daw sa ‘urgent personal matters’ [08:52].

Subalit, isiniwalat ni Congressman Vargas na batay sa travel record ng Bureau of Immigration (BID), si Rose Nono Lin ay nakabalik na ng bansa [09:19]. Ang mas nagpasiklab ng galit ay ang kanyang paghahayag na may mga larawan siya na nagpapakita kay Lin na nagca-campaign sa kanyang distrito dalawang araw bago ang pagdinig [12:18].

Idiniin ni Congressman Vargas [12:40] na si Lin ang “only Filipino left in the highest of highest matrixes” ng droga na inilabas ng Senado at House of Representatives. Mahalaga aniya ang kanyang testimonya, lalo na’t may mga discrepancy sa kanyang naunang salaysay, tulad ng tanong tungkol sa kung kailan niya nakilala ang kanyang asawa. Ang pagkawala pa ng birth certificate post ng kanyang anak sa social media [13:52] ay nakita bilang “track of covering” o pagtatangkang itago ang katotohanan.

Dahil sa paulit-ulit na pag-iwas, naghain si Congressman Vargas ng mosyon na mag-isyu ng subpoena kay Rose Nono Lin upang pilitin itong magbigay ng pahayag [13:29]. Nagbigay pa ng huling babala ang komite: kung muli siyang hindi dumalo sa susunod na pagdinig, mabibigyan ang Kongreso ng ground para siya i-cite sa contempt at mag-isyu ng order of arrest [14:46]. Ang pag-iwas na ito ay nagpapatunay, sa mata ng mambabatas, na mayroon siyang itinatago at nagbibigay sa kanya ng panahon upang ‘ayusin’ ang kanyang mga papeles [13:15].

Ang Land Grabbing at Pagsasabotahe sa Pampanga: Empire 999

Hindi lamang tungkol sa droga at tara ang tinalakay sa pagdinig. Isang seryosong banta sa soberanya ng lupa ang binigyang-diin, na may koneksyon din sa malalaking sindikato [15:03].

Ang mga opisyal ng Land Registration Authority (LRA), sa pangunguna ni RD Lorna, ay hinarap dahil sa tila hindi kumpletong pag-sumite ng mga kinakailangang dokumento, lalo na patungkol sa mga lupang pag-aari ng mga dayuhan sa Mexico, Pampanga [16:06]. Ang mga lupain na ito ay nauugnay sa mga kumpanyang Empire 999 at Yatay Holdings, na tinatayang may lawak na aabot sa 499 hectares [30:43].

Ang matinding babala mula kay Congressman Paduano [25:09] ay tumatak sa pagdinig. Iginiit niya na may impormasyon siyang ang isa sa mga prime property ni Ed Tayang, na sangkot din sa isyu, ay naibenta na kay ‘Ringo’ [27:57], sa kabila ng kanyang warning na huwag itong gagalawin [25:19]. Direkta niyang binantaan ang kinatawan ng LRA, “Kapag may nangyari doon sa mga dokumento… I will personally recommend to file a case against you!” [27:07], na nagpapakita ng takot na sinasadya o pinapayagan ang pagmamanipula at paglilipat ng mga ebidensya.

Ang sentro ng problema [16:36] ay ang pag-alam sa listahan ng mga lupang binili ng mga nagpakilalang Filipino citizens ngunit ay mga foreign nationals pala—isang direktang paglabag sa batas ng bansa. Ang LRA mismo ay humingi ng koordinasyon sa Philippine Statistics Authority (PSA) upang beripikahin ang mga nakanse-lang birth certificates na posibleng ginamit sa pandaraya.

Samantala, tinukoy ni SDS Gonzalez [29:08] ang eksaktong lokasyon ng malalaking land holdings sa San Fernando at Mexico, Pampanga, na umaabot sa 1.1 milyong ektarya (kabilang ang mga ari-arian ng Yatay Holdings) [29:57], at hiniling ang mas masusing pag-uugnay ng LRA sa mga assessor upang ma-konsolida ang lahat ng titulo, lalo na ang mga lupaing hindi pa rehistrado [31:18].

Impunity at ang Hamon sa Kongreso

Hindi rin nakaligtas sa affront ang Kongreso mula sa opisyal ng pulisya. Si Police Colonel Grijaldo [00:13], na dalawang beses nang hindi sumisipot sa joint public hearing dahil sa flimsy excuses, ay hinaharap na ngayon ng kasong neglect of duty [01:15]. Ang pag-uugali ni Grijaldo ay itinuturing na ‘affront to the committee’ [05:35], at dahil siya ay isang presidential appointee, nagkaroon pa ng talakayan tungkol sa kinakailangang presidential clearance bago isagawa ang summary hearing [06:28]. Bilang tugon sa tila paglalaro sa oras, inaproba ang mosyon na ipatawag ang attending physician ni Grijaldo upang patunayan ang kanyang kalagayan [07:38].

Ang pagdinig na ito ay nagpapakita ng isang malalim at malawak na sistema ng katiwalian sa Pilipinas, kung saan ang droga, pera, pulitika, at lupa ay magkakaugnay. Mula sa pinakamataas na antas ng smuggling na pinapabilis ng tara system [43:19] hanggang sa mapanganib na land grabbing na isinasagawa ng mga dayuhan, ang mga susing opisyal at negosyante ay tila gumagalaw nang may impunity at walang takot.

Ang banta ng subpoena at pag-aresto kay Rose Nono Lin ay nagpapahiwatig na ang mga mambabatas ay seryoso na sa pagpapanagot. Gayunpaman, habang ang mga kaso ay patuloy na naghihintay ng probable cause at ang mga dokumento ay patuloy na nawawala, tila ang hustisya ay napakabagal kumpara sa bilis ng paggalaw ng mga sindikato. Ang mata ng publiko ay nananatiling nakatutok, naghihintay ng pagtatapos sa kuwento ng katiwalian na tila nagpapababa sa moral at nagpapahina sa mga institusyon ng bansa. Ang pananagutan, sa huli, ay hindi lamang sa mga kaswal na broker o traker, kundi sa mga personalidad na may kakayahang utusan ang Green Lane at bantaan ang soberanya ng lupain [52:11]. Higit sa lahat, ang laban sa katiwalian ay isang laban para sa integridad ng Pilipinas.

Full video: