ANG Lihim na SAKRIPISYO SA Surigao: Paano Ginawang ‘Human Shield’ ang 5,000 Miyembro ng SBSI, at ang Kabataan, Naging Biktima ng ‘Child Marriage’ at Panggugulpi?

Sa gitna ng mapayapang mga isla ng Surigao del Norte, isang organisasyong minsan nang kinilala sa diwa ng “bayanihan” ang biglang nalukuban ng isang madilim at kontrobersyal na hiwaga. Ang Socorro Bayanihan Services Incorporated (SBSI), na may higit 5,000 miyembro, ay kasalukuyang nakatutok sa imbestigasyon ng Senado at mga ahensya ng gobyerno dahil sa matitinding alegasyon ng pang-aabuso, lalo na sa mga menor de edad, at ang nakagugulat na pagbabago nito—mula sa pagiging isang socio-civic organization tungo sa isang cult o kulto. Ngunit ang mas nakakagulat, ang pagbabagong-anyo na ito ay itinuturong konektado sa isang dating opisyal ng gobyerno at sa matinding takot na dala ng anti-drug war ni dating Pangulong Rodrigo Duterte.

Mula Bayanihan Patungong Kulto: Ang Madilim na Paglihis ng Landas

Ang SBSI ay binuo noong 1950s sa Socorro, Surigao, bilang tugon sa matitinding hamon ng buhay sa isla. Nagsimula ito bilang isang people’s organization na nagtutulungan, nagba-bayanihan, at nagpapagaan ng pasanin ng bawat miyembro—isang ideyal na komunidad. Sa katunayan, ito ang naging pinakamalaki at pinakaaktibong organisasyon sa buong Socorro. Ayon sa isang dating miyembro, ang diwa ng pagkakaisa ay naging natural na pamamalakad sa grupo.

Gayunpaman, dumating ang kritikal na pagbabago noong 2017. Sa hindi maipaliwanag na dahilan, ang samahan ay umano’y “lumihis ng landas” at biglang naging isang asosasyon na sangkot na sa “kontrobersyal na mga aktibidad.” Ito ang taon kung saan nagsimula umanong mabuo ang istruktura ng kulto sa ilalim ng impluwensya ng main figures ng grupo.

Ang pangunahing puwersa sa likod ng pagbabago ay itinuturo sa dalawang pangalan: si Karen G. Sanico, na umano’y siyang unang nagbunyag na ang lider ng grupo, si Jey Rence Kilario, na pinangalanang “Senor Aguila,” ay ang muling pagkabuhay o reincarnation ng Sto. Niño. Ang isa pa, at ang itinuturing na utak, ay si Mamerto Galanida, isang dating three-time mayor ng Socorro at bise presidente ng SBSI.

Ang Pag-Groom kay ‘Senor Aguila’: Isang Palabas na May Nakatagong Skrip

Ang sentro ng kulto ay ang batang si Jey Rence Kilario, na nagsimulang magpakita ng mga hallucination tendencies at paglayas sa bahay. Sa edad na 17, isinalaysay ng mga impormante na sinamantala ni Karen G. Sanico ang sitwasyon ng bata. Kinuha raw ni Sanico si Kilario, nag-hire ng all-around staff, at maging ng albularyo o faith healer. Ang lahat ng ito ay humantong sa pag-aakala na si Kilario ay ang Reincarnation ng Sto. Niño. Dahil dito, kinilala siya bilang “Senor Aguila.”

Dahil sa lack of credibility o vocal presence ni Sanico, kinuha niya si Mamerto Galanida, na kinikilala bilang the best orator sa kanilang bayan at isang board member at superintendent pa ng pag-aaral dati. Si Galanida ang umano’y naging promoter ni Kilario. Ngunit ang pagiging promoter ay lumalabas na mas malalim pa: si Galanida, bilang Vice President ng SBSI, ay siya ring itinuturong sumusulat ng script o mensahe para kay Senor Aguila.

Ang modus ay simple ngunit epektibo: Isusulat ni Galanida ang mensahe, ipa-memorize ito kay Kilario, at bago pa man magtipon ang grupo, ia-anunsyo ni Kilario ang mga “pangyayari” na ni hindi pa umano siya isinisilang. Dahil dito, naniwala ang mga miyembro na totoo ang reincarnation at ang divine mission ni Senor Aguila. Ang nakakalungkot, ginamit ang talento sa oratoryo at ang impluwensiya ng dating opisyal ng gobyerno upang manlinlang ng libu-libong tao.

Ang Lihim na Motibo: Koneksyon sa Narcolist at ang Istratehiyang ‘Human Shield’

Ang pinakamasalimuot na bahagi ng imbestigasyon ay ang posibleng motibo sa likod ng pagbabago ng SBSI tungo sa pagiging kulto. Ang paglihis ng landas ng organisasyon noong 2017 ay naganap sa kasagsagan ng drug war ni dating Pangulong Duterte.

Isiniwalat ng mga nagbigay impormasyon na ang miyembro ng 5,000 strong na SBSI ay allegedly isang business partner ng isang former MCTC judge na kasama sa narcolist ni Duterte. Habang hindi direktang kinumpirma ang koneksyon, ang mga pagdududa ay nakaturo kay Mamerto Galanida. Sa tindi ng drug war, ang business partner na ito (na may impluwensya sa SBSI) ay umano’y nagtatag ng “mga estratehiya” para makatakas sa pananagutan.

Ang estratehiyang ito ay ang pag-convert sa 5,000 miyembro ng SBSI tungo sa isang kulto, upang sila ay magsilbing “human shield”—mga tao na gagamiting proteksyon at pananggalang laban sa posibleng pag-aresto o pananagutan. Ang pagiging isang socio-civic organization ay nagbigay-daan sa pagiging isang human shield na may relihiyosong balatkayo. Ito ang isa sa pinakamabigat at pinakamatinding alegasyon, na nagpapahiwatig na ang relihiyosong pananampalataya ay ginamit at sinamantala para sa pansariling proteksyon at krimen.

Ang Kalbaryo ng mga Menor de Edad: Sapilitang Pagpapakasal at Forced Labor

Ngunit ang pinaka-nakababagabag na rebelasyon ay ang talamak na pang-aabuso sa mga bata. Ayon sa Department of Justice (DOJ), tinatayang nasa 22 menor de edad doon ang di-umanong “nagkainlaban,” ngunit ang mga kasalang ito ay idineklara nilang walang bisa dahil ito ay tahasang paglabag sa Children and Youth Welfare Code. May mga specific na kaso kung saan isang menor de edad na babae ang ipinakasal sa isang adult na lalaki, at tatlong menor de edad na lalaki ang may kinakasama ring adult na babae.

Ang ganitong “early child marriage” o ECM ay isa sa mga pangunahing dahilan kung bakit naglakas-loob ang ilang kabataan na tumakas at magbigay ng testimonya. Ang isa pang matinding dahilan ng paglayas ng mga menor de edad na lalaki ay ang alegasyon ng “force labor” at ang pagkuha ng matinding pagsasanay upang sila ay maging “soldiers” o sundalo. Ang grooming na ito ay naglalayong gawing paramilitary o private army ang mga kabataan, na hindi kinaya ng kanilang murang edad.

Ang mga magulang ng mga batang ito ayon kay Justice Secretary Jesus Crispin Remulla ay hindi rin lusot sa pananagutan, dahil sa pagpayag nilang mangyari ang matinding pang-aabuso sa loob ng organisasyon.

Panawagan ng Katarungan: Pagsisiyasat, Proteksyon, at ang Paglilitis ng Katotohanan

Sa kasalukuyan, mahigpit ang koordinasyon ng mga ahensya ng gobyerno—ang DOJ, DSWD, DENR, at DepEd—para sa isang malawakang pagsisiyasat sa SBSI. Nasa kustodiya na ng DSWD ang mga menor de edad na nagbigay ng testimonya. Ayon sa ulat, may anim pang menor de edad ang nasa pangangalaga ng Municipal Social Welfare and Development Office (MSWDO) sa isang safe house, matapos tumakas dahil sa ECM at forced labor. Mayroon ding dalawang bata na naibalik sa kanilang magulang, ang isa ay boluntaryo at ang isa ay sa pamamagitan ng writ of habeas corpus.

Ipinahayag ni Secretary Remulla ang pag-asa na marami pang miyembro ang lalabas at magbibigay ng testimonya, at siniguro na ang mga ito ay proprotektahan ng gobyerno. Nag-deploy din ang DSWD ng 165 na social workers sa Socorro upang tumulong sa case management at rehabilitasyon.

Ang kasong ito ay hindi lamang tungkol sa isang organisasyon na lumihis ng landas; isa itong kuwento ng pananampalataya na ginamit, kabataan na sinamantala, at isang komunidad na nabalutan ng takot at panlilinlang. Ang paglabas ng mga dating miyembro at ang katapangan ng mga biktima na magsalita ay nagbigay liwanag sa madilim na sikreto na nakabalot sa SBSI. Ang paghahanap ng katarungan ay hindi lamang para sa mga menor de edad; ito ay para sa 5,000 miyembro na naging human shield ng mga nagtatagong krimen, at para sa muling pagbabalik ng tunay na diwa ng bayanihan at pagkakaisa sa Surigao. Ang bawat testimonya ay isang hakbang tungo sa pagbawi sa katotohanan at pagpapanagot sa mga utak sa likod ng malawakang panlilinlang na ito.

Full video: